Dagblaðið Vísir - DV - 14.06.1985, Qupperneq 10

10
DV. FÖSTUDAGUR14. JUNI1985.
Útlönd
Útlönd
Utlönd
Útlönd
Bandarísku herf lutningarnir:
Þingmenn með áhyggjur
af fslenskum þrýstingi
— lýsa yf ir samúð með málstað íslendinga í
bandarískri tímaritsgrein

POLICY
Bandarískt tímarit heldur því
fram aö bandarísk þingnefnd hafi nú
til umfjöllunar drög aö frumvarpi
sem gæti, ef þaö yröi að lögum, gef-
iö utanríkisróöuneyti Bandaríkja-
stjórnar leyfi til að svipta Rainbow
Navigation skipafélagiö einkarétti
sínum á skipaflutningum til her-
stöövarinnar í Keflavík.
I grein í maíhefti tímaritsins
Seatrade segir aö nefndin, sem hafi
þessi drög til meöferðar, sé undir-
nefnd Hernefndar fulltrúadeildar
bandariska þingsins. Þessi undir-
nefnd sérhæfir sig í flutningum á sjó.
Samkvæmt drögunum, segir
Seatrade, fær utanríkisráöuneytiö
heimild til aö veita undanþágu frá
lögunum ef það varðar þjóðaröryggi.
Tímaritið náöi ekki sambandi viö þá
þingmenn sem um máliö fjalla, en
hefur heimildarmenn fyrir því aö
frumvarpsdrögin njóti stuönings
Hvíta hússins og utanríkisráðuneyt-
isins.
Utanríkisráðherra flæktur
Seatrade hefur greinina á því aö
segja aö margir Bandaríkjamenn
eigi líklega erfitt að skilja hvers
vegna bandaríski utanríkisráð-
herrann sé að flækja sig í skipaflutn-
ingamál „eyþjóöarinnar Islendinga”
en að fólk á Islandi eigi í litlum erfið-
leikum með að gera sér grein fyrir
því hve alvarlegt vandamáliö sé.
„Þetta byrjaði allt þegar einhver
sniöugur bandarískur yfirmaöur hjá
skipafélagi fór aö líta nánar á 80—
Hans G. Andersen:
Kaff if lutningar frá Hondúras?
ára gömul lög sem segja að alla
flutninga bandaríska varnarmála-
ráðuneytisins til útlanda veröi aö af-
henda skipum sem sigla undir
bandariskum fána, ef slík skip bjóö-
ast,” segir tímaritiö.
Eimskip og Hafskip
Seatrade skýrir svo frá þvi hvemig
tvö skipafélög á Islandi hafi setiö aö
herflutningunum til herstöövarinnar
í Keflavík fram til ársins 1984 og not-
iö hinna háu taxta vamarmálaráðu-
neytisins. Eimskip og Hafskip hafi
vanist því að geta reitt sig á þessa
flutninga, og þegar Ranbow hafi náð
undir sig nærri öllum viðskiptunum
hafi skipafélögin íslensku kvartaö
hástöfum yfir óréttlæti.
Grein Seatrade er aö mestu skrifuö
í vinalegum tón gagnvart afstööu Is-
lendinga í deilunni.
Tímaritið segir aö í upphafi hafi
Hans G. Andersen, sendiherra Is-
lands í Washington, þrýst á Banda-
ríkjastjóm aö gera eitthvað í málinu.
Síöar hafi hærra settir menn í utan-
rikisþjónustum landanna gengiö í
málið þegar hitt virkaði ekki. Þegar
George Schultz hafi veriö á einni
Evrópureisunni hafi hann komiö við í
bakaleiðinni til Bandarikjanna á Is-
landi til þess sérstaklega aö ræöa
Rainbow Navigation- málið.
Þingmenn á móti
Seatrade bendir á aö þingmenn
fulltrúadeildarinnar, sem eru í sjó-
flutninga- og fiskveiðinefnd þings-
ins, hafi skrifaö til utanríkisráðu-
neytisins, vamarmálaráöuneytisins
og sjávarútvegsskrifstofunnar
(Maritime Administration) til aö
kvarta yfir þrýstingi Islendinga.
Bréfið lýsti áhyggjum þingnefnd-
arinnar, sem 15 fulltrúadeildarþing-
menn eiga sæti í, yfir sögusögnum
um að „MarAd”, utanríkis- og
vamarmálaráðuneytin, heföu látið
undan þrýstingi frá ríkisstjóm Is-
lands varðandi flutninga bandaríska
hersins til stöðvar okkar i Keflavík,
Islandi.”
