Dagblaðið Vísir - DV - 05.11.1991, Side 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 5. NÓVEMBER 1991.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SiMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð I lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Varnarstríð okkar allra
Fjórtándu aldar klaustrið í Rozat hefur orðið fyrir
skemmdum og sama er að segja um fimmtándu aldar
virkið í Sokol. Villa Rastic og Sorkocevic-höllin í
Dubrovnik hafa einnig orðið fyrir skemmdum. Eyði-
lagzt hafa Villa Gradic og Villa Bozdari við Dubrovnik.
Þessi menningarsögulegu hús á strandlengjunni við
Dubrovnik höfðu ekkert hernaðarlegt gildi, fyrr eða síð-
ar. Þau voru látin í friði af hermönnum Hitlers í síðari
heimsstyijöldinni og áður af hermönnum Napóleons og
enn þar á undan af hermönnum Tyrkjasoldáns.
Villimenn fyrri alda létu í friði Dubrovnik, perlu
Adríahafsins, hverrar þjóðar sem þeir voru. Það þarf
tuttugustu öldina og Júgóslavíuher til að ráðazt að
menningarsögunni á þessu svæði. Að því leyti eru Serb-
arnir, sem stjórna hernum, ólíkir öðrum villimönnum.
Serbastjórar eru að þessu leyti líkir Rauðu herdeild-
unum í Kína og Rauðu khmerunum í Kambódsíu. Allir
þessir hópar eiga það sameiginlegt að vera kommúnist
ar. Vilhmenn þurfa að vera haldnir trúarbrögðum af
því tagi til að geta ráðizt gegn menningarsögunni.
Herforingjar Júgóslavíu eru undantekningarlítið Ser-
bar og sannfærðir kommúnistar af gamla skólanum,
alveg eins og Milosevic, forseti Serbíu, og aðrir ráða-
menn Serbíu. Þetta herskáa smáríki Balkanskaga er
síðasti útvörður útþenslustefnu kommúnisma í Evrópu.
Athyglisvert er, að Atlantshafsbandalagið er bjargar-
laust í máli þessu. Það stafar af, að Bandaríkjastjórn
hefur stutt sambandsstjórn Serba í Belgrad gegn sjálf-
stæðishreyfmgum Króata og Slóvena, af því að Banda-
ríkjastjórn hefur sjúklegt dálæti á sambandsríkjum.
James Baker, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, var
síðast í sumar í Belgrad að lýsa stuðningi við sambands-
stjórnina og vara ráðamenn Króatíu og Slóveníu við
mótþróa. Þetta er í stíl við stuðning Bandaríkjastjórnar
við kommúnistann Gorbatsjov í Sovétríkjunum.
Til skamms tíma reyndi Bandaríkjastjórn að koma í
veg fyrir sjálfstæðisbrölt Eystrasaltsríkjanna og talaði
niðrandi um lýðræðissinna í Rússlandi, einkum Jeltsín,
sem síðar varð Rússlandsforseti. Bandaríkjastjórn held-
ur enn í dag dauðahaldi i fylgislausan Gorbatsjov.
Stuðningur Bandaríkjastjórnar við yfirlýsta komm-
únista í Austur-Evrópu veldur því, að tímabært er að
rifja upp sögu Atlantshafsbandalagsins og spyrja, hvort
það hafi ekki gengið sér til húðar, þegar forusturíki
þess leggst á sveif með vilhmönnum kommúnismans.
Evrópubandalagið er ekki miklu skárra. Það hefur
sí og æ reynt að koma á sáttum milli Serba og Króata,
með þeim árangri, að Júgóslavíuher hefur sí og æ fært
sig upp á skaftið. Þannig fer, þegar reynt er að rökræða
við viUimenn, sem líta á rökræður sem ræfildóm.
Auðvitað á Vestur-Evrópa ekki að vera að dekstra
vUlimenn af trúarflokki kommúnista, heldur taka ein-
arða afstöðu gegn þeim, ekki bara í orði, heldur fyrst
og fremst í verki. Ráðamenn Serba verða til vandræða
aUa tíð, þangað tU þeir verða hraktir frá völdum.
