Dagblaðið Vísir - DV - 20.11.1991, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 20. NÓVEMBER 1991.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (91 )27022 - FAX: (91 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð I lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Gíslar leystir úr haldi
Einhver viðurstyggilegasta aðferð öfgahópa eru
mannrán á saklausum einstaklingum þar sem þeir eru
hnepptir í einangrun svo árum skiptir. Því má jafnvel
halda fram að það sé manneskjulegra og heiðarlegra
að lífláta þá. Það er ekkert sem réttlætir mannrán og
svívirðilega meðferð á gíslum árum saman enda hefur
sagan sannað að gíslataka leiðir ekki til neinna lausna
á annars konar óréttlæti.
Öfgasamtök í Miðausturlöndum hafa lengi stundað
slík mannrán. Samtökin Heilagt stríð hafa gengið þar
lengst. Oftast eru fórnarlömbin einstaklingar sem hafa
htt sem ekkert til saka unnið og eru að engu leyti aðilar
að þeim deilum sem eru orsök mannránanna. Kennar-
ar, fréttamenn, jafnvel venjulegir ferðamenn hafa verið
gripnir. Enginn Vesturlandabúi hefur verið óhultur.
Um þverbak keyrði þegar Bretanum Terry Waite var
rænt fyrir fjórum árum en Waite var sendimaður ensku
biskupakirkjunnar og hafði getið sér orð sem samninga-
maður um lausn á gíslamálum. Hvað eftir annað hafði
hann náð miklum árangri og Waite var allt annað en
bandamaður þeirra sem líbanskir ræningjar hans töldu
sig eiga sökótt við. Þvert á móti taldi hann sig hafa trún-
að mannræningjanna. Þann trúnað notfærðu þelr sér
til að veiða Waite í gildru.
Ránið á Terry Waite vakti mikla athygli á sínum tíma
og mikla reiði í garð þeirra sem honum rændu. Nú hef-
ur þessi maður verið látinn laus og hann hefur sagt frá
því að í fimm ár samfleytt hafi hann verið hlekkjaður
við klefavegg og setið undir linnulausu sprengjuregni.
Hann var geymdur eins og dýr í búri, sviptur mannrétt-
indum, sviptur sjálfsvirðingu og manneskjulegu um-
hverfi. Án dóms eða laga. Án sektar.
Lausn Waite og Bandaríkjamannsins Thomas Suther-
land, sem hefur setið lengur en nokkur annar maður í
haldi, að undaskildum Terry Anderson, sem enn hefur
ekki verið látinn laus, kemur í framhaldi af frelsun
nokkurra annarra manna á undan þeim og Waite fLutti
þær fréttir að von væri til að fleiri yrðu látnir lausir á
næstunni.
Þetta eru miklar gleðifregnir. Öfgahóparnir í Líbanon
virðast hafa komist að þeirri niðurstöðu að gíslataka
færir þeim enga ávinninga en veikir málstað þeirra og
þá samúð sem þeir annars kunna að hafa á Vesturlönd-
um. Það eru og fyrstu orð Terrys Waite, þegar hann er
laus úr prísundinni, að friðsamleg lausn og mannsæm-
andi á flóknum vandamálum Miðausturlanda sé eina
úrræðið.' Hann hvetur Vesturlandabúa til að hlusta og
reyna að skilja þann málstað sem minnihlutahópar í
Líbanon og víðar berjast fyrir.
En fleira kemur til. Sýrlendingar hafa látið gíslamál-
in til sín taka en þeir hafa haldið hlífiskildi yfir mann-
ræningjum og til skamms tíma verið illvígastir í deilun-
um fyrir botni Miðjarðarhafs. Eftir Persaflóastríðið hafa
Sýrlendingar snúið við blaðinu og taka nú fullan þátt í
friðarumleitunum.
Vissulega þarf að leysa mál minnihlutahópa í Líban-
on og þeir hafa sinn rétt. Vandi þeirra er hins vegar
fólginn í trúarofstæki og einfoldum lífsviðhorfum og
þeir eru sjálfum sér verstir. Þeir hafa sannarlega ekki
bætt málstað sinn meðan þeir hafa rænt saklausu fólki
og beitt mannslífum fyrir vagn sinn.
Með lausn gíslanna eru þeir að rétta út sáttahönd.
Vesturlönd eiga að taka í þá útréttu hönd.
Ellert B. Schram
valdaafsal er umhugsunarvert fyrir þjóð sem bráðum fagnar 50 ára langþráðu lýðveidi sínu.
Takmarka-
laus hagvöxtur
ertálsýn
Grundvöllinn aö núverandi
stefnu Evrópubandalagsins (EB) er
aö finna í Rómarsamningnum. Þá
hugmyndafræði, sem ákvæði Róm-
arsamningsins byggjast á, má hins
vegar aö verulegu leyti rekja til
kenninga hagfræöingsins Adam
Smith sem birtar voru í bókinni
Auðlegð þjóðanna 1776.
Frjáls samkeppni er lykilhugtak
í fríverslunarkenningum Adam
Smiths ekki síður en verkaskipt-
ing, framleiðslusérgreining, frjálst
markaðskerfi bæði í innanlands-
og milliríkjaviðskiptum svo og
frjáls gjaldeyrisviðskipti.
Hið fjórþætta frelsi
Hinn óskipti innri markaður eða
Evrópska efnahagssvæðið ein-
kennist fyrst og fremst af þeim
grundvallarreglum sem gilda inn-
an EB, m.a. af hinu svonefnda fjór-
þætta frelsi. Þar er um að ræða:
Fijáls og óhindruð viðskipti með
iðnaðarvörur en landbúnaðar- og
sjávarafurðir eru undanskildar.
