Dagblaðið Vísir - DV - 16.08.1988, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 16. ÁGÚST 1988.
15
Gerum krónuna að alvömmynt
með tengingu við myntbandalag Evrópuþjóðanna - EMS
Ennþá einu sinni eru til umfjöll-
unar „bráðabirgðaráöstafanir“ í
efnahagsmálum þjóðarinnar. Höf-
undur hefur fengið sig fullsaddan
af þessum reddingum fyrir löngu
eins og eflaust fleiri. En hvemig
stendur á því að við gerum ekki
meiri kröfur til okkar sjálfra en svo
að við sitjum alltaf fóst í sama víta-
hringnum? Varanlega lausnin læt-
ur á sér standa. Eða hvað? Lausnin
virðist vera fyrir hendi. En það
,virðist vanta töluvert upp á kjark-
inn í sumum til þess að viðurkenna
fyrir sjálfum sér og öðrum kaldar
staöreyndir málsins.
Um „framleiðslueftirlit“
peningamála
Með aðild íslenska myntkerfisins
að EMS (European Monetary Sy-
stem) myndu peningamál og ríkis-
fjármál lenda undir stöðugt eftirlit.
Þetta eftirht er kostur en ekki galli.
Allir verða að sætta sig við eftirlit
í lýðræðisskipulaginu. Sjávarvöru-
framleiðendur verða að framleiða
vöru sem uppfylhr ákveðnar gæða-
kröfur. Skipasmíðaiðnaðurinn
verður að sætta sig við reglur
flokkunarfélaga um gæöi skips-
skrokka. Bændur verða að sætta
sig við að dýralæknir stimph kjötið
þeirra. Tenging myntkerfis okkar
við EMS með aðild okkar að því er
nokkurs konar „framleiðslueftir-
ht“ með íslenskri peninga- og hag-
stjóm. Það er þvættingur að þetta
sé skerðing á sjálfstæði þjóðarinn-
ar. Eða er það skerðing á sjálfstæði
bóndans að hafa ekki fullan rétt til
þess selja skemmt kjöt á fullu
verði? Er það skerðing á sjálfstæði
sjávarvöruframleiðandans að hafa
ekki fuhan rétt til þess að selja
úldna og fúla blokk á fullu verði?
Auðvitað ekki. Málið snýst um að
koma stjórn efnahagsmála í sam-
band við allþjóðlega viöurkennt
myntbandalag sem vinnur eftir
viðurkenndum leikreglum.
Kjarni málsins er að varanlegar
aögerðir í efnahagsmálum felist í
því að íslenka krónan njóti alþjóð-
legrar viðurkennignar.
Þá fá íslenskir framleiðendur al-
KjaJlarinn
Kristinn Pétursson
alþingismaður
vörumynt fyrir alvörumynt en
ekki „úldnar" krónur í skiptum
fyrir alvörugjaldeyri eins og í dag.
Þau „viðskipti" em svo heimskuleg
að mann skortir orð th lýsa þeim
ósköpum. Hvernig stendur á því
að þeir sem selja gjaldeyri hér á
landi láta bjóða sér svona lagað?
Eins og skipta á skemmdum kart-
öflum og nýjum. En sætta sig við
það samt með smánöldri!
í Mbl. 11. ágúst 1988, „Fjármál á
fimmtudegi", er góð grein eftir Sig-
urð B. Stefánsson um tengingu
gjaldmiðilsins viö stærra mynt-
svæði. Þar segir m.a.:
„Sveiflur vegna þess að misjafn-
lega árar yrðu þó að líkindum
minni en nú er vegna þess að nú-
verandi peningakerfl okkar magn-
ar þær upp fremur en að draga úr
þeim. Ekki leikur vafi á aö afkoma
þjóðarinnar væri betri við slíkt fyr-
irkomulag vegna þess að verðbólg-
an slævir hvata til framleiöniaukn-
ingar og dregur úr mætti fyrir-
.tækja til þess að beijast í sam-
keppni á erlendum markðaði."
Þetta voru þörf orð vegna þess
að sumir hafa haldið því fram að
við verðum að geta „aðlagað okkur
sveiflum" með því að breyta gengi
krónunnar. Ég spyr: Er ekki nóg
að aðlaga sig verðbreytingunni frá
erlenda markaðnum þótt við verð-
um ekki hka aö aðlaga okkur auk-
inni verðbólgu og alls konar breytt-
um aðstæðum vegna gengisbreyt-
ingarinnar?
