Dagblaðið Vísir - DV - 20.08.1983, Side 17

Dagblaðið Vísir - DV - 20.08.1983, Side 17
DV. LAUGARDAGUR 20. ÁGUST1983. 17 Bflar Bflar Bflar Bflar Bflar Börn — bflar — umferð — var aðaltnntak Morræns umf erðarslysaþings Minni- háttar lagfær- ingar geta haft mikll áhrif Geta minniháttar lagfæringar á samgöngukerfinu orðið til þess að draga úr umferðarslysum og aukið öryggi í umferðinni? Það er niðurstaða starfshóps sem skipaður var af norrænu embætt- ismannanefndinni í samgöngu- málum 1978. Niðurstöður rannsóknarverk- efnisins, sem skammstafað var EMMA, eru þær að gefin var út handbók sem gefur yfirlit um fækkun umferðarslysa með mis- munandi aðgerðum. Guttormur Þormar, yfirverk- fræðingur umferðardeildar Reykjavíkurborgar, var fulltrúi Islands í starfshópnum og fjall- aði hann um niðurstöðurnar á ráöstefnunni. Einkum var fjallað um fjögur atriði sem rannsökuð voru sérstaklega. 1. Miöeyja í hliðarvegi við gatnamót aðalbrautar fækkar slysum á þeim vegfarendum sem aka beint yfir gatnamótin og getur fækkað slysum um helming á x-gatnamótum. Þetta fækkar slysum allt að því jafnmikið og skipting beggja gatnanna með miðeyju. Island var ekki með í þessari könnun, því lítið hefur verið gert að því að setja miðeyj- ar í hliðarvegi, eða til upplýsing- ar um staði sem fullnægðu skil- yrðum fyrir og eftir aðgerðir. 2. Gangbrautarljós utan gatnamóta fækka slysum á fót- gangandi fólki að meðaltali um 35%, en hafa lítil áhrif á árekstra milli ökutækja. Árangur var mis- munandi góöur eftir löndum. Á Islandi var fækkunslysa svo mikil að það var tölfræðilega öruggt. Ljósin, sem notuð eru hér á landi, eru þannig gerð að samtímis blikkar gult ljós á móti ökumanni og grænt gegn fótgangandi. Hér fækkaði slysum um 56% við þetta. 3. Stöðvunarskylda, þar sem áður var biðskylda, getur fækkað slysum um allt að 40%. 4. Sérstakir stígar fyrir hjól- reiðafólk fækka, eins og eðlilegt er, slysum á þeim vegfarendum, sem ætlunin er að vernda. Aðalhættan er þegar börnin slasast við veltu eða framanáakstur. Þá skap- ast sú hætta að bömin kastist út úr bílnum. Samkvæmt skýrslunni þá yrðu flest bömin fýrir lífshættulegum áverkum í slíkum slysum. Tala þeirra sem slösuðust lækkaði snarlega um Umferðarmálaumræðan á Islandi undanfarin ár hefur mikið snúist um öryggisbelti í bílum og lögleiðingu þeirra. Áróður fyrir notkun þeirra hefur verið mestur í kringum mestu ferðahelgi ársins og árangurinn hefur sýnt sig í allt að þrefaldri notkun mið- að við aðra árstíma. I nýliðinni verslunarmannahelgarumferð er talið að beltin hafi bjargað frá alvarlegu slysi í að minnsta kosti tveimur tilfell- um. Hin Norðurlöndin em komin langt fram úr okkur hvað varðar notkun 40% þegar bílbelti vora notuð og engin dauðaslys. Rannsóknin náði til 11.562 slysa á öryggisbelta og nú snýst umræðan um notkun belta fyrir alla sem feröast ak- andi jafntíaftur- semframsæti. Eins og fram kemur hér að neðan þá er það helst á því sviði sem varðar öryggi barna sem pottur er brotinn í öryggismálum í umferðinni. Ekki hefur verið nægjanlega sinnt að huga að því hverning tryggja eigi öryggi yngstu farþeganna í bilunum. Bíllinn verður áfram helsta sam- göngutækiö, að minnsta kosti hér á landi, og við getum á bestan hátt tryggt okkur með því að sýna aðgæslu árunum 1974—1982 þar sem Volvobílar komu við sögu. I þessum slysum komu 1989 börn við sögu. Aðeins fimmta hvert bam á aldrin- um 1—3 ára hafði notað öryggisstól fyrir börn. Hin ferðuðust án öryggis af nokkra tagi. Bílbeltin henta ekki of ungum böm- um en með notkun sérstakra bílbelta- púða geta