Dagblaðið Vísir - DV - 02.03.1988, Qupperneq 14

14
MIÐVIKUDAGUR 2. MARS 1988.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkv^emdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 700 kr.
Verð í lausasölu virka daga 65 kr. - Helgarblað 80 kr.
SÍS í sviðsljósinu
Óvæntur brottrekstur forstjóra og aðstoðarforstjóra
Iceland Seafood hefur dregið helstu ráðamenn Sam-
bands íslenskra samvinnufélaga heldur betur fram í
sviðsljósið. Vafasamt er þó að SÍS-forstjórarnir hafi
mikla ánægju af því sviðsljósi. Það bætir að minnsta
kosti hvorki ímynd þeirra né heldur Sambandsins og
var þó ekki á bætandi.
Erlendur Einarsson lét af starfi forstjóra SÍS á síð-
asta ári eftir langt og að mörgu leyti merkilegt starf.
Erlendur hélt vel utan um hið mikla veldi SÍS en lét
þó aldrei fara mikið fyrir sér opinberlega. Eftirmaður
hans, Guðjón B. Ólafsson, hefur ekki setið lengi á for-
stjórastóli en um hann hefur þó staðið meiri styr, sem
og um ýmsar ákvarðanir hans, en góðu hófi gegnir. Ber
þar fyrst að nefna Útvegsbankamálið, landakaupin í
Kópavogi, afstöðu hans til kaupfélaganna og nú síðast
til ákvörðunar hans um að víkja forstjórum Iceland
Seafood úr starfi. Allt hefur þetta og margt fleira, sem
hvíslað er um úr herbúðum Sambandsins, varpað
skugga á stjórnunarstörf Guðjóns. Gagnrýnin virðist
jafnvel vera mest frá Sambandsmönnunum sjálfum og
fullyrt er að áhrifamenn í þeirra hópi hafi látið leka út
upplýsingar sem valda Guðjóni óþægindum og skaða.
Greinilegt er að Guðjón B. Ólafsson hefur mikinn
metnað fyrir hönd Sambandsins og hefur bryddað upp
á ýmsum nýjum vinnubrögðum. Þau falla ekki öll í
góðan jarðveg og ástæðan kann að vera sú að Guðjón
hefur um langan tíma starfað erlendis og áttar sig ekki
á því litla samfélagi og þeim sérstöku leikreglum sem
hér tíðkast. Það getur komið sér bæði vel og illa. Þess
vegna rekur hann sig á veggi um leið og hann neitar
að fara troðnar slóðir.
En þær deilur, sem risið hafa vegna ýmissa ákvarð-
ana eða aðgerða Guðjóns, stafa ekki af ásökunum um
óheiðarleika. Það er rétt að undirstrika. Fjaðrafokið út
af launum Guðjóns B. Ólafssonar er sprottið af ágrein-
ingi um túlkun launasamnings. Mörgum munu sjálfsagt
blöskra þær upphæðir sem um er rætt og eru laun eins
manns. Það er auðvitað mál Sambandsins eins hvað það
greiðir forstjórum sínum í laun, enda þótt ekki sé það
góð auglýsing á sama tíma og Vinnumálasamband sam-
vinnufélaganna kveinkar sér undan kjarasamningum
við láglaunafólk. Hann er oft kaldriíjaður, veruleikinn.
Látum það vera. Hitt fmnst manni skrítið að forstjóri
SÍS skuli þurfa að lenda í hremmingum við samstarfs-
menn sína út af slíku máli. í stað þess að útkljá það
mál innan fyrirtækisins hávaðalaust er forstjórinn gerð-
ur tortryggilegur af þeim sem helst ættu að standa með
honum.
Þá ályktun verður að draga af þessum atburðum að
heilindin á bak við ráðningu Guðjóns sem forstjóra SÍS
hafi ekki veri óskipt. Guðjón fær rýtinginn í bakið. Hér
verður ekki flutt nein varnarræða fyrir Guðjón B. Ólafs-
son. I þeim deilum, sem um hann standa, eru ekki öll
kurl komin til grafar. Margt og mikið er sjálfsagt ósagt
enn. Kannski verður það niðurstaða Sambandsmanna
að Guðjón B. Ólafsson sé ekki heppilegur forstjóri.
