Dagblaðið Vísir - DV - 20.08.1987, Blaðsíða 12

12
FIMMTUDAGUR 20. ÁGÚST 1987.
Neytendux
Húsaleigu-
markaðurinn
Ef að litið er á smáauglýsingar
hér aftar í blaðinu má sjá svart á
hvítu hina gííurlegu ásókn í leigu-
íbúðir sem hefur verið undanfarið.
Dag hvem er dálkurinn húsnæði
óskast fullur af auglýsingum frá
fólki sem nánast rekur ævisögu sína
og sinna í þeirri veiku von að ein-
hver bíti á agnið og svari.
Á hinn bóginn er dálkurinn hús-
næði í boði býsna fátæklegur
ásýndum. Þeir sem þar falbjóða gefa
sem minnstar upplýsingar. Auglýs-
ingamar minna helst á símskeyti;
íbúð til leigu, tilboð er greini frá
stöðu, nafhi, fjölskyldustíerð og
greiðslugetu sendist DV merkt stór
og góð. Þannig er ætlast til að fólk
bjóði í húsnæði án þess að hafa hug-
mynd um hvar, hvemig og hvað það
er.
Og athyglisvert þetta með
greiðslugetuna. Þama er ekki verið
að spyrja hvað fólk vill borga fyrir
íbúð, heldur hvað það getur borgað
fyrir þak yfir höfuðið.
50 tilboð í hverja íbúð
Um tvöleytið á daginn fyllist smá-
auglýsingadeild DV af fólki sem er
að leggja inn tilboð í þær íbúðir sem
auglýstar em þann sama dag. Inga
Ingadóttir hjá smáauglýsingadeild-
inni sagði að það bæmst 50 tilboð
að jafhaði í hveija íbúð. Þannig ber-
ast um 300 tilboð á dag. Það er mikið
sama fólkið sem kemur dag eftir dag
og svarar öllum auglýsingum, þann-
ig að ekki er óvarlegt að ætla að um
50 manns séu í vemlegri íbúðamauð.
Það em fleiri sem alltaf em að
leita, en liggur ekki jafn mikið á og
leggja því ekki inn tilboð. Einnig
sögðust margir sem blaðið ræddi við
ekki ansa slíkum auglýsingum, það
væri ekki hægt að gera tilboð í íbúð
án þess að hafa upplýsingar um
hana.
Slæmt ástand
Víst er að það hefur löngum verið
erfitt að finna sér leiguhúsnæði í
Reykjavík, en það er mál manna að
nú sé húsnæðiseklan meiri en oftast
áður. En hvað veldur?
Nærtækasta skýringin virðist
liggja í því að lán urðu verðtryggð
á mesta verðbólgutímanum. Þannig
varð vaxtabyrði meiri en nokkur gat
ráðið við og snarminnkuðu því hús-
byggingar. Við þetta bætist svo að
undanfarin ár hafa stærstu árgang-
amir verið að koma út á leigumark-
aðinn. Að líkindum leika húsnæðis-
stjómarlán einnig stórt hlutverk í
þessu en biðtími eftir því að fá lán
lengist sífellt.
Önnur ástæða virðist vera sú að
landsbyggðarfólk leggur nú sífellt
meira af fé sínu í íbúðir í Reykjavík
og láta þær þá borga sig sjálfar með
því að leigja þær út.
Og að lokum þá hefur fjárfesting
í húnæði nær eingöngu verið í versl-
unarhúsnæði að undanfómu.
Okrað á ástandinu
Vegna þessarar miklu eftirspumar
sjá ýmsir sér leik á borði og ætla sér
að maka krókinn á því að leigja
íbúðir á uppsprengdu verði. Heyrst
hafa ótrúlegar tölur í því sambandi.
Þannig virðist ekki óalgengt að fólk
fari fram á 25-30 þúsund í mánaðar-
leigu fyrir tveggja herbergja íbúð og
árið fyrirfram. Sem betur fer er þetta
þó lítill hluti leigusala, en hann fer
stækkandi. Algengasta verðið er þó
hátt, 15-17 þúsund krónur á mán-
uði. En hvað er það sem skapar þetta
háa verð?
Dýrt að leigja út
Eins og áður sagði er það að fær-
ast í vöxt að utanbæjarfólk fjárfesti
í íbúðum á höfuðborgarsvæðinu.
Þær em svo látnar borga sig upp
smátt og smátt í leigu. En til þess
að þær geti borgað sig þarf leiga að
vera nokkuð há. Reiknum með að
til kaupa á íbúðinni hafi verið tekið
húsnæðistjómarlán.
