Dagblaðið Vísir - DV - 02.03.1992, Blaðsíða 16

16
MÁNUDAGUR 2. MARS 1992.
QUELLE - tískuheimur.
1300 blaðsíður með vöruúrval fyrír alla
fjölskylduna. Alltþað nýjasta og
ferskasta í fatnaði. Gæði og gott verð,
þú færð mikið fyrir peningana.
MADELEINE, 167 bls. tískutisti.
Glæsilegur hátiskufatnaður fyrir konur
sem velja aðeins það besta.
Einstök gæði, einstakur fatnaður.
Þú færð allar upplýsingar hjá
umboðsaðila okkar.
Kynnir nýja lista fyrir
vor- og sumartímabilid 1992.
í b/ómabúð
Pottablóm 20-50% afsláttur Gjafavörur 20-50% afsláttur

Fræ, 30-70% afsláttur Pottahlífar 20-50% afsláttur
Kerti, 40% afsláttur
Sjálfvökvandi ker 30-50% afsláttur Þurrkuð blóm og bast- vörur, 30-50% afsláttur
- ... . Opíð kl. 10-19 mánudaga til laugardaga, UtSO/Unm sunnudaga kl 13-19 lýkur GARÐSHORN / rlnrt við Fossvogskirkjugarð 1 Udy Simi 40500
Pallar bf.
Dalvegi 16 - 200 Kópavogur - Súnar 42322 - 641020
UTSALA
2.-8. mars
25% afsláttur
Til sölu hitablásarar fyrir
steinolíu, rafmagn og gas á góðu verði.
Margar stærðir.
Hagnýt lögfræði
Viö uppsögn á starissamningi, hvort sem hann er skriflegur eöa ekki, koma oft upp ýmis vandamál eöa
misskiiningur.
Réttarstaða vinnuveit-
enda við ólögmæta
uppsögn starfsmanna
Á miHi vinnuveitenda og starfsmanna gilda almenn-
ir kj arasamningar sem ákvarðaðir og samþykktir eru
af vinnuveitendum og launþegum.
Við uppsögn á starfssamningi, hvort sem hann er
skriflegur eða ekki, koma oft upp ýmis vandamál eða
misskilningur. Skulum við nú skoða dæmi um slik
vandamál.
Þegar Jón Pálsson ræður sig í vinnu hjá Kjöthúsinu
hf. gildir mn haxm og eigandann ákveðinn kjarasamn-
ingur, hvort sem þeim líkar betur eða verr. Þessi kjara-
samningur kveður á mn rétt Jóns um ýmis atriði og
þar á meðal uppsagnarírest hans, ef hann vill hætta
störfum. Þessi uppsagnarfrestur gildir lika gagn-
kvæmt um eiganda Kjöthússins.
Segjum svo að í þessum ákveðna kjarasamningi sé
kveðið á mn að eftir að starfsmaður sé fastráðinn gildi
þriggja mánaða uppsagnarfrestur. Aðilar geta samið
um annan uppsagnarfrest en hann má aldrei vera lak-
ari en ákvæði kjarasamningsins segir tii um, td. 2
mánuðir í þessu tilfelli, en hann getur verið betri, þ.e.
laimþega í vil.
í þessu tilviki semja þeir ekki um neinn frekari upp-
sagnarfrest og Jón byijar störf hinn l.mars 1990. Eftír
3ja mánaða starf er hann fastráöinn. Hinn 2. júní býöst
Jóni betra starf og hærri laun en sá hængur er á að
hann verður að byija strax til að fá starfið.