Frjáls viðskipti í þjónustugrein-
um, þ.á m. bankastarfsemi, flutn-
ingum og samgöngum, fjarskipt-
um, ferðaþjónustu, verðbréfa- og
hlutabréfaviðskiptum, verktaka-
starfsemi, jafnvel útvarps- og sjón-
varpsrekstri o.íl.
Frjálsa fjármagnsflutninga og
fjárfestingar í hvers konar at-
vinnurekstri, fyrirtækjum, fast-
eignum, landi o.fl.
Frjálsan flutning mannafla, þ.e.
frjáls atvinnu- og búseturéttindi til
þess að skapa einn vinnumarkað.
Hinu fjórþætta frelsi er ætlað að
gefa markaðsöflunum aukið svig-
rúm til að hagræða, fjárfesta og
framleiða þar sem það er hag-
kvæmast og allar hömlur skal af-
nema sem litlir, þjóðlegir markaðir
setja. Meðal þeirra ávinninga sem
menn hel'st vænta eru:
- Aukin brúttóþjóöarframleiðsla
(um 4,25-6,5%).
- Aukið framboð á vöru og þjón-
ustu og blómstrandi verslun.
- Lækkun á vöruverði, minni til-
kostnaöur við framleiðslu.
- Bættur fjárhagur hins opinbera
(um 2;2% af þjóðarframleiðslu).
- Viðskiptakjarabati um allt að
1% af brúttóþjóðarframleiðslu.
- Fyrirtæki og viðskipti verða
alþjóðlegri.
- Kostir stórfyrirtækja munu
njóta sín.
- Störfum muni fjölga um 1,8-2
milljónir.
Kjallarinn
Guðrún Agnarsdóttir
læknir
Gagnrýniverð gildi
Ekki eru allir jafntrúaðir á að sá
árangur náist sem stefnt er að og
vilja líka skoða hugsanlega ávinn-
inga aðildarþjóðanna í víðara sam-
hengi og líta til framtíðar.
Margir sjá ýmsar hættur í leyni
og líta gagnrýnum augum á þau
gildi sem þarna ráða ferð, telja þau
í eðli sínu fjandsamleg náttúrunni.
Vistkerfið standi ekki undir hinum
aukna hagvexti sem velgengni EB
byggist á og aukinn hagvöxtur þar
sé fyrst og fremst á kostnað þriðja
heimsins.
Margir telja hugmyndafræöi EB
í grundvallaratriðum andstæða
þeim kenningum um sjálfbæra
þróun sem Brundtland-skýrslan
leggur megináherslu á. Um hana
segir m.a.: „Sjálfberandi alþjóða-
þróun krefst þess að þeir sem lifa
í allsnægtum verði að laga sig að
lífsstíl sem tekur tillit til vistfræði-
legra takmarkana hnattarins, t.d. í
orkunotkun." Ennfremur segir:
„Kjami málsins er sá að sjálfbær
þróun verður að byggjast á póli-
tískum vilja.“
Jacques Delors, forseti fram-
kvæmdastjómar EB, hefur sagt að
innri markaðurinn muni ekki njóta
stuðnings almennings nema hægt
veröi að sýna fram á að hann hafi
í för með sér sannanleg félagsleg
gæði. Eins og málið blasir við mér
hafa meginforsendur EB og þar
með hið margumrædda fjórþætta
frelsi verið settar fyrst og fremst
með tilliti til hagsmuna fyrirtækja
og fjármagns.
Hins vegar hafa þeir þættir er
varða þarfir og velferð almennings,
fólksins, verið látnir sitja á hakan-
um, þ.e. félagslegu og menningar-
legu þættirnir og lítið er vikið að
verndun náttúrunnar og auðlind-
anna. Ýmsir félagshyggjumenn
virðast gæla við þá hugmynd að
með EB verði komið á félagslegu
markaðskerfi. Líklegra er að til-
koma innri markaðar eða hins evr-
ópska efnahagssvæðis muni hafa
talsverð neikvæð áhrif á þróun
velferðarkerfa.
Miðstýring og valdaafsal
Stjórn EB einkennist af vaxandi
miðstýringu og óvanalegri valda-
samþjöppun. Valdaafsal aðildar-
ríkjanna er ein af grundvallarregl-
um EB og fyrirrennara þess. í bók
Stefáns Más Stefánssonar, prófess-
ors í lagadeild Háskóla íslands, seg-
ir: „Séu völd stofnana EB skoðuð
og borin saman við aðrar hefð-
bundnar alþjóðlegar stofnanir
kemur í ljós sá meginmunur að
aðildarríki EB hafa gengið mun
lengra í því að framselja fvúlveldi
sitt í hendur stofnunum EB en tíðk-
anlegt hefur verið hjá öðrum al-
þjóðastofnunum til þessa.“
Hin miðstýrða og fjarlæga stjórn
EB er því í eðli sínu ólýðræðisleg
og líkleg til aö auka enn á firringu
hins almenna borgara og vanmátt
gagnvart kerfinu. Willy Brandt,
sem var gestur þýsk-íslenska fé-
lagsins Germaníu hér á landi fyrir
skemmstu, viðurkenndi að mið-
stýring eins og ríkti hjá EB ynni í
raun gegn lýðræðinu. Þetta valda-
afsal er umhúgsunarvert fyrir þjóð
sem bráðum fagnar 50 ára lang-
þráðu lýðveldi sínu. "
Guðrún Agnarsdóttir
„Margir sjá ýmsar hættur 1 leyni og
líta gagnrýnum augum á þau gildi sem
þarna ráða ferð, telja þau 1 eðli sínu
fjandsamleg náttúrunni.“