Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1984, Side 30

78
DV. LAUGARDAGUR 8. DESEMBER1984.
Helgarvísur
Helgarvísur
Helgarvísur
Helgarvísur
1100. þætti birti ég eina af grandavísum Valdi-
mars K. Benónýssonar. Einn kunningja minna
kom að máli við mig og sagöi, að margan myndi
langa til aö sjá þær allar á prenti að nýju, þótt
ég hefði birt þær í heild í einum af fyrstu þáttun-
um. Þar sem sá þáttur hefur getaö farið fram
hjá mörgum, ætla ég nú að birta þær allar í
heild:
Fokku-banda íák ég vendi
fram hjá grandanum.
Stjórnarcandinn hœt'ir hendi, —
höndin andanum.
Vör þótt mæti kaldra kossa,
koma bæturnar:
Ægir lœtur hœgt mér hossa
heimasæturnar.
(lesti fögnud Hrannir halda
hér á lögninni.
Kynjamögn, er veörum valda,
vaka ’ íþögninni.
liöng og bendur skálda ’ í skyndi
skarpa hendingu;
dutin hendi veifar vindi
vog og lendi'ngu.
Hrims afsogum blöndud þræla
byltir vogunum.
Sigtur boga bentar mæta
bylja togunum.
Dreg ég tröf að hæstu htíiium,
herói’á kröfunum.
Drekahiifud byltir briiitum
brims i köfuniim.
Á einu ég sem öðru finn,
aö úti er lífsins glíma;
ungur verd ég annad sinn
aldrei nokkurn tíma.
Hinn landsþekkti fræðimaður, Arni Ola, kvað:
Lát ei böl þig bíta á,
bros við ýfing sára.
Gleð ei heim með geislum frá
gulliþinna tára.
Veriild engin vinahót
veit frá hjartarótum;
kuldahlátri kasta mót
hvössum álitsspjótum.
Vona stýra völtum kniir
vits með duldii þreki,
eld í hjarla, ís á vör,
æðst er lífsins speki.
Og Arni Ola kvað þessa stöku:
Stóðu' öll vopn á verjum manns,
vódu ’að svipir fornir;
glódiim elds að höföi hans
hlódu refsinornir.
Jón Olafsson ritstjóri og ævintýramaður
kvað:
Við skulum ei æörast, þótl inn komi sjór,
þó að endur og sinn gefi’á bátinn.
Nei, að halda sitt strik, vera ’ í hættunni stór
og horfa ’ ekki' um öxt — þad er mátinn.
Eg rakst á tvær vísur í „Iðunni”, árg. 1917,
þar sem hjón kveöast á. Höfundur eða höfundar
eru óþekktir.
Bóndinnkvað:
Gegnum brim og báru her
beiti ég lífsins nökkva,
og ef ég hleypi ’ á hulið sker,
hlœgir mig að sökkva.
Jóhann Sveinsson frá Flögu kvaö þessa vísu,
er ber yfirskriftina „Hausthugur”:
Leitarþrá um loftin blá.
lifs er dáinn friður.
Stjarnan háa himni frá
hraut í bláinn niður.
Eg held, að þessi vísa sé líka eftir Jóhann
Sveinsson (lesendur leiðrétti mig, ef ég fer með
rangt mál):
fsaspöng af andans hyl
íslands söngvar þíða.
Kalt er öngvum komnum til
kvæða Lönguhliða.
Pétur Gunnlaugsson frá Alfatrööum kvaö
þessar stökur:
Skeiðin mín er viðaveik,
völt á lífsins boðum;
hiín hefur átt við öldur leik
undir slitnum voðum.
Hvort sem fell ég fölur nár
í fold eða unnum svölum,
á ég bæði bros og tár
í Kreiðafjarðardölum.
Hjálmar Þorsteinsson frá Hofi kvað:
Nú er úti veður vott,
vökna stjórnarhattar.
Hæfði vel aö horn og skott
hefðu þessir skrattar.
Enn er haustið að oss setzt,
úti stormar gnauða.
Eg öllum kulda’ og volki verst
með vodka og svartadauða.
Auralausir eru þeir,
sem eignast lóðir dýrar.
Sem í vindi riði reyr,
rangla þessir fýrar.
