Dagblaðið Vísir - DV - 28.08.1984, Page 10

10
DV. ÞRIÐJUDAGUR 28. ÁGUST1984.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stiórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 686611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakur hf„ Skeifunni 1».
Áskriftarverð á mánuði 275 kr. Verð í lausasölu 25 kr. Helgarbláð 28>(r. •
Langrækni
Þór Vilhjálmsson, forseti Hæstaréttar, er of langræk-
inn. Hann man enn níðskrifin í Þjóöviljanum og víðar um
aðstandendur undirskriftasöfnunar Varins lands. Honum
finnst, að meiðyröadómamir í því máli hafi verið of væg-
ir. Og hann er enn að tala um þetta.
Flestir geta verið sammála um, að skrif um Þór og
félaga hans í Vörðu landi gengu út í öfgar. Þau voru ræt-
in, enda voru þau dæmd dauð og ómerk. Þar með ætti það
mál að vera úr sögunni. Og forseti Hæstaréttar ætti að
hafa önnur áhyggjuefni en það.
Ef fólk væn beðið um að tjá sig um dómana vegna Varins
lands, mundu svörin fara eftir skoðunum manna á veru
Varnarliðsins hér á landi. Andstæðingar þess mundu
segja dómana hafa verið of stranga, en stuðningsmenn-
irnir mundu segja þá hafa verið of væga.
I þessu næstsíðasta stóra máli af því tagi, sem Þór Vil-
hjálmsson hefur áhyggjur af, er mat manna á þyngd
dóma stjómmálalegs eðlis. Einstaklingar geta haft á
þeim ýmsar skoðanir. En það er mjög einkennilegt, að
forseti Hæstaréttar skuli hafa opinbera skoðun.
Allir þeir, sem stinga höfðinu út um gluggann í stjóm-
málum landsins, geta átt von á kárínum, ekki sízt í við-
kvæmum tilfinningamálum á borð við Varnarliðið. Menn
verða að taka slíku með ró og minnast þess, aö rógur lýsir
rægjendum betur en hinum rægðu.
Til dæmis em tæplega til þær illu hvatir, sem höfundur
þessa leiðara hefur ekki verið sakaður um af hálfu for-
stjóra hins heföbundna landbúnaðar og mestu siðleys-
ingja Stórstúkunnar, svona samanlagt. Samt hefur æran
ekki látið neitt á sjá í þeirri orrahrið.
Þegar forseti Hæstaréttar finnur sér ástæðu til að
rægja íslenzka f jölmiðla að ástæðulausu í útlöndum, fara
menn að skilja hinn undarlega dóm Hæstaréttar í síðasta
stóra málinu af því tagi, sem Þór Vilhjálmsson hefur
áhyggjur af, hinu svokallaða Spegilsmáli.
Fátt var í rauninni athugavert við hiö dæmda tölublað
Spegilsins nema hinn algeri skortur á fyndni í blaöinu. En
forseti Hæstaréttar mun hafa tekið eitthvað af efninu til
sín og fallið það þungt. Fáir aðrir sáu blett falla á æru
hans eða annarra.
Islenzkir fjölmiðlar em ekki eins og Þór Vilhjálmsson
lýsir þeim í útlöndum. 1 engu nálægu landi eru blöðin eins
tillitssöm og varfærin og þau eru hér á landi. Og forseta
Hæstaréttar væri nær að hafa áhyggjur af vandamálum,
sem standa honum nær.
I fyrra féll dómur í Hæstarétti eftir þrjú ár frá þingfest-
ingu í undirrétti. Skuldakrafan, sem staðfest var, hafði þá
rýrnað í verðbólgunni niður í fjórðung af upphaflegu
verðgildi. Það væri verðugt verkefni fyrir forseta Hæsta-
réttar að hindra slíkt í framtíðinni.
Um síðustu áramót biðu 130 einkamál og 5 opinber mál
flutnings í Hæstarétti. Seinagangur dómstólsins er meiri-
háttar vandamál í réttarfari landsins. Formaður lög-
mannafélagsins hefur talið sig knúinn til að víta þetta á
opinberum vettvangi.
Það sæmir ekki forseta Iiæstaréttar að vera persónu-
lega langrækinn út af Vörðu landi og Speglinum. Meiðyrði
em ekki þjóðfélagslegt vandamál á Islandi, hvað sem
Þór Vilhjálmsson segir í útlöndum. Vinnubrögð Hæsta-
réttar eru hins vegar verðugt tilefni leiðréttinga.