Kannski verður honum ekki vært lengur. Það er þeirra
mál. En meðan Guðjón B. Ólafsson er forstjóri, ímynd
og andlit SÍS, mætti ætla að nánustu samstarfsmenn
hans hefðu vit og manndóm til að standa að baki hon-
um. Það hafa þeir ekki gert. Þeir hafa dregið bæði sjálfa
sig og Guðjón niður í svaðið.
Ellert B. Schram
„Framleiðsla kjúklinga og eggja byggist ekki á náttúruauðlind, svipað og fiskveiðar og hefðbundinn land-
búnaður. - Nær öll aðföng til framleiðslunnar eru innflutt", segir m.a. í greininni.
Framleiðslustýring
Nýlega hefur verið ákveðin fram-
leiðslustýring á kjúklingum og
eggjum. Nokkuð hefur þetta fyrir-
komulag mælst misjafnlega fyrir
og er það að vonum.
„Framleiðslustýring" er nauðsyn
þegar um er að ræöa takmarkaðar
náttúruauðlindir, en hún getur
verið meö ýmsum hætti.
Þannig er ljóst að stýra verður
veiðisókn í takmarkaða fiskstofna.
Ella veldur ofveiði miklu tjóni. Út-
hlutunarkerfi er hins vegar
vandasamt í framkvæmd. Frjálsir
fiskmarkaðir eru í æ ríkari mæli
að ryðja sér til rúms. Þróunin hlýt-
ur að stefna í ríkari mæli í þá átt.
Hins vegar virðist úthlutunarkerfi
á kvóta til veiðiskipa eins og nú
tíðkast ekki ganga upp með frjáls-
um fiskmörkuðum. Kerfið setur
fiskvinnsluna í bóndabeygju með
tímanum. Þar ræður gengisskrán-
ing ekki nema litlu um. Eðli þessa
kerfls, sem er að þróast, er að flsk-
urinn er seldur hæstbjóðanda.
Kaupendur utan markaöanna
verða að taka mið af verði á fisk-
mörkuðunum.
Eftirspurn eftir fiski, sem virðist
verða viövarandi og jafnvel vax-
andi; veldur því að kaupendur
teygja sig upp með verðið svo sem
þeir frekast mega.
Arðurinn lendir því hjá útgerð-
inni og sjómönnum.
Ekki er ástæða til aö amast við
því þó þessir aðilar beri mikið úr
býtum, en á hitt er að líta að arðin-
um af auðlindunum verður að
skipta meö sæmilegu réttlæti. Með
þessu móti verður munurinn milli
sjómanna og fiskvinnslufólks mik-
ill og nokkrir útgerðaraöilar hafa
aðganginn að fiskimiðunum.
Minnir óþægilega á lénskerfi.
Landbúnaður
Framleiðslustýring í landbúnaöi
er óhjákvæmileg að minnsta kosti
eins og mál standa nú. Markaðir
hafa dregist saman. Erfitt er að
framleiða hér norður við Dumbs-
haf landbúnaðarvörur í samkeppni
við suðlægari lönd á erlendum
mörkuðum.
Framleiðslan innanlands er of
mikil fyrir innanlandsmarkað og
gróður landsins ber takmarkaða
beit. Jafnframt sitja bændur á óðul-
um sínum, eru með allt undir, fé
er ekki unnt að losa og sveitir gætu
lagst í auðn ef illa fer.
Framleiðslustjórn með aðlögun
að innanlandsmarkaði sem mark-
mið virðist því óhjákvæmileg.
Mér virðist hins vegar ekki hiö
saina gilda um framleiöslu kjúkl-
inga og eggja.
Þessi framleiðsla byggir ekki á
náttúruauðlind svipað og fiskveið-
ar og hefðbundinn landbúnaður.
KjaUariim
Guðmundur G. Þórarinsson
þingmaður fyrir
Framsóknarflokkinn
Nær öll aðföng til framleiðslunnar
eru innflutt. Fóðrið er þar stærstur
liður. Framleiðslan er með æ meira
iðnaðar- eða verksmiðjusniði.