„Brunnmígur’ botnar:
Bæði skýrt og skorinort
skylt er þér að tala.
peir eru, finnst mér, siðasta sort,
ersífra, tuldra og mala.
Keytuveður úti er,
inn er bezt að skriða.
Svona er í september
stimar- horfin -bliða.
Eyðsla vorrar auðstéttar
er að troða ’ í gatið.
Áskynjaþess Albert var,
auga hans er natið.
Hvað er annars hinum megin,
heyrist spurt, en enginn svarar.
Kreddubundinn, blindu steginn
bíð ég niinnar hinztu farar.
Gvendur J. er geysisnjall,
gerir margar rósir.
Hann er þekktur kjarna-kall,
hvatar heillar drósir.
Eann ég stoð að farmanns reglum,
firrlur voðanum;
fleylti gnoð með fulliim seglum
fram hjá boðanum.
Vera snaiiður, vont er það,
varla iiauð fá bifað.
Ælti ég sauði ’ og gjarðaglað,
gæti ’ éq ótrauður lifað.
Var þar öngvum vegur beinn,
valda þröngu börðin.
Eg hef löngum labbað einn
tífs um Göngu-skörðin.
Ætli geti okkur bjargað
úrvalslið í Keflavík?
Við höfum okkar frelsi fargað,
furðuleg sú pólitik!
tLalt er öngvum liomnum til
hvæða Minguh líður
104. þáttur:
Húsfreyja svaraði:
Pegar dauði’að dyrum ber
á döpru nauðakvöldi.
Eftir víða farin fjöll
fækka þýðu vorin.
Seinast hríðar yfir öll
ævitíðar sporin.
Lífs til stranda tjóst ég kenndi
leið úr vaiidanum.
Kar mig andi ’ i Herrans liendi
lieim frá grandaniim.
Þegar ég var barn að aldri, heyrði ég oft
sungið kvæðið „Heim er ég kominn og halla’
undir flatt”. Ekki vissi ég eftir hvern ljóðið var
og hélt, aö þetta væri réttur og sléttur danslaga-
texti. Það var ekki fyrr en nú fyrir skömmu,
að ég komst aö því, aö kvæöið er eftir Pál Olafs-
son, og er það prentað í ljóðabók Páls, sem út
kom um aldamótin. En kvæðiö fer hér á eftir:
TlMKl ÍRMENNIRNIK
tteim er ég kominn og halla ' undir flatt,
þvi liaiisinn er veikur og inaginn.
Eg drakk mig svo fullan — ég segiþað satt,
ég sá hvorki veginn né daginn.
En vitið kom aftur að morgni til mín
og mælti og stundi við þungan:
,, Kölvaður dóni ’ ertu að drekka ’ eins og svín:
það drafaði ’ ígær íþér tungan.
()g gerirþú þetta, þá geturðii séð,
ég get ekkert átt við þig lengur,
því sjónin og heyrnin og málið fer með
og minnid úr vistinni gengur. ”
Eg lofaði vitinu betrun og bót,
að bragða ’ ekki vín þelta árið.
En svo er ég hræddur, ef margt gengur mót.
að mig fari ’ að langa í tárið.
Þótt flestar vísur Páls Olafssonar, sem lands-
kunnar eru, séu í gamansömum tón, sló hann þó
oft á þyngri strengi í kveöskap sínum, eins og
þessar lausavísur hans sýna:
A iníniim lífsins lampa er
Ufs-olían þrotin;
heyrn og sjón er horfin mér,
hjálmurinn líka brotinn.
Fram á mína lifsins leið
líta má ég hryggur;
héðan afverður hún ei greið,
hvernig sem hún liggur.
Flötum niður fleygi ’ ég mér,
finn til þreytu ’ og kvíða,
vegna þess ég orðinn er
ónýtur að stríða.
hjálpar auðiir enginn þér
eða sauðafjöldi.
Theodóra Thoroddsen kvað þessa vísu á Isa-
'firði:
Mörg eru falin fetin min
fram með þessum víði.
Klessuð æ sé byggðin þín,
blessaður Tanginn fríði.
Og Theodóra kvað:
Helja sló og hauður fól
haukana góðu mína.
Daglangt aldrei síðan sól
sá ég í heiði skína.