Auðvitað geta skapast þannig
aðstæður að nauðsynlegt sé að
breyta gengi krónunnar. En það
verður þá að gerast eftir virtum
leikreglum. Aöild okkar myntkerf-
is að EMS tryggir að gæði ráðstöf-
unarinnar sé samkvæmt reglum
EMS. Nokkurs konar „framleiðslu-
eftirht" eins og áður sagði. En þeir
sem eru kjarklausir og ráðalausir,
vilja þeir afnema aht eftirlit og leik-
reglur? Eiga íslendingar að fá aö
vera aðeins lengur að hlaupa en
hinir á erlenda leikvanginum
vegna þess að við erum svo fáir?
Ég spyr. Vitanlega ekki.
Verðbólgan er vandamálið
Vandinn, sem við erum að glíma
við, er verðbólgan. Segja má að
verðbólga sé nokkurs konar „fram-
leiðslugalli" á íslenskri peninga- og
hagstjórn. Þeir sem fara með fram-
kvæmdavald peningamála hafa
fengið sín tækifæri th þess að lag-
færa framleiðslu sína. Það er nóg
komið af tilraunastarfsemi þeirra
og nú skulu þessir aðilar settir
undir jákvætt eftirlit með tengingu
myntkerfis okkar við t.d. EMS. Það
er hagur allrar þjóðarinnar að
þetta fyrirkomulag verði tekiö upp
sem fyrst. Veröbólgan er að gera
út af við flest fyrirtæki og þá sem
skulda peninga. Við getum bjargað
miklu með því að bregðast nú rétt
viö. Tökum ekki mark á mönnum
sem segja að við eigum að tengjast
stærra myntbandalagi „þegar við
höfum náð verðbólgunni niður“.
Það er sjónarmið kjarkleysis og
uppgjafar. Það er búið að fórna
nógum tíma og verðmætum í efna-
hagslega thraunastarfsemi síðast-
liðna áratugi. Reynslan sýnir okk-
ur að þetta hefur ekki tekist. Það
eru nákvæmlega engin rök sem
mæla með eftirgjöf í þessum efn-
um. Við verðum aö koma verð-
bólgunni niöur.
í Vísbendingu 3. ágúst sl. segir
Þorvaldur Gylfason í grein um
verðbólguna: „Það er umhugsun-
arvert að vöxtur þjóðarframleiðslu
á mann á íslandi síðan 1950 hefur
verið 1% hægari á ári aö meðaltah
en í Noregi. Þvilíkur munur hleður
utan á sig með tímanum. Þjóðar-
tekjur okkar íslendinga væru rösk-
lega 40% hærri en þær eru nú, ef
við hefðum náð sama hagvexti á
mann og Norðmenn 1950-86. Þjóð-
artekjur okkar væru þá ekki millj-
ón á mann, eins og nú er, heldur
1,4 milljónir króna á mann. Hver
fjögurra manna íjölskylda hefði þá
að meðaltah um 1,7 milljónum
króna hærri tekjur á þessu ári en
hún hefur nú. Það munar um
minna. Þaö er hægt að færa þung
rök fyrir því að verðbólgan á ís-
landi sé völd að þessum mun að
miklu leyti. Ef svo er, getur nokkr-
um blandast hugur um nauðsyn
þess að ná verðbólgunni niður í
eitt skipti fyrir öll?“
Þá höfum við það. Lífskjör hér á
landi 40% lakari og þökk sé verð-
bólgunni. Því segi ég. Gerum þær
ráðstafanir sem duga til þess að ná
niður verðbólgunni. Gerumst aðil-
ar að EMS og setjum íslenska pen-
ingastjórn undir nauösynlegt
„framleiðslueftirlit' ‘.
„Vaxtaokrið“
Mörgum verður tiðrætt um
„vaxtaokrið" og er vart að furða.
En skoðum máhð án tilfmninga-
semi. Af hveiju eru vextir svona
háir? Svar: Vegna verðbólgunnar.
Eigum við að ráðast á sparifé lífeyr-
isþega og rýra það? Vhl einhver
stjórnmálamaður, sem talar um
þessi mál, gefa sig fram um aö
lækka vexti með handafli og ráðast
þannig að kjörum þeirra sem hafa
náð 67 ára aldri? Vill einhver gefa
sig fram? Auðvitað snýst máhð um
að koma verðbólgunni niður.
Sé stormur úti og loftvogin stend-
ur á „Storm", lagast veðrið eitt-
hvað ef við mölvum glerið og lím-
um nálina á „Smukt“?
