Dagblaðið Vísir - DV - 07.07.1984, Qupperneq 8

8
DV. LAUGARDAGUR 7. JULI1984. -
i Frjálst.óháÖ dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIDLUN HF.
Stiórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRDUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 686611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
27022. '
Afgreiösla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerö: HILMIR HF., SÍDUMÚLA 12.
Prentun: Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Áskriftarveröá mánuöi 27S kr. Verö í lausasölu 25 kr.
Helgarblað 28 kr.
Frelsi eða féþúfa?
Fátt kemur á óvart í niðurstöðum þeirrar könnunar
sem öryggismálanefnd hefur látið fara fram á afstöðu ís-
lendinga til utanríkis- og varnarmála. Skýr og ótvíræður
meirihluti er fylgjandi aðildinni að Atlantshafsbandalag-
inu og mikill meirihluti er jafnframt hlynntur dvöl
varnarliðsins hér á landi. Helst vekur það athygli að
fjórðungur kjósenda Alþýðubandalagsins lýsir yfir fylgi
við Nato-aðild, sem er auðvitað umhugsunarefni fyrir
þann flokk, en breytir ekki heildarniðurstöðunni.
í þessari könnun kemur og fram, sem áður var vitað, að
gjaldtaka fyrir herstöðina á mikinn hljómgrunn meðal
kjósenda. I viðtölum við stjórnmálamenn hafa þeir haft
kjark til að lýsa andstöðu sinni við þá skoðun en jafn-
framt kemur fram undrun af þeirra hálfu á viðhorfum og
stuðningi viö gjaldtökuna.
Sú undrun er hræsnisfull.
Stjórnmálamenn hafa sjálfir stuðlað að því að rugla
fólk í ríminu og bjóða þeirri hugsun heim að réttlætanlegt
sé að kref jast gjalds fyrir herstööina.
Stjórnmálaflokkarnir hafa nefnilega veriö tvöfaldir í
roðinu í f jármálalegum tengslum þjóðarinnar við varnar-
liöið. Margvísleg mannvirkjagerð og framkvæmdir á
vegum varnarliðsins, sem jafnframt hafa komið Islend-
ingum að notum að öðru leyti, hafa að verulegu leyti veriö
greidd af Bandaríkjamönnum. Flugstöðin, olíuhöfnin og
skipaflutningarnir eru gott dæmi þar um. íslenskir aðal-
verktakar njóta góðs af hermangi í skjóli þess hugsunar-
háttar að íslendingar eigi að maka krókinn í viðskiptum
við varnarliðið. Einstakir stjórnmálamenn hafa ljáð
máls á því að ganga enn lengra í þessum efnum og vilja
að Bandaríkjamenn kosti vegagerð fyrir almenna umferð
um þjóðvegi.
Síðast en ekki síst hafa stjórnmálaflokkarnir vanrækt
að upplýsa þjóðina um þær hættur sem fólgnar eru í því
að verða efnahagslega háð dvöl varnarliðsins.
Þær hættur eru augljósar. Ef íslendingar vilja krefjast
gjalds fyrir dvöl varnarliðsins verður varla farið fram á
neinar smáupphæðir. Ef menn eru á annað borð á því sið-
ferðisstigi að heimta peninga af öðrum fyrir að gæta
öryggis þjóðarinnar hljóta þeir að vilja verðleggja þá
hagsmuni hátt.
Hvað mundi það hafa í för með sér?
Gífurlegar fjárhæðir streymdu inn í landið og yllu
sprenginu í fjármálalegu og efnahagslegu tilliti. Verð-
bólga yrði óviðráðanleg, spákaupmennska í algleym-
ingi.
En það sem verra er þó, íslendingar yrðu efnahagslega
háðir Bandaríkjamönnum og hefðu ekki lengur aðstöðu
til að leggja sjálfstætt mat á þá grundvallarspurningu
hvort vera varnarliðsins er nauðsynleg eða ekki. Þjóðin
hefði ekki lengur efni á því að vera án varnarliðsins eftir
að einu sinni væri búið að þiggja gjald. Hún væri ekki
lengur fær um að söðla um í varnarfyrirkomulagi og
öryggismálum, jafnvel þótt öll rök mæltu með því.