ung börn notað bílbelti sem ætluð eru fullorðnum. Púðamir gegna tvöföldu hlutverki. Annarsvegar lyfta þeir barninu upp þannig að beltið fer rétt við líkamann. A hinn bóginn getur púðinn orðið til þess að barnið hækkar nægilega mikið í sætinu að þaö sjái óhindrað út um gluggann og sitji því rólegra en ella hefði kannski orðið. I rannsókninni vom athuguð 43 slys þar sem 56 börn höfðu notað bílbelti og bílbeltapúða. Fjöldinn er kannski ekki nægjanlegur en staðreyndin er samt sú að ekkert þessara bama slasaðist en fengu aðeins minni háttar skrámur. Hvað kosta nmfer ðarslysin? Á ráöstefnunni flutti Davíð A. Gunnarsson forstjóri Ríkisspítal- anna erindi um hvað umferðarslysin kostuðu þjóðfélagið. Þar kom fram að samkvæmt töl- um alþjóða heilbrigðismálastofnun- arinnar deyja áriega um 250 þúsund manns í umferðarslysum, tvær og hálf til 3,8 milljónir einstaklinga slasast alvarlega. Miðað við að þeir slösuðu lifi að meðaltali um 20 ár þá em um 30 milljónir manna fatlaðir af völdum umferðarslysa í heiminum í dag. Hér á landi er þessi tollur einnig hár. Borið saman við önnur lönd þá er Island í meðallagi hvað dauðsföll í umferðinni varðar. A sama tíma og öðrum Norðurlandaþjóðum tekst að draga úr tíðni umferðarslysa þá eykst tíðnin hér á landi, þótt tíðni dauðaslysa fari minnkandi. Um- ferðarslys em s jöundu í röðinni hvað varðar dánarorsakir karla og sextándu hvað varðar dánarorsakir kvenna á árinu 1980. Alvarlegasta í þessari þróun er hve stór hluti hinna slösuðu er böm og unglingar. Erfitt er að meta kostnað vegna dauðaslysa en með einföldu reikn- ingsdæmi má sýna að núvirði tekju- taps vegna þeirra 25 banaslysa sem urðu á árinu 1980 má reikna á rúm- lega 209 milljónir króna. Þessi tala segir ekki mikið en ef þessu er stillt upp á annan hátt segir það kannski sína sögu. Talið er að hvert banaslys í umferðinni kosti þjóðfélagið svipað og eitt meðal ibúðarhús eða svipað og að setja umferðarljós á þrenn gatnamót. Þessar töiur segja sína sögu. Meðal umferðarslys kostar okkiu- svipað og helmingur kostnað- ar við uppsetningu umferðarljósa á ein gatnamót. Umferðin — hættur og afleiðingar, vom aðalumræðuefnið á Norrænu um- Minni - liattar lagfær- ingar geta haf t mikil ferðarslysaþingi sem haldið var í Reykjavik dagana 8. til 10. ágúst sl. Fjallað hefur verið um sumt af því sem fram kom á þinginu hér i blaðinu en góð vísa er aldrei of oft kveðin og því verður komið inn á sumt af því sem f ram kom á þessu þingi hér á síðunni. A Islandi eru nú fleiri ökutæki á hvern íbúa en í nokkru öðru Evrópu- landi. Því hefur fylgt aukin tíöni um- ferðarslysa og afleiðingin sú að fleiri láta nú lifið af slysförum og em um- ferðarslys þriðjungur allra slysa hér- lendis. 80 a£ himdraði barna án öryggis í akstri I allri þeirri umræðu sem undanfar- ið hefur farið fram um öryggi öku- manna og f arþega í bílum hef ur minna farið fyrir hlut bama í þeirri umræðu en skyldi. Mikill áróður hefur verið rekinn fyrir því að böm noti á unga aldri ömgga barnastóla og önnur öryggistæki. Þrátt fyrir margra ára baráttu fyrir því að börn í bilum njóti öryggis í akstri með notkun réttra bamastóla, sérstakra öryggisbelta, eða annarra öryggistækja, þá er tala þeirra barna sem nota öryggistæki í akstri furðu lág. Meira en 80% barna ferðast enn í bílumóvarin. Þetta kom fram í skýrslu sem tekin var saman af slysarannsóknadeild Volvo og flutti Christer Gustafsson, einn þeirra sem unnu að rannsókninni hjá Volvo, erindi um Börn í bílum á ráðstefnunni á Hótel Esju. Rannsóknin beindist að aðstæðum eins og þær em fyrir