Afborganir af því nema tæpum 10
þúsund krónum á mánuði. Þá má
reikna með einhverju viðhaldi á
íbúðinni en leigusali getur aldrei
vitað hvemig væntanlegir leigjend-
ur koma til með að ganga um
íbúðina. Hann tekur enga áhættu
og leigir íbúðina á 15 þúsund krónur
á mánuði.
Þannig fær hann bæði nægilegt
fjármagn til að standa straum af af-
borgunum og að auki tryggingu
gegn skemmdum sem að væntanlegir
leigutakar gætu valdið á íbúðinni.
Ekki orð á skattskýrslu!
Þetta gæti skýrt að hluta hina háu
húsaleigu á höfuðborgarsvæðinu.
En ekki nægilega. Megnið af leigu-
húsnæði er gamalt húsnæði, oftast
löngu orðið skuldlaust og er leigan
nær eingöngu hugsuð sem tekjuöfl-
un. Þannig er gjaman skilyrði fyrir
leigu að leigutaki gefi ekki upp húsa-
leigu til skatts og er þá um skatt-
fijálsar tekjur að ræða. Mikið virðist
vera um niðumítt húsnæði sem leigt
er á þennan hátt og þá ósjaldan á
uppsprengdu verði. Þama er að sjálf-
sögðu verið að gera út á húsnæðis-
ekluna með sem minnstum tilkostn-
aði, enda veiðieðlið ríkt í
íslendingnum.
Einnig virðist vera mikið um að
fólk hreinlega leigi út íbúðina sína
meðan að það skreppur í sumarfrí.
Það var a.m.k. ekki annað að sjá í
smáauglýsingum DV í sumarbyijun.
Þar voru auglýstar íbúðir með öllu
innbúi í einn til tvo mánuði, allt fyr-
irfram.
Ég er á götunni
Blaðið tók tali nokkra sem eru að
leita sér að íbúð. 1 mörgum tilvikum
er um að ræða námsfólk, fólk sem
hefur nýlokið námi og aðra sem ekki
eiga næga peninga til að huga að
Bunki af tilboðum í auglýstar íbúðir
í smáauglýsingum DV. Fjöldi tilboða
er oft ótrúlegur. DV-mynd JAK
húsnæðisauglýsingar vegna þess að ekkert símakerfi stenst slfkt álag. DV-mynd JAK
„Ég fæ hvergi höfði að halla, ég er á götunni," sagði i rokktexta 1981.
Ástandið hefur versnað ef eitthvað er síðan.
verið að leita í u.þ.b. tvo mánuði.
Hann hefur sent inn tilboð við allar
auglýsingar sem hann hefur séð en
aðeins verið svarað tvisvar. I báðum
tilvikum var um að ræða húsnæði
sem hann sagðist efast um að fengist
samþykkt sem mannabústaðir og i
báðum tilvikum sagði hann að leig-
an hefði átt að vera 25 þúsund
krónur á mánuði og heilt ár fyrir-
fram. „Fólk er eitthvað bilað ef að
það heldur að einhver geti gengið
að þessum afarkostum, þetta er
næstum eins og útborgun í eigin
íbúð,“ sagði hann.
Maður þekkir mann, sem
þekkir mann, sem....
Þessi viðmælandi okkar var þó
heppinn því að hann frétti af fólki
sem að var að fara úr leiguhúsnæði
í eigið og tókst honum að fá þar inni.
Þetta virðist mjög algeng leið til
að komast í leiguhúsnæði. Einhver
þekkir einhvem sem að er að flytja.
Húseigendur virðast alveg logandi
hræddir við að fá inn í íbúðir sínar
hvem sem er og taka því fegins hendi
ef að fyrri leigandi getur bent þeim
á einhvem sem er í húsnæðisleit.
Einn viðmælandi blaðsins gekk svo
langt að telja að það væm nær ein-
göngu okrarar sem fæm svo langt
að auglýsa íbúð til leigu, húsnæði-
seklan væri orðin svo almenn að
allir þekktu einhvem sem- að væri
að leita.
-PLP
U pplýsingaseðill
til samanburðar á heimiliskostnaði
Hvað kostar heimilishaldið?
Vinsamlega sendið okkur þennan svarseðil. Þannig eruð þér orðinn virkur þátttak-
andi í upplýsingamiðlun meðal almennings um hvert sé meðaltal heimiliskostnaðar
fjölskyldu af sömu stærð og yðar.
Nafn áskrifanda
Heimili
Sími
Fjöldi heimilisfólks
Kostnaður í júlí 1987:
Matur og hreinlætisvörur kr.
Annað kr.
Alls kr.