íslendingar vilja vera aðilar aö Atlantshafsbanda-
laginu og þeir vilja að varnarlið sé hér til staöar til
að gæta öryggis lands og þjóðar. Til að tryggja friðinn.
Það er til háborinnar skammar ef þjóðin tæki upp á því að
gera öryggismál sín að verslunarvöru.
Stjórnmálamenn og flokkar hafa þeim skyldum að
gegna að uppræta þann hugsunarhátt og berjast gegn því
að íslendingar selji land sitt til þeirra sem eru tilbúnir til
að verja það. Frelsiö á ekki að hafa að féþúfu.
EllertB. Schram.
UNGLINGUR
í GÖMLUM LÍKAMA
Ég held aö þetta komi yfir aila
karlmenn, um það bil sem þeir verða
miðaldra, og reyndar hef ég heyrt viti-
boma menn halda því fram, að það sé
fyrsta merki þess, aö karlmaður
verður miöaldra. Það eru ekki
peningaáhyggjur, því þær hafa allir,
og það eru ekki börnin, því öll foreldri
frá því sögur hófust hafa haft áhyggjur
af börnum sínum. Það er ekki vinnan,
því núorðið er hún mörgum velkomin
pása frá frístundunum.
Nei, menn ná vatnaskilunum, þegar
þeir sitja úti í garði og sóla sig, og
taka þá eftir því, sér til skelfingar,
þegar þeir eru að smyrja sólolíunni á
brjóst sér, að magirni er svo mikill
orðinn, að þeir sjá ekki lengur beltið.
Þetta kom fyrir jafnaldra minn nú
fyrir mánuöi, og síðan hefur hann ekki
átt stundlegan friö í sálu sinni.
Hann kom hlaupandi til mín, þar
sem ég hafði komið mér þægilega
fyrir, með kaffibolla, sígarettu og bók,
og sagði mér aö nú væri komiö að
skuldadögunum. Nú yrðum við að bæta
ráð okkar, áður en eldinum og brenni-
steininum færi að rigna yfir okkur og
við breyttumst í saltstólpa og
drukknuöum í syndafióöinu. Við
værum, í stuttu máli sagt, brottreknir
úr Eden og værum nú alveg upp á
okkur s jálfa komnir.
Þetta kom mér á óvart, vægast
sagt, og ég bað um nánari skýringar á
þessu rausi.
— Nú er það Armageddon, góði
minn, Armageddon!
— Þú þarft ekki að láta eins og það
sé að koma heimsendir fyrir það, sagði
ég, og var hinn ánægðasti (ég get ekki
að því gert, en mér finnst svonalagað
fyndið, stundum).
Hann hafði nú pústað út, og þessi
sérkennilegi blárauði bjarmi, sem
verið hafði á andliti hans, var horfinn.
Hann hafði líka róast dálítið og þegar
ég haföi troðið sígarettunni milli vara
hans og kveikt í henni, róaöist hann
enn frekar og einbeitti sér að nikótín-
nautninni, þegar ég sagði honum, að ég
myndi ekki tala við hann fyrr en
sígarettan væri að fullu reykt.
Þegar hann tók til máls, talaði hann
hægt og yfirvegað og hafði greinilega
notað tímann, sem fór í að reykja
sígarettuna, til þess aö ákveða í smá-
atriðum, hvað hann ætti að segja.
— Við erum að verða gamlir, vinur.
Sjáðu bara hér, og hann klappaði á
ístruna, þéttingsfast, eins og hann vildi
refsa henni.
— Þú sérð bara hvemig ég varð á
því að hlaupa heiman frá mér og
hingað. Eldrauður og másandi eftir
tvö hundruð metra sprett. Við reykjum
of mikið, borðum of mikið og erum í
forkastanlegri þjálfun. Hugsaöu þér
bara hvemig þetta fer með hjartaö!
Eg þakkaði mínum sæla fyrir, að
hann hafði þó ekki sagt að við
drykkjum of mikið. Engu að síöur var
ég móðgaður. Þarna stóð þessi félagi
minn, nikótinsjúkur ístmbelgur og hélt
því fram, aö vegna þess að hann ótt-
aðist hjartaáfall, ætti ég að fara aö
Úr ritvélinni
Ólafur B. Guðnason
skokka! Ég benti honum á þennan feil í
annars ágætri röksemdafærslu hans.
