Dagblaðið Vísir - DV - 16.08.1988, Side 32

32
ÞRIÐJUDAGUR 16. ÁGÚST 1988.
Lífestm
„Heyrðu, vina, ætlar þú að skila hryggnum?" sagði versiunarstjóri i Nóatúni við þjóf sem reyndi að næla sér í sunnudags-
matinn. Þessi mynd er að vísu sett á svið. DV-myndir JAK
Nokkrar umræður hafa spunn-
ist rnn þjófnaði að undanfomu, í
kjölfar þess er öldruð kona var
tekin saklaus í Hagkaupi á dög-
unum. Konan var hin sárasta
vegna aðfarar Hagkaupsmanna
og taldi sér stórlega misboðið.
Kemur það oft fyrir að fólk er
tekið harkalegum tökum vegna
gruns um þjófnað og eru búðar-
þjófnaðir algengir hér á landi?
Það er líka vert að velta því fyrir
sér hvers konar fólk það er sem
stelur og hvað veldur því að fólk
stelur?
Sterkur orðrómur hefur verið
um það að búðarþjófar væru
ýmist gamalt fólk, sérstaklega
konur, eða mjög ungt fólk. Að
minnsta kosti er það oftast gert
opinbert gagnvart lögreglu. Svo
hafa aðrir orðið varir við, einkum
eftir að þjófavamarkerfm voru
sett upp, að þetta er venjulegt
fólk á öllum aldri, ekkert frekar
ungt en gamalt heldur fólk sem
klæðist allt frá gömlum i-yk-
frökkum upp í fínustu pelsa.
„Diplómatískar“ aðfarir
Gæti ekki verið svo að ef ein-
hver broddborgari bæjarins væri
staðinn að hnupli væri slíkt þagg-
að niður á staðnum eða að afsök-
unin væri sú að þetta hafi verið
gert óvart? Einn gullsmiður hér
í bæ sagðist oft hafa orðið var við
það að einhver af „fínni“ dömum
bæjarins laumaði á sig hring og
setti svo hanskann á höndina.
Hann yrði hins vegar oftast var
við ef slíkt gerðist og færi þá
venjulega fínt í aö leita að hringn-
um. Segir til dæmis við viðkom-
andi: Hefurðu nokkuö séð hring-
inn sem var héma? og biður þjóf-
inn að hjálpa sér að leita. Smám
saman fær hann svo viðkomandi
til þess segja að hann hafi óvart
sett hringinn á sig þegar hann var
að máta. Og allt endar vel. Þessa
aðferð kallar viðkomandi gull-
smiður diplómatíska.
Stelsýki er eitt og spennandi
barnslegt hnupl er annað. Yfir-
leitt er talað um að eldra fólk sé
stelsjúkt og yngra fólkið geri
þetta af bamslegri nautn.
Stelsýki nær meira að segja upp
í æðstu raðir. Frægt er orðið
dæmið um Margréti prinsessu,
systur Elísabetar drottningar, að
hún stundi búðarþjófnað grimmt.
Hennar mesta nautn er að stela
hlutum og lífverðir hennar, sem
vita af þessu, borga svo munina
á leiðinni út, án þess að hún hafi
minnsta grun um það. Meira að
segja er sagt að afi drottningar-
innar hafi einnig þjáðst af stel-
sýki. En stelsýki lýsir sér í því
að þeir sem þjást af þessum sjúk-
dómi gera þetta án þess að vita
hvað þeir em að gera.
Freistingar nútímans
Maður nokkur, sem hefur góða
þekkingu á búðarþjófnuðum, hélt
því fram í samtali við DV að nú-
tímaþjóðfélagið gerði það að
verkum að búðarþjófhaðir væru
svona algengir nú. Hann skýrði
það þannig að íreistingamar
væm svo geigvænlegar alls staö-
ar að erfitt væri að standast þær
og bætti því við að þegar hann
var ungur heföi hann alveg getað
verið einn þeirra sem hnupluðu
af og til en það hafi ekki verið
hægt vegna þess að þá vom allar
vörur fyrir innan búðarborðið.
En í dag standa allar freistingar
fyrir framan nefið á fólki, því
væri ekki óeðlilegt að veiklundað
fólk stæðist ekki freistinguna.
Gjaman er búðarhnuplurum
skipt niður í þijá hópa; fyrst eru
það krakkar sem stela af því þeir
eiga ekki peninga fyrir hlutnum
eða finnst spennandi og „töff ‘ að
stela, svo er það eldra fólk sem á
peninga en stelur til að drýgja
tekjumar og í þriðja lagi þeir sem
stela þrátt fyrir að þeir séu með
fulla vasa af peningum, stela bara
til að stela.
Þjófavarnakerfi mjög
gölluð
Hinrik Hjörleifsson, verslunar-
stjóri í Hagkaupi í Skeifunni,
sagðist helst verða var við að
ýmist væri það ungt fólk, á ferm-
ingaraldri, eða eldra fólk sem
stæli úr Hagkaupi í Skeifunni.
Tíðarandi
Gamlar konur eru
búðarþjóftiaöir eru stórfeUdustu þjóínaðir sem til eru
„Það koma heilmargar skýrslur
um búðarþjófiiaði inn á borð til
okkar en ég hef grun um aö flest
þessi mál séu leyst á staönum. Þessi
mál em yfirleitt af smærri geröinni
miðaö við önnur mál.
Þó man ég eftir einu dæmi þegar
við heimsóttum mann sem haíöi
verið gmnaður í nokkum tíma um
búðarþjófnaði hér og þar um bæ-
inn. Á heimili hans vom alls kyns
vörur, allt frá ýmsum smáhlutum
upp i kaffivélar en hann var yfir-
leitt ekki meö stærri hluti en þaö
enda hlýtur aö vera erfitt að hnupla
mikið stærri hlutum en kaffivélum.
Hann var allavega með óhemju-
magn af alls kyns drasli heima hjá
ser, sagöi Helgi Danielsson hjá
lögreglunni en hann er einn reynd-
asti lögreglumaðurinn á þessu
sviöi hér á landi.
„Aðkoman í húsið var hálfskond-
in vegna þess að þama voru marg-
ir hlutir af hverju og margir hlutir
sem hann haföi litla þörf fyrir. En
við gátum aö sjálfsögöu ekki tekið
hluti nema ef þeir vom enn í um-
búðunum."
öllu steini léttara stoliö
Hveiju er heist stolið?
Það er öllu steini léttara stölið
úr búðum; matvörum, fatnaði og
skartgripum og öllum smáhlutum
sem hægt er aö stela. Hins vegar
viröist sem minnstu sé stoliö af
sælgæti eöa einhveiju úr sjoppum
enda er erfitt að stela vömm sem
em fyrir innan búðarborðiö. Það
er yfirleitt minnst stolið úr smærri
búöum því kaupmennirnir hafa
þar miklu betri yfirsýn yfir búðirn-
ar. Það er miklu meira um að það
sé stoliö úr stórmörkuðum því þar
úir og grúir af alls kyns vörum og
ireistingum og það er erfiðara að
hafa yfirsýn yfir þá.“
„Flestir játa á sig þjófnaðinn
strax og segja; ég skil ekki hvað
kom yfir mig. Auðvitað er alltaf
alvarlegt mál þegar fólk stelur. En
reynslan mín er sú að þetta er flest
prýðisfólk sem fengið hefur stund-