I svarbréfi utanríkisráðuneytisins
var sagt aö vandamálið gæti haft
WHILl MOST AMUI-
cahs would have
difficulty under-
standing why the
■US Secretary of State would
glnvolve himself in a maritime
"ipute with the island nation
|of Iceland, the general of that
>untry has had liule trouble
mprehending the scriousness
Jof the problem that has drag-
■ged on for over a year now. Lt
Ball started when some bright
■American shipping executive
■took a closc look at an 80-year-
■old federal regulation stipulat-
■ing that all US defcnce cargo
Imoving abroad must be carricd
Itboard US-flag vessels, if such
ressils are available.
By 1984, no US-flag ships
lad been deployed in the
US-Iceland trade for over 15 Rtyjkavik-
vcars, and two lcelandic steaxn-
| hip companies enjoyed a lucrativc
lationship with the Defence Depart-
ent, hauling military equipment to and
|írom the US naval air station at Keflavik
n Iceland’s south-western coast.
But with the help of amp4e private
•■nture capital and support fnm the
hnasters, mates and pllots ■wtoo, a team
ided by Mark Yonge lavmdMd Ralnbow
iNavigation, using a íormer American
lAtlantic Lines’ container ship chartered
gfrom the Maritime Administration
■MarAd). Flying the US flag, Rainbow
I unqualified access to the Defence
artment cargo moving to Keflavik,
:r the terms of the 1904 Cargo
reference Act. It filed tariffs for the
bovement of containers, vehides and
Pther cargoes from New York and
Norfolk, Virginia and the Department
began supplying the line with cargo.
Now, over a year since Rainbow'
fnto the trad^sermoiv-betwwHféyjka
I Washfngton is ext&Mbely high.
n* thattthe two maityfcelitojjic carriers
in the US tr^dc, Eimskl ‘
»me ai
provided by
tovements to
» taking nearly all of the cargo, being
mtitled to move as much as it can, the
■celandic carriers are crying foulplay.
4ore significant
But there is more to it than just á couple
|of small companies reeling from the loss of
■ comfortable cushion. The viability of
- r~ i
ness, not the expulsion of Rain
bow from the trade. Itut in tlieir
lettcr to the executive branch
the Mcrchant Marine Commii
tee members voiced fear ’thai
MarAd may bc directed to rer
minate thc charter under whicl
Rainbaw obioined iis vessr
from the Rf'frvr And
Ambassador Andersen told
Seatrade thar the Departmem
cargo is so important to lcelan
dic carriers that Washingtoi
should find a way of givinj
Rainbow an unrelat
prefercnceirade.like, forexam
ple, the carriage of coffee fror
-caughl in Ihe crossftre
Freezing
out the
competition
By Peter Goldmann, New York
lobbying campaign conducted by
Iceland’s Ambassador to the US, Hans G.
Anderscn. When this failed to produce
results, ‘higher-ups' in thc Icelandic and
US diplomatic corps were drawn into the
fray and in one of US Secrctary of State
George Schultz’s recent European trips, a
stop in Reyjkavik wu worked into the
retum itinerary, with US-Icelandic ship-
ping affairs at the top of his agenda.
Concern has spread to the US Congress
d in early Aprll, 15 members of the
juse Mc.-chartt and Fisherics
wrote to the departments or
State, Trnnsportation and Defense, ex-
pressing concern about allegations that
'MarAd and the Departments of State and
Defense have acquiesced to pressures from
the Government of Iceland concerning the
carriage of US military shipment to our
base in Kefiavik, Iceland’.
TheState Department, in response to this
letter, said that theproblem could af fect the
status of the US station at Keflavik, but that
'Tort was being made to
Honduras
Nonc of the parties involvei
is willing to discuss details
nropo'cd solutions to the dis-
pute From Washingtoi
iHT»»NAtioN*i poini of view, the issue
sensitive from both a defenci
standpoint and a commercial one. An;
move to dilute the rules for carriage of thi
Dcpartment’s cargo to lceland would set
precedent on other routes which would b
certain to raise the ire of other larger US-
fiag carriers like Sca-Land, US Lincs am
American President Lines, all of whicl
enjoy preferential access to sizeabli
military shipments to Europc
Mediterranean and the Pacific.