Framleiöslan er mest við höfuð-
borgarsvæðið og framleiðendur
eiga takmarkaða samleið með hefð-
bundnum landbúnaði.
Lög um framleiðslu, verðlagn-
ingu og sölu á búvörum eru þannig
úr garöi gerð að landbúnaðarráð-
herra er skylt að koma á eða
samþykkja kvótakerfi ef framleið-
endur óska eftir því. Þannig skilja
í það minnsta flestir lögin.
Framleiðendur óska eftir þessari
framleiðslustýringu, sem þýðir í
reynd að ókleift verður fyrir aðra
en þá, sem kvóta hafa, að framleiða
egg eða kjúklinga til sölu.
Það liggur í því að endurgreiðsla
fóðurgjalds verður bundin við
framleiðslukvótann.
Verðlagning er síöan ákveðin á
sama hátt og í hefðbundnum land-
búnaði.
Vilji- bóndi freista þess að fram-
leiða kjúklinga og egg sem aukabú-
grein er það ekki unnt lengur.
Framleiðslunni hefur veriö lokað.
Nú er ekki lengur unnt að hafa
hænsni sem búbót til tekjuauka
nema hafa leyfi, kvóta.
Þarna hljóta menn að setja stórt
spurningarmerki. Hvert ætla
menn? Þetta er ekki bara umhugs-
unarefni fyrir þá sem vilja athafna-
frelsi í þjóðfélaginu, heldur einnig
fyrir neytendur almennt.
Verðstýring kemur í stað verð-
myndunar.
Ég hef spurt:, ,Hvað um verktaka-
iðnaðinn, húsgagnaiðnaðinn o.s.
frv.?“
Kvótakerfi skapa misrétti
Væri ekki þægilegt að fá kvóta á
verkfræðistofurnar? Fyrir okkur
sem stundum þann rekstur væri
það líklega ekki slæmt. Fleiri kæm-
ust ekki að. Engir fengju að opna
verkfræðistofur nema þeir hefðu
kvóta.
Baráttan um verkefnin hætti. Við
fengjum ákveðinn hluta verkefn-
anna. Verðið eða þóknunin væri
ákveðin af „sex manna nefnd“.
Engar deilur um verð eða gæði.
Fastur kvóti, ákveðið verð, engin
samkeppni, sérréttindi og öryggi
fyrir þá sem fyrir eru í greininni.
Ef til vill finnst sumum hér um
of til jafnað. Ekkert sé skylt meö
þessum greinum.
En hugsi menn sig aðeins um sjá
menn óvæntan skyldleika.
Kvótakerfi drepa hagkerfið í
dróma og skapa misrétti.
Eins og ég hefi áður sagt er fram-
leiðslustjórnun óhjákvæmileg á
ákveðnum sviðum.
En kjúklinga- og eggjaframleiðsla
er ekki eitt af þeim sviöum.
Mér virðist afstaða til þessa máls
ekki fara eftir stjórnmálaflokkum.
í þéttbýlinu er framsóknarmönn-
um jafnan kennt um kvótakerfi og
offramleiðslu í landbúnaöi.
Meðal þingmanna hef ég hlotið
nokkra gagnrýni fyrir afstöðu
mína í þessu kjúklingamáli. Aö
sjálfsögðu eru margir framsóknar-
menn á móti mér í málinu, en
meðal þeirra á ég þó ágæta sam-
herja líka.
Harðasta gagnrýni vegna minnar
afstööu hef ég fengiö frá nokkrum
þingmönnum Sjálfstæðisflokksins.
Vissulega greinir menn á í þeim
flokki um málið, en enn sem komið
er hef ég fyrirfundið hörðustu
stuðningsmenn framleiöslustjórn-
unar í kjúklinga- og eggjarækt í
Sj álfstæðisflokknum.
Innflutningur kjúklinga og eggja
er allt annaö mál og engin ástæöa
að ræða í sömu andrá.
Guðmundur G. Þórarinsson
„Harðasta gagnrýni vegna minnar af-
stöðu hef ég fengið frá nokkrum
þingmönnum Sjálfstæðisflokksins;“