Árás kommúnista á menningarsöguna í Króatíu lýsir
sama hugarfari og sjá má í umgengni kommúnista Aust-
ur-Evrópu við umhverfið. Það þarf kerfisbundna vUU-
menn tU að eyðUeggja vistkerfið á eins hroðalegan hátt
og sjá má í Austur-Evrópu og Sovétríkjunum.
Varnarstríð Króata gegn síðustu leifum þjóðskipu-
lags, sem er fjandsamlegt manninum, menningarsög-
unni og náttúrunni, er varnarstríð okkar aUra.
Jónas Kristjánsson
„Árum saman hafa stjórnmálamenn og forystumenn verkalýðssamtaka hamrað á þvi að bæta þurfi kjör hinna
lægst launuðu."
Fátækt á varan-
legum grunni
„Ríkisstjórnin vill tryggja stöð-
ugleika í efnahagslífinu og stuðla
þannig að því að sættir takist um
sanngjörn kjör. Hún mun í þessu
skyni beita sér fyrir aðgerðum í
skatta- og félagsmálum sem koma
hinum tekjulægstu til góða.“
Svo segir hinni hvítu bók ríkis-
stjórnarinnar undir kaflaheitinu
Framtíðarsýn. í útvarpsþættinum
Þjóðarsál fyrir skömmu sagði Dav-
íð Oddsson forsætisráðherra eitt-
hvað á þá leið að þaö þyrfti að koma
í veg fyrir að fyrirsjáanleg kjara-
skerðing kæmi þyngst niður á hin-
um lægst launuðu. Árum saman
hafa stjórnmálamenn og forystu-
menn verkalýðssamtaka hamrað á
því að bæta þurfi kjör hinna lægst
launuðu. Árangurinn hefur hins
vegar orðið sá að hin breiða fylking
miðstéttarinnar hefur stöðugt bætt
sín kjör og tiltölulega fámenn en
vaxandi auðstétt í landinu rakar
nú til sín meiri gróða en nokkru
sinni fyrr. Láglaunahóparnir lepja
áfram dauðann úr skel og engin
breyting virðist til batnaðar í þeim
efnum í náinni framtíð. Hér er orð-
in til fátækt á varanlegum grunni.
Sú velferð sem ríkisstjórnin boðar
mun ekki ná að lyfta kjörum þeirra
sem verst eru settir. í besta falli
munu þeir standa í sömu sporum.
Laun undirfram-
færslukostnaði
Ég sé ekkert athugavert við það
að fólk geti komist í góð efni meö
dugnaði og áræði svo lengi sem það
er árangur heiðarlegra starfa. En
ég get ekki sætt mig við það að
þúsundir karla og kvenna séu
dæmd til fátæktar með frjálsum
kjarasamningum aðila vinnu-
markaðarins. Þá er ég að tala um
láglaunahópa er þiggja laun sam-
kvæmt strípuðum töxtum sem eru
langt undir framfærslukostnaði.
Kjör margra ellilífeyrisþega, ör-
yrkja og fleiri hópa er svo kapítuli
út af fyrir sig. En hér er bara verið
að tala um fullfrískt fólk í fullri
vinnu sem fær ekki lifað af þeim
launum sem því er skammtað.
í umræðu um þessi mál er oft
bent á að meðallaun í þjóðfélaginu
séu langt fyrir ofan alia taxta og
fólk hafl svo og svo mikið í viðbót
við grunnlaun í formi yfirvinnu,
hlunninda og fríðinda. Allt er þetta
satt og rétt en vissulega umdeilan-
legt hvort þannig eigi að standa að
málum. Það breytir hins vegar
engu um það, að fjöldi fólks fær
ekkert umfram það sem gildandi
kauptaxtar í dagvinnu kveða á um.
Þetta fólk er sumt með undir 50
þúsund krónum á mánuði fyrir
fullan vinnudag og mjög margt
undir 60 þúsundum króna í mánað-
arlaun. Áf þessum smánarlaunum
er svo tekið í skatta og gjöld. Auð-
vitað er þetta okkur öllum til há-
borinnar skammar.