Legal initiatives
Ðut congressional sources indicate that
some sort of amendment to the 1904 Act
may be the only way to cool the tension. A
legislative initiative is understood to be
under review in the __________
of the House Armed Scrvice Committee to
provide the Department of Delense with
legal deviation from the terms of the 1904
Act in a casc where national security is
concerncd. Lawmakers drafting this meas-
ure wcre not available for comment at
presstime, but some congressional sources
bclieve it would be readily supported by
the State Department and White House.
Meanwntle, confidcucc in an cer.tu:
regaining of access to defence busincss was
demonstratcd by the announcement
April by Samband Line of a
US-lceland service. The Reyjkavik-based
carrier, which has called at the small port
of Gloucester, Massachusetts for several
years, will now go into direct competition
with Rainbow by adding calls at New York
and Portsmouth, Virginia with a 164TEI
British newbuilding. Said Samband
iresident, Axel Gislason, *We are
Greinin i Seatrade rekur gang Rainbow Navigation-mólsins og bendir ó
mikilvœgi herflutninganna fyrir fslendinga.
áhrif á stööu herstöövarinnar í
Keflavík, en aö ráðuneytin væru að
reyna aö finna lausn á málinu.
Blaðið segir 1 íslenska embættis-
menn neita því að þeir hafi hótað
lokun stöövarinnar, en segir aö „sú
staöreynd að Shultz taldi viðeigandi
aö heimsækja Reykjavik gefi til
kynna að rikisstjórn Islands hafi
meira en rétt gefið slíka hótun í
skyn.”
Kaffiflutningar
frá Hondúras
Meðal annarra möguleika á lausn
sem Seatrade veltir fyrir sér er að
sjávarútvegsskrifstofan, sem leigir
Ranbow Navigation- skipið, sem
notaö er í flutningana, rifti þeim
kaupleigusamningi.
Einnig vitnar blaöið í Hans G.
Andersen sem hafi sagt í viðtali við
Seatrade aö flutningamir væru svo
mikilvægir Islendingum að Banda-
ríkjastjórn ætti að fá Rainbow
Navigation aðra flutninga þar sem
Bandaríkjamenn hafa einokunar-
rétt, til dærnis kaffiflutninga frá
Hondúras.
Rajiv Gandhi í Washington:
Pakistanar áhyggjuf ullir vegna aukinna
tengsla Bandaríkjanna og Indlands
Hinn nýi forsætisráöherra Ind-
lands, Rajiv Gandhi, kom til Banda-
ríkjanna á þriðjudag í opinbera
heimsókn sem stendur til 16. júní
næstkomandi.
Stjómmálaskýrendur telja að fáar
ríkisstjómir komi til meö að fylgjast
betur meö heimsókn Gandhis til
Bandaríkjanna heldur en stjóm Zia
U1 Haqs í Pakistan. Pakistanar em
áhyggjufullir yfir heimsókn Gandhis
og bættum samskiptum Indlands og
Bandaríkjanna. Indland og Pakistan
hafa, sem kunnugt er, eldað grátt
silfur saman á síöustu áratugum,
m.a. háð þrjár blóðugar styrjaldir
frá því er Indland hlaut sjálfstæði
áriö 1947.
Móöir Rajiv, Indira, var talin
nokkuö vinstrisinnuð, í þeirri merk-
ingu aö hún sóttist lítið eftir sam-
skiptum við Bandaríkin, hvorki
hemaðarsamvinnu né á efnahags-
sviöinu. Sonur hennar, Rajiv, er hins
vegar nokkuö óskrifað blað enn, en
þó talinn meiri raunsæismaöur en
móöir hans og ekki vilja láta draga
sig í dilk hvaö hugmyndafræði varö-
ar. Rajiv er fyrrverandi atvinnuflug-
maöur, menntaöur erlendis og giftur
ítalskri konu. Rajiv tók viö af móöur
sinni sem forsætisráðherra Indlands
á erfiöri stundu og vilja ýmsir meina
aö slíkt hafi veriö honum þvert um
geö. Hann er yfirleitt talinn hlynntur
Bandaríkjunum og vestrænni sam-
vinnu frekar en of nánum tengslum
viö Sovétríkin eins og á dögum móð-
urhans.
Pakistanar hafa síöustu sjö ár þeg-
ið mikla efnahags- og hemaðaraö-
stoö frá Bandaríkjunum sem séö
hafa um að gefa herforingjum Zia U1
Haq allt það besta sem bandarísk
vopnabúr hafa haft upp á að bjóöa.