Eða læknum við sjúklinginn af
of háum hita við þaö að setja hann
í frystigeymslu þar til 37 O er náð?
Nei, málið snýst alfarið um það
að verðbólgunni verði náð niður
með því að íslenskri peninga- og
hagstjórn verði hagað eftir alþjóð-
lega viðurkenndum leikreglum.
Þegar það hefur verið gert kemst
vaxtastigið hér á landi á svipað ról
og í helstu nágrannalöndum og
enginn hefur stolið neinu frá lífeyr-
isþegum sem eiga stærstan hluta
af sparnaði landsmanna. Eða finnst
einhverjum það mikh reisn yflr
stjórnmálamönnum sem ætla sér
að ráðast að öldruðum og láta þá
borga niður flármagn? Er þaö sú
varanlega lausn sem við erum að
leita aö?
Að lokum
Höldum baráttunni áfram. Lát-
um ekki villa okkur sýn. Þetta
málefni, sem hér er hvatt til að
sett verði í gang, er stærsta hags-
munamál þjóðarinnar. Lífskjör
væru hér langtum betri hefðum við
búið við stöðugleika. Kjarni máls-
ins er að íslenska krónan og um
leið íslensk hagstjórn verður að
njóta alþjóðlegrar viðurkenningar.
Við ætlum ekki að vera í hópi svo-
kallaðra „bananalýðvelda". Viö
eigum að hafa þá reisn að viöur-
kenna það sem að er og gera raun-
hæfar ráðstafanir th þess að þessi
málefni verði leidd í þann farveg
sem okkur er sæmandi.
Kristinn Pétursson
„Þaö er búið aö fórna nógum tíma og
verðmætum 1 efnahagslega tilrauna-
starfsemi síðastliðna áratugi.“
Reykjavíkuiflugvöllur verður að víkja
Fyrir stuttu varð hörmulegt flug-
slys viö Reykjavíkurflugvöll þar
sem þrír Kanadamenn létu lífið.
Mikil mildi var að ekki fór verr en
litlu mátti muna að vélin skylli nið-
ur á Hringbrautina á miklum
annatíma.
Þessi atburður vakti í örfáa daga
upp umræður í dagblöðum um
hlutverk flugvallarins og þá sér-
staklega hvort rétt væri að leggja
hann niður eða takmarka umferð
um hann að einhverju marki. Slik-
ar umræður eru ekki nýjar af nál-
inni en ýmissa hluta vegna hefur
ekkert gerst og völlurinn heldur
áfram aö vera í Vatnsmýrinni og
taka á móti sívaxandi flugumferð.
Samt eru að minnsta kosti þrjár
röksemdir sem færa má fyrir því
að völlurinn eigi að víkja og að
færa beri alla flugumferð burt frá
miðborginni.
Slysahætta
Fyrstu rökin, sem færa má fyrir
því að flugvöllurinn verði að víkja,
er slysahættan sem fylgir þeirri
flugumferð sem um völlinn fer.
Hafa ýmsir velt því fyrir sér hvað
geti gerst í slæmu tilviki, til dæmis
því að þota skelli niður í miðborg-
inni. Framkvæmdastjóri Al-
mannavama benti á að Landsíma-
húsið og Alþingishúsið eru nánast
beint undir aöfluginu að þeirri
braut sem síðasta slys varö við.
Þannig gætum við misst um tíma
öll fiarskipti og stjórnsýsla og æðri
ákvarðanataka færu heldur betur
f óreiðu ef svo skyldi vhja til að
þingfundir stæðu yfir. (Mönnum
KiaUaiiim
Ágúst Hjörtur
fyrrverandi íbúi við Tjörnina
kann ef til vill að þykja sá skaöi
lítill, frá þinginu komi sjaldnast
nokkuð gott, aukinheldur sem
mæting á þingfundi er nú ekki
nema í meðallagi oftast nær. En séu
málin á þeim bæ slæm við venju-
legar kringumstæður er víst að þau
munu ekki batna við neyðar-
ástand).
Vitaskuld eru þetta getgátur ein-
ar en .þær eru þó ekki út í bláinn.
Það er algerlega ástæðulaust aö
bíða rólegur eftir stórslysi áður en
eitthvað er aðhafst í málinu.