Jónas Kristjánsson
Eyðimerkurveður
með átta gráðum
Sunnlendingar fá nú margt aö
reyna í veöurfræði og voru þó engir
viövaningar fyrir. Farið er aö sjá á
grösum eftir næturfrost, neðst niðfi’
viö sjóinn, eöa á söndunum, og á
laugardag var rykmistur, sem mun
vera nafn á afbrigði af eyðimerkur-
stormi, en þaö mun ekki á hverjum
degi sem landsþekkt rigningarbæli
geta státaö af eyðimerkurmistri og
eiginlega vantaöi ekki annaö en
kaktusana og sólina á Samlags-
svæöiö til aö fullkomna þessa
Saharaútgáfu af landsynningi — og
svo auðvitað hitann. Þær gráöur er
svíða jörðina á Eyvindará, ellegar í
auðnum Afríku, því hitamóöan hér
mældist aðeins átta gráöur á Celsíus.
En það var fleira að ske á Suöur-
láglendinu. Bændur voru aftur
komnir í heyskap. Menn voru aö slá
úr sér sprottið gras, hirða gult,
efnalaust hey, ellegar aö aka svörtu
út af túninu heima. Heyi, sem rotnaö
hafði á töðuvellinum. Einkum mun
þaö þó haf a veriö algeng helgarvinna
austur í Fljótshlíö, þar sem ekki hef-
ur veriö þurr þráöur á fjallkonunni
síöan í vor. Og í svoleiðis tíö heföi
verið öröugt að brenna Njál inni, svo
mikiö er víst, og þá hefði Njálssaga
búið viö annan harm, ef hún heföi þá
á annaö borö verið rituö.
Saltaðar sálmabækur
Maðurinn í frystihúsinu hætti um
hádegiö. Þar er ekkert aö hafa nema
kola. Beinamjöliö lokaði síödegis og
svartbakurinn valkókaði á planinu,
yfir sig hneykslaöur á verklaginu í
gúanóinu, því þaö eru ekki aðeins
manneskjumar á Islandi, sem veröa
aö þrengja að sér núna í óhamingju
og kvóta, heldur einnig fuglamir í
fiskvinnslunni. Þeir snapa líka
gams. Og ekki bætti þaö úr skák, að
ritan virðist vera farin aö snúa sér
meira aö úrgangi en áöur. Er farin
aö vinna í landi, og er þá múkkinn
einn eftir af svonefndum togarafugli,
en fáeinar mávategundir fluttust al-
komnar hingað úr Noröursjónum og
úr Irlandshafi, eftir aö erlendir tog-
arar og síöan íslenskir hófu árviss út-
höld á Islandsmiðum.
Og ég spuröi manninn sem vinnur
í frystihúsinu um þorskinn, sem
veiðst hefur í blöðunum og í út-
varpinu að undanfömu, og hann
horföi á mig fullur vorkunnar: —
Þetta er ekki þorskur, sagöi hann,
heldur kóð, 1—2 kíló upp úr sjó, eins-
konar silungur og er þar aö auki
veiddur í flotvörpu — sem ætti aö
banna — skaut hann inn í mál sitt.
I flottrollinu verður aflinn fyrir
margföldum þrýstingi, sem
eyðileggur allan fisk. Og svo eru þeir
aö reyna að salta þessi kóð, sum-
staöar, sagöi hann og horföi annaö.
Og þegár búiö er aö hausa þessi kvik-
indi er saltfiskurinn þeirra ekki
stærri en opin sálmabók, og enginn
verö eru til yfir svoleiöis fisk, enda
verður útkoman úr vinnslunni án efa
eftir því.
Maöur þakkar nú fyrir aö losna
viö þetta, sagöi hann, og horföi út á
hvítt Selvogsgrunnið, þar sem aðeins
90—100 fiskar vóru í hverju tonni,
meöan róiö var á opnum skipum og
verið var á skaki á þilskipunum. Þeir
þorskar voru á stærö viö unglinga,
sagöi hann og nefndir Hraunadraug-
ar.
Þaðvarfiskur.
— En hvaö á aö gera, spuröi ég,
eins og auli?