Bandaríkin réttlæta þennan mikla
stuöning sinn viö Pakistan meö
auknum umsvifum Sovétmanna í
Afganistan og síharönandi bar-
dögum við landamæri Pakistan. Ef
Sovétmenn ryddust yfir Pakistan
væru þeir komnir aö langþráöu Ind-
landshafinu. Þaðhefurmeðalannars
komið fram hjá ýmsum sérfræðing-
um er grannt fylgjast með eðli
sovéskra stjómmála og ákvarðana-
töku aö sumir þeirra telja hemaöinn
í Afganistan aöeins eitt stig í lang-
tímaáætlun Sovétmanna aö ná fót-
festu viö Indlandshaf. Slíkt heföi
gífurlega mikið aö segja meö allt
hemaðarjafnvægi í álfunni og gæfi
Sovétmönnum óskastööu í heims-
hlutanum.
Pakistanar óttast nú aö rísandi
stjama hins nýja forsætisráðherra
Indlands og vaxandi tengsl Indverja
og Bandaríkjamanna komi niöur á
samvinnu þeirra viö Bandaríkin.
Vitaö er að ýms bandarísk fyrir-
tæki vilja stórauka fjárfestingu sína
á Indlandi en hafa fram aö þessu ver-
ið hrædd við þaö vegna þjóð-
nýtingarstefnu Indiru Gandhi. Nú
sjá þessi sömu fyrirtæki fram á nýja
möguleika undir nýjum og hugsan-
lega jákvæðari herrum í Nýju Delhí.
Þaö vakti athygli á síöustu vikum
aö á undan heimsókn Rajivs til
Bandaríkjanna hefur hann ekki hik-
að viö aö láta hafa eftir sér ýmislegt í
heimspressunni um samskipti Pak-
istan og Bandaríkjanna
I maí síöastliðnum lét hann hafa
eftir sér viö Le Monde í París aö ný-
Samskipti Indlands og Pakistans hafa löngum verifl stirfl. Á síflustu fjörutíu órum hafa þjóðirnar háfl þrjú
blóflug strifl sfn á milli. Á myndinni sjáum vifl indverska hermenn bera á brott Ifk pakistansks liflsforingja í
strifli nágrannalandanna 1971.
gerður samningur Bandaríkjanna
viö Pakistan um sölu á 40 fullkomn-
nm F-16 orrustuþotum væri
óraunsær.” Slíkum vopnabúnaði, ef
notaöur, veröur beitt í striði við Ind-
land”. Rajiv telur vopnaupp-
byggingu Pakistana á siöustu árum
langt umfram þaö sem eölilegt geti
talist, þrátt fyrir nálægö sovésks
stríðsreksturs í nágrannaríkinu
Afganistan.
Það eru svona yfirlýsingar sem
stjómin í Islamabad hefur mestar
áhyggjur af. Með þeim telur hún að
Gandhi sé að leggja línuna og undir-
búa Bandaríkjamenn fyrir heim-
sóknina, gefa þeim fyllilega í skyn
hvað Indverjar vilji og hvaö Banda-
ríkjamenn þurfi aö gera ef þeir ætli
aö búast við einhverri samvinnu við
Indverja í framtíöinni.
Stjómin í Islamabad veit þaö og
skilur aö Bandaríkjamönnum er
mikið í mun aö koma á góöum sam-
skiptum við Indverja, enda hafa þau
veriö í lægö í mörg ár.
Stjómin í Islamabad gerir sér
einnig grein fyrir því aö bankalánin
og Vestur-Evrópuþjóðir sýni öðru
landi í þessum heimshluta minni at-
hygli eftir þvi sem tengsl Indlands
viö Bandaríkin aukast.
Zia Ul Haq er ekki talinn standa of
traustum fótum í Islamabad, hann
komst sjálfur til valda í hallarbylt-
ingu þegar Ali Bhutto var steypt af
stóli og tekinn af lífi.
Zia hefur að miklu leyti reitt sig á
stuöning stjómarinnar í Washington.
Meö aukinni samvinnu Banda-
rikjanna og Indlands eru allar líkur á
aö stuðningur Bandaríkjanna við
stjómina í Islamabad minnki og þá
eru ýmsir sem sjá sæng Zia U1 Haq
uppreidda.