Hagkvæmni
Önnur röksemdin, sem benda má
á, er að það hlýtur að vera hag-
kvæmara að hafa allt flug á einum
og sama staðnum. Eins og málum
er háttað nú fer áætlunarflug inn-
anlands, flug lítilla einkaflugvéla
og lítilla erlendra flugvéla um
Reykjavíkurflugvöll en stórar vél-
ar, í hvaða flugi sem þær eru, fara
um Keflavíkurflugvöll.
Það kemur að vísu til álita að flug
lítilla einkaflugvéla eigi ekki heima
innan um annað flug. En þá er bara
aö leggja lítinn flugvöll fyrir þá sem
í slíku standa. Raunar skilst mér
'að það standi til og kemur þá
hraunið suöur af Hafnarfirði helst
til álita.
Og þar er komið að mikilvægu
atriði. Reykjavíkurflugvöllur getur
ekki með nokkru móti stækkað eða
tekið við aukinni umferð. Hvorki
er hægt að bæta við flugbrautum
né aðstöðu. Þess vegna er óhjá-
kvæmilegt að flugumferð færist í
auknum mæli annað, þá væntan-
lega til Keflavíkur, því flugsam-
göngur aukast stöðugt. í kringum
Keflavíkmflugvöll er nóg landrými
til að flölga brautum og byggja flug-
skýli. Þar er einnig ýmis nauðsyn-
leg aðstaöa til staðar, flugumferð-
arstjórn, eldsneytissala og fleira.
Byggð í Vatnsmýrinni
Enn eru ótalin þriðju rökin fyrir
því að Reykjavíkurflugvöllur eigi
að víkja. Þau eru á þá lund að það
landrými, sem starfsemi flug\'all-
arins krefst, yrði betur nýtt til upp-
byggingar í borginni.
Undanfarna tvo áratugi hefur
þróunin verið sú í Reykjavíkur-
borg að byggöer sífellt að flarlægj-
ast miðborgina. Fyrst kom Árbær-
inn, svo Breiðholtin þrjú og nú síð-
ast Grafarvogurinn. Vatnsmýrin
og flugvallarsvæðið allt væri hins
vegar kjörið svæði fyrir næsta
hverfi borgarinnar. Og ef marka
má undirtektirnar sem lóðaútboð-
in í Suðurhlíðum fengu á sínum
tíma er ekki að efa að margir kjósa
fremur að setjast að í borginni
sjálfri í stað þess að kúldrast nán-
ast uppi á öskuhaugum.
Fátt sem mælir á móti
Rökin gegn því að leggja Reykja-
víkurflugvöil niður byggjast fyrst
og fremst á þeim kostnaði og þeirri
fyrirhöfn sem þa£i hefði í fór með
sér.
Auðvitað myndi það kosta sitt að
byggja upp nýja aðstöðu fyrir þá
starfsemi sem lögð yrði niður í
Reykjavík. En kemur ekki hluti af
þeim kostnaði til með að skila sér
til baka, bæði í beinhöröum pen-
ingum en ekki síður í auknu ör-
yggi?
Og sú fyrirhöfn, sem um er rætt.
felst í því að Reykvíkingar og þeir
sem sækja borgina heim þyrftu að
leggja á sig lengri ökuferð til að ná
flugvélinni sinni. En munurinn er
svo lítill aö hann skiptir ekki máli.
Nema kannski fyrir þá sem búa
rétt hjá flugvellinum en ég er þess
fullviss að flestir þeirra væru til-
búnir að leggja á sig auka 20 mín-
útna akstur til að losna við bæði
slysahættu og ónæði sem fylgir
flugvellinum.
Lokaorð
Að lokum er rétt aö ítreka það
við íbúa Reykjavíkur að það er
fyrst og fremst þrýstingur þeirra
sem gæti oröið til þess aö flugvöll-
urinn viki. Borgarstjórinn dregur
úr og segist vera bundinn aöal-
skipulagi. En slíkt skipulag er að-
eins samþykkt fastákveðið til ör-
fárra ára í senn svo það er engin
afsökun fyrir aðgerðaleysi.
Breyting sem þessi hlýtur að taka
talsverðan tíma þar sem um er að
ræða miklar framkvæmdir og
kostnað. En það má ekki veröa til
þess að málið lognist út af. Það
veit enginn fyrir fram hvort við
verðum eins heppin næst þegar
flugslys á sér stað við Reykjavíkur-
flugvöll.
Ágúst Hjörtur
„Hafa ýmsir velt því fyrir sér hvaö
geti gerst 1 slæmu tilviki, til dæmis því
aö þota skelli niður í miðborginni.“