Kjallarinn
Sæmundur Guðvinsson
blaðamaður
Hver er sjálfum sér næstur
Margir vilja skella allri skuld á
atvinnurekendur þegar þessi mál
ber á góma. Þeir geri allt til þess
að halda launum niðri. Það er hins
vegar mikil einfoldun að setja mál-
ið upp með þeim hætti þó rétt sé
að hafa í huga að fæstir stunda at-
vinnurekstur í góðgerðarskyni og
aukin harka gildir nú á vinnu-
markaði. Og viðsemjendur VR til
dæmis virðast halda dauðahaldi í
láglaunataxta en einstakir at-
vinnurekendur hafa það svo í
hendi sér að borga umfram taxta.
En staðreyndin er sú að þeir hópar
launþega sem eru betur settir geta
ekki unnt láglaunahópunum að fá
sérstakar kjarabætur án þess að
þær gangi upp allan stigann. í stað
þess að skammast út í forystumenn
verkalýðsfélaga og vinnuveitenda
ætti hver og einn að líta í eigin
barm. Sá sem er með 150 þúsund á
mánuði má ekki til þess hugsa að
beinar kauphækkanir taki bara til
þeirra sem hafa undir 70 þúsund á
mánuði. Hann vill fá samsvarandi
hækkun á sín laun. Stórir hópar
innan ASÍ hafa rífandi tekjur og
allt í lagi með það. En þeir vilja
ekkert gefa eftir af sínu svo unnt
sé að bæta kjör verksmiðjuþræla,
verslunar- og skrifstofufólks og
annarra þeirra sem vinna hjá fyrir-
tækjum og stofnunum er halda sig
fast við lágmarkslaunin og ekkert
umfram það.
Hinir betur settu benda á ríkiö
þegar láglaunafólkið berst í tal. Þar
á ríkið að koma til skjalanna og
vissulega er það hlutverk samfé-
lagsins að sjá til þess að enginn
svelti í hel. Óg ríkið reynir að létta
undir með fátæklingum með ýms-
um hætti svo sem gegnum skatta-
kerfið og með greiðslu barnabóta.
Þar með getum við sofnað með
hreina samvisku á hverju kvöldi -
eða hvað?
Niðurlæging fátæktar
Aðstoð hins opinbera við þá sem
standa höllum fæti í lífsbaráttunni
er sjálfsögð og eölileg. Um það eru
allir sammála. En það er hart að-
göngu þegar hið opinbera þarf að
hlaupa undir bagga meö fullfrísku
reglufólki í fullri vinnu vegna þess
eins að laun þessa fólks eru langt
undir framfærslukostnaði. Og það
eru þung spor fýrir marga úr þess-
um hópi að þurfa að leita til sveitar-
félaga sinna um fjárhagsaðstoð til
að framfleyta sér og sínum. Um það
eru mörg dæmi og þeim fer fjölg-
andi. Slíkt er flestum óþolandi nið-
urlæging.
Því miður er ekkert sem bendir
til þess að ástandið breytist í þess-
um efnum. Fögur fyrirheit um að
bætt kjör láglaunafólks skuli hafa
forgang hafa reynst haldlítil. Stöð-
ugleiki í efnahagsmálum er mikil-
vægur en stöðugleiki í fátækt er
ófremdarástand. Þetta láglauna-
fólk virðist ekki eiga marga mál-
svara sem eru reiðubúnir til að láta
athafnir fylgja orðum. Það mætti
halda að það hefði orðið þegjandi
þjóðarsátt um að hér skuli vera í
gildi kauptaxtar undir fátækra-
mörkum. Hvorki ríkið né aðrir
vinnuveitendur eru reiðubúnir til
að semja um lágmarkslaun til
nauðþurfta. í stað þess að boða
hækkun skattleysismarka eiga
skattar og álögur að hækka með
ýmsu móti. Eflaust mun verkalýðs-
hreyfmgin krefjast þess að kjör
hinna lægst launuðu verði bætt í
komandi samningum. En það er
líka næsta víst að eftir þá samninga
munu kauptaxtar undir fátækra-
mörkum verða áfram í gildi.
Sæmundur Guðvinsson
„En ég get ekki sætt mig við það að
þúsundir karla og kvenna séu dæmd
til fátæktar með frjálsum kjarasamn-
ingum aðila vinnumarkaðarins. Þá er
ég að tala um láglaunahópa er þiggja
laun samkvæmt strípuðum töxtum
sem eru langt undir framfærslukostn-
aði.“