— Þú ert hrædúur um hjartað, ekki
eg! Þig langar að fara í líkams-
þjálfun, ekki mig! Þú ert feitur, ekki
ég! Láttumigífriði,mérfinnstgott að
reykja, og mér leiöist aö hlaupa.
Ég veit alveg upp á hár, hvert má
rekja þessi ósköp í manninum. Þegar
við vorum strákar, lásum við langar
greinar um Eþíópíumanninn ógurlega,
Bikila hinn berfætta, sem var alger-
lega ósigrandi í maraþonhlaupi. Við
urðum báðir ákaflega hrifnir og áttum
enga ósk heitari en að geta hlaupið eins
og Bikila. En munurinn á okkur var og
er sá, að ég gerði mér grein fyrir tak-
mörkunum mínum, og sætti mig við '
sígarettur og íþróttafréttagláp. En
hann hafði aldrei sætt sig almennilega
við þetta, innst inni var hann enn sjö
ára strákur sem vildi verða ólympíu-
meistari í maraþonhlaupi.
Ég vil endilega undirstrika það, að
ég dáist enn að Bikila og öörum lang-
hlaupurum. Ég dáist að viljastyrknum
sem hann sýndi, Finninn, sem ég man
ekki hvað heitir, sem datt í miðju tíu
kílómetra halupi, en stóð upp og lauk
hlaupinu, handleggsbrotinn. Þessir
menn sýna viljastyrk, sem ekki er
öllum gefinn. Ég sýndi minn viljastyrk
með því að neita alfariö og kategórískt
að taka þátt í þessu æði, sem
miðaldurskrísan hafði vakið í brjósti
vinarmíns.
— Mér líöur vel, mér h'ður eins og ég
sé sautján ára. Og ef ég fer vel með
mig, ætti mér að líða þannig í mörg ár
enn.
Hann leit upp og staröi á mig lengi.
Að lokum stóð hann upp, dró sígarettu-
pakkann upp úr vasa sínum og rétti
mér um leið og hann sagði: — Það er
ástæðulaust aö henda þessu, úr því þú
getur notað þetta eitur. En þú átt eftir
að verða sár, þegar lungnaþemban er
að gera þér lífið Ieitt, og þú sérð mig
leggja hressan af staö i morgun-
skokkið.
Ég bað hann vel aö lifa og þakkaöi
honum fyrir sígarettupakkann, sem
var reyndar næstum tómur.
Eg fylgdist meö honum næstu sex
daga. A hverjum morgni kom hann út
á tröppur um áttaleytið og hitaði upp
þar með afkáralegum hoppum og bol-
vindum. Hann var í skærblárri peysu,
sem hefði verið glæsileg á grennri
manni, stuttbuxum og nýjum hlaupa-
skóm, vönduöum. Allt þetta hafði hann
keypt daginn sem hann kom til mín.
Hann hljóp af staö ofan af
tröppunum og skokkaði eftir gang-
stétÚnni. Við hvert skref sem hann tók,
sveiflaðist spiklagiö við mitti hans upp
undir handarkrika og niður undir
hnésbætur. Þegar hann hljóp framhjá
eldhúsglugganum mínum, var hann
orðinn fölbleikur. Maður sem bjó
hundrað metrum neðar við götuna
sagði mér, að þegar þangaö væri
komið væri hann venjulega orðinn
fjólublár. Mér bárust síðan spurnir af
því, að þegar hann kæmi fýrir homið,
hætti hann að hlaupa og fengi sér sætí í
strætóskýli.
Á sjöunda degi sá ég hann ekki og þó
beið ég lengi við eldhúsgluggann. Mér
datt loks í hug hvort vekjaraklukkan
hans hefði bilaö og hringdi til hans, ef
vera skyldi að hann hefði sofið yfir sig.
Þaö var konan hans sem svaraði.
Hann var kominn á spítala. Hann hafði
fengið hælsæri af nýju hlaupaskónum
og komið ígerð í það. — Hann hringdi í
mig í gærkveldi og heimtaöi að ég
kæmi meö súkkulaði og karton af síga-
rettum í heimsóknina í dag, sagöi
konan og lofaði aö skila kveðju frá
mér.
TTTTTT