Oft kveður við dapurlegan tón hjá Theodóru,
eins og þessar ósamstæðu vísur sýna:
Aiigun þreyttu eftir þér
lit í stara bláinn.
Allt er horfið yndi mér,
öll er vonin dáin.
Hiindin titrar, hrukkast brár,
hjartað tekur að kala.
Eg á orðið ekkert tár
auga þyrstu að svala.
Léleg reynist lukkan mín,
lífið gengur svona;
ég sé það varla ’ er sólin skín,
og svo er ég hætt að vona.
En Theodóra leit lífið og tilveruna líka
björtum augum á stundum, og margar vísur
hennar bera vitni um óbilandi kjark og sálar-
þrek:
Keri þig flaumið fram um vað,
farðu á djúpið státinn,
og svo er ei vert að súta það,
þó svolítiðgefi’á bátinn.
Ég mun reyna að þegja' um það,
þó að meinin svtði,
og þegar seinast syrtir að,
ég sofna ’ og neinu ’ ei kvíði.
Dýrólína Jónsdóttir kvað:
PEGAR SÓLIN KYSSIR
Klökknar njólu kalda brá,
kemur ról á fossinn,
þegar hólar freðnir fá
fyrsta sólarkossinn.
Greiða vindar gisin ský,
geislar tinda lauga.
Kjartar myndir birtast í
bláu lindarauga.
KVÖLDVÍSUR
Allt er hljótt um haf og sund,
hulið óttu skýlu.
Tárast nótt, en grátin grund
gengur rótt til hvílu.
Meðan sólin svölu hjá
sævarbóli tefur,
litla fjólan lokar bra,
leggst í skjól og sefur.
-------000---------
Indriði G. Þorsteinsson hitti mig að máli og lét
mig heyra vísu, sem ort var yfir kaffibollum,
annaðhvort á Skálanum eða Borginni. Þeir
munu vera höfundar að vísunni Indriði sjálfur
og Björn Guðjónsson hljóðfæraleikari og lúðra-
sveitarforingi. Hvað hvor þeirra á í vísunni, veit
ég ekki, en hún er svona:
Helvitið hann Helgi Sœm
liættur er að drekka.
Pað er von að þyki slæm
þessi mannvitsbrekka.
Mér finnst tími til kominn, aö Helgi Sæm
skrifi og sendi Helgarvísum eitthvað, sem hann
hefur í pokahorninu.
Gvendur J. sendir mér enn botna, enda er
hann einn af þeim örfáu lesendum DV, sem veit
heimilisfang mitt. Hann botnar:
Húktu’ekkiþarna’á hnjánum,
hissaðu ’ upp brœkurnar.
Skratti ’ ’hef ég skömm á kjánum
skitandi hér og þar.
Þá koma nýir fyrripartar. „Brunnmígur”
segir:
Á mig herjar haustsins kviði,
hrollur um mig kaldur fer.
Hylltu aldrei „höfðingjann ”,
haltu með ’inum smáa.
Skárra er að bogna en bresta,
bylgjur lífs er skella á.
Alltaf getur Fjandinn fundið
á fólki einhvern veikan blett.
Gvendur J. sendirþessa:
Hagspekina heyra má,
hef ég ’ana þó að litlu.
Margir stunda dufl og dans
meðdrykkjulátum.
Margur Adam eltist við
Evu núádögum.
Flestar stúlkur standast ei
storma freistinganna.
Og hér koma fyrripartar frá Jóni Jónssyni,
sem ég hef dregiö aö birta:
Pað sem íslenzkt er og bezt
ekki ’ er virt sem skyldi.
Hvergi iðrast ætla ég,
er sá kostur beztur.
Nú mér finnst á kaldan klaka
kominn sé ég enn á ný.
Þetta ætti aö nægja að sinni fyrir hagyrðinga
aö botna.
Að lokum þessi vísa, sem er að vísu útúr-
snúningur á hinni kunnu vísu Kristjáns Jóns-
sonar:
Yfir kaldan eyðisand
einn um nóttég sveima mikið.
Nú er horfið Norðurland. —
Nú er ég kominn yfir strikið.
Og nú spyr ég lesendur: Hver er höfundur
vísunnar í þessari útgáfu?
Skúli Ben
Helgarvísur
Pósthólf 131
530 Hvammstangi.