hendi í Svíþjóð en ástæða er að ætla að svipaö sé ástatt um hin Norðurlöndin. Rannsóknin tók til slysa sem urðu á árunum 1974 og 1982 og Volvo bílar áttu aðild að. Við lok timabilsins hafði að visu notkun öryggistækja, bílstóla og belta, aukist úrl4% uppí21%,ensútalaerennallt- oflág. Hversvegna þessar tölur em eins lágar eins og raun ber vitni er ekki vitað en höfundar skýrslunnar segja að það eina sem hægt sé að gera sé að auka fræðslu og áróður sem síðan myndi leiða til aukinnar notkunar öryggistækja. Helst eru það börn á aldrinum 4 til 10 ára sem ferðast í bílum án verndar. Yngri börnin eru flest í barnabílstól eða burðarrúmi. Eftir tíu ára aldur geta flest böm farið að bota bilbelti, annaðhvort með eða án sérstaks bíl- beltapúða. Séu bömin laus í aftursæti bfls sem lendir í árekstri þá kastast þau fram á bak , framsætisins með fleiri hundruð kflóa þunga þótt bfllinn sé aðeins á, til þess að gera, hægri ferð. Fullorðinn maður kastast til dæmls áfram með um þriggja tonna þunga sé ekið framan á annan bfl á 50 kflómetra hraða. . Fyrir yngri böm er baraabflstóll elni ömggi ferðamátinn, en upp frá því geta börain farið að nota öryggisbeltin, fyrst með púða til að hækka sig i sætinu. og tillitssemi í umferðinni og jafn- framt notfært okkur þau öryggistæki sem tryggja best öryggi okkar og ann- arra í umferðinni. -JR Auknar kröfur kennslu Um helmingur þeirra sem slasast í umferðinni á Islandi eða deyja af völdum hennar eru tvítugir eða yngri. Þetta kom meðal annars fram í erindi Olafs Olafssonar land- læknis á ráðstefnunni. Skráningu umferðarslysa er mjög ábótavant há- á landi. Um helmingur umferðarslysa er ekki skráður af lögreglu. Ástæður eru margar, t.d. umfang slysa, sú staðreynd að lögregla er ekki alltaf kölluö til eða sá slasaöi farinn af vettvangi áöur en lög- regla kemur á staðinn. Bæta þarf slysaskráningu og samræma. Samkvæmt upplýsingum frá slysadeild Borgarspítalans hefur á síðustu árum orðið fjölgun á slysum í umferðinni þegar slysa- tíðnin hefur laáíkaö um 20—30% á Norðurlöndunum. Fyrri hluta þessa árs hefur þetta þó batnað, færri hafa slasast alvarlega, en minni háttar slysum fjölgað h'til- lega. Ýmsar fyrirbyggjandi að- gerðir virðast hafa haft hér nokk- ur áhrif og geta má þess að notkun bílbelta hefur aukist úr 10—15% í 27%. Áherslu ætti að leggja á eftir- farandi atriði að mati landlækn- is: 1. Há slysatiðni meðal ungl- inga bendir til að gera þurfi auknar kröfur til ökukennslu og endurnýjunar ökuskírteina. 2. Lækka þarf leyfilegt áfengis- magn í blóði ökumanna. 3. Leita þarf leiða til aukinnar notkunar öryggisbúnaðar í bílum m.a. bíl- belta sem löngu hafa sannaö gildi sitt. 4. Efla umferðarfræðslu í skólum og f jöimiðlum. Bflbeltl ívrir alla í bflnum — jaf nt börn sem fullorðna 1 Noregi hefur bömum sem slasast í umferðarslysum f jölgað á meðan slösuðum hefur fækkað síðustu tvö árin. Þetta kom fram í ræðu Inggard Lereim frá um- dæmissjúkrahúsinu í Þránd- heimi. Skoðuð vom 678 börn sem slasast höfðu. Slysin vom margs konar en flest viö árekstur að framan. Bömin slösuðust er þau rákust í innréttingu bílsins eða fengu á sig aðra farþega í bílnum eða lausa hluti. Nokkur köstuðust út og slösuðust af þeim orsökum. Aöeins 8% barnanna vom í beltum. Af þeim meiddust aðeins 20%. Af þeim 92% sem ekki vora í beltum slösuðust 9 af hver jum 10. Flest þessara slysa hefði mátt sleppa við hefðu öryggisbelti verið notuð. Utkoman leiðir til skyldunotkunar belta fyrir alla í bílnum einnig alla aldursflokka barna.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.