— Ekki veit ég það, svaraöi hann,
en að ausa upp milljónum af ókyn-
Eftir helgina
JÓNAS
GUÐMUNDSSON
RITHÖFUNDUR
þroska þorski, þaö eyöileggur allan
þann árangur, sem náðist á ver-
tíöinni í vetur, þegar stærri hluti af
þorski fór í fyrsta flokk en nokkru
sinni áður. Og eftir nokkra þögn
sagöi hann: Þetta mun hefna sín, því
þarna er ekki veriö aö veiöa fisk,
heldur aö útrýma fiski, stofni og svo
fór hann að tala um annað. Og viö
hinir innifölu skildum líka, aö sú
stund var runnin upp, aö hafið ann-
aöi ekki lengur þörfum okkar og
munaði. Alveg sama hversu mörg
skip fá lán í bönkum og sjóðakerf-
inu, alveg sama hversu margir fara
á hausinn, því útgerö sem starfar í
dauöahafi Framsóknarflokksúrs á
sér ekki viöreisnar von. Offjár-
festingin og dellan í fiskiönaði er
nefnilega farin aö minna draugalega
á sjálfan landbúnaðinn og er þá langt
til jafnað.
Hitt vita launþegar og aðrir skyn-
samari menn, aö unnt er að vinna
þjóöina út úr þessum vanda, alveg
eins og unnt var aö bjargast, þegar
norsk-íslenski síldarstofninn hrundi
og annaö afurðaverö féll samtímis.
Þá var tekiö til viö að byggja upp
síldarstofninn viö Suðurströndina,
sem undanfarin ár hefur veriö
nokkuö árviss tekjulind, þótt síld-
arsöltun hafi af haffræðilegum
ástæðum dreifst illa milli landshluta.
Þjóöin má því nú bíöa örlaga sinna,
er hljóta aö ráöast á næstu vikum.
Annar aöilinn hlýtur aö fara á
hausinn, heimihn, eöa landiö, ef úr-
ræöi finnast ekki í hasti, en til þess er
því miöur lítil von nú um stundir.
Og meö þetta í huga gengum viö
upp fjöruna í átta stiga eyðimerkur-
mollu. Og það grillti á ystu brotin í
dauöum sjónum gegnum sandbylinn.
Vetrarregn
Hann byrjaði aö rigna aftur á laug-
ardagskvöldiö og um miönættiö var
hann dottinn á meö stórdroparegn,
þeirrar geröar, er eigi stöövast í
fötum. Og viö fundum aö þetta var
ekki vorregn, er laugar vanga af svo
sérstökum unaði. Þetta var vetrar-
regn, komiö úr stálblettum og
nimbusum, eöa þeim regnskýjum,
sem algengari eru á vetri en sumri.
Og á sunnudag mátti greina, að
vísitöluf jölskyldan sem býr í húsum
á staurum um helgar, var byrjuö aö
hugsa til vetrar. Menn voru snemma
á ferð og bílamir voru hlaðnir. Um-
ferðin og fólkið minnti meira á
þjáninguna en sumargleðina. Og
sjálfsagt var ástandiö ekki betra
heima á bóndabæjunum. Túnin voru
aftur komin undir vatn.
Umferöin gekk greiölega, því nú,
eftir að bílbeltin komu í staðinn fyrir
varúöina, eins og sultaróiin í staöinn
fyrir sólstööusamningana, er þaö
oröiö aö sérstöku metnaðarmáli að
eyöileggja bíla án þess aö slasast
illa sjálfur. Og þeim fer nú fjölgandi,
sem geta sagt: Ef ekki væru þaö
bílbeltin væri ég núna dauður. Og
þar með er komin andhverfa þjóö-
sögunnar:
„Nú skyldi ég hlæja ef ég væri
ekkidauður.”
Meö þessu er ekki verið að amast
með notkun bílbeltanna, sem
auðvitað hafa dregiö stórlega úr al-
varlegri meiöslum. Þau á því eigi
aðeins að lögbjóða, eins og núna er
gjört, heldur þurfa viöurlög aö
fylgja. Áróður í útvarpi fyrir
bílbeltum og miklar sögur af því
hvernig menn hafa, — bílbeltanna
vegna — komist upp meö þaö aö aka
á brýr og velta bílum á hundraö,
hafa nefnileg tvírætt gildi. Menn of-
meta bílbelti, en vanmeta aögæslu í
umferöinni sem hér eftir sem hingaö
til er besta slysavörnin. Þá hættum
viö ef til vill aö lesa setningar eins og
þessar af árekstrunum:
.ySlysið varö meö þeim hætti, aö
maðurinn á litla bílnum kom ekki
auga á strætisvagninn.”
Jónas Guömundsson rithöfundur.