Jón fer því strax til eiganda Kjöthússins sem við
skulum kalla Guðmund og segist vilja hætta störfum
strax. Guömundur, sem er með kjötvinnslu í öðru
húsi og vinnur þar sjálfur, má alls ekki við því að
missa Jón því hann er eini starfsmaöurinn í verslun
hans. Jón verður full út í Guðmund og krefst þá sömu
launa og honum voru boðin útí í bæ. Guðmundur
neitar og segir þá vera nýbúna að semja um laun hans
þegar hann var fastráöinn og hann geti ekki borgað
honum meira. Hann muni hins vegar hækka í launum
skv. almennum kjarasamningum og svo geti verið að
hann fái frekari launahækkanir síðar. Jón vill ekki
una þessu og telur sig eiga fullan rétt á því að hætta
strax. Hinn S.júní fer svo Jón aö vinna hjá hinu nýja
fyrirtæki.
Þegar Jón hættir er Guðmundur ekki búinn að greiða
honum laun fyrir maímánuð, sem eru 60 þúsund krón-
ur, og ákveður Guðmundur að halda þeim eftír vegna
þessara samningsrofa Jóns. Guðmundur lendir síðan
í vandræðum með kjötvinnsluna þvi að hann verður
nú að vinna bæði í búöinni á daginn og svo í kjöt-
vinnslunni á kvöldin og um helgar þar til hann fær
annan maxm í stað Jóns.
Jón viU alls ekki una þvi að fá ekki launin sín og
ákveður aö fara í mál við Guðmund. Krefst hann að
fá greiddar 60 þúsund krónur auk áunnins orlofs fýxir
þessa 3 mánuði sem hann vann fyrir Guðmund, svo
og launa fyrir 4 daga í júní auk oriofs. Samtals gerir
þetta 85 þúsund krónur.
Guðmundur er ekki sáttur við þessa atiögu að sér
og geiir gagnkröfu og krefst helmings launanna fyrir
uppsagnartímann því að Jón hefði átt að vinna tíl 1.
október skv. samningum en hætt án þess að vinna út
uppsagnarfrestinn.
Málalok í þessari deilu eru þau að Guðmundur vinn-
ur málið þannig að Jóni er gert að greiða honum 90
þúsund krónur sem eru eins og hálfs mánaöar laun
en frá því dregst sú fjárhæð sem Jón á inni hjá honum
eða 85 þúsund krónur og þurftí Jón því aö greiöa 5
þúsund krónur til viðbótar, auk vaxta af þeirri fjárhæö
svo og málskostnaö.
Rökin fyrir þessum málalokum eru þau aö skv. kja-
rasamningum eru báðir aðilar bundnir við uppsagn-
arákvæðin - til þess eru þau. Hvorugur aðiliim getur
upp á sitt eindæmi ákveðið að ganga fram hjá þeim
án þess að verða bótaskyldur.
En hví skyldi Guðmundi hafa verið dæmdar bætur,
sérstaklega þar sem hann sýndi ekki fram á fjárhags-
legt tjón?
Mörg brot launþega á vinnusamningi eru oft þess
eðlis að erfitt er fyrir vinnuveitanda að sanna fjárhags-
legt tjón sitt. Hins vegar er viðurkennt að þeir verða
fýrir tjóni; þeir þurfa að ráða í skyndi nýjan starfs-
mann eða láta aðra starfsmenn sína vinna yfirvinnu,
Umsjón
ORATOR
- félag lögfræðinema
þeir þurfa sjálfir að grípa inn í, missa viðskiptavini,
afgreiðslutími ýmissa vara lengist og margt fleira má
tína til sem erfitt er að meta í krónutölu en er tjón
og óhagræði samt sem áður.
Dómaframkvæmd hefur öll verið í þá áttina aö
vinnuveitanda eru dæmd helmingslaun uppsagnar-
tímans samkvæmt samningum. Er það hugsað sem
bætur að hluta fyrir það tjón sem vinnuveitandinn
verður fyrir hvort sem hann sannar það tjón eða ekki
og er þetta byggt m.a. á hjúalögunum nr. 22 frá 1928.
Hefur vinnuveitendum verið talið heimilt að skulda-
jafiia skaðabótakröfur sínar við launakröfur starfs-
manna.
Nauðsynlegt er fyrir starfsmann að segja starfi sínu
lausu skriflega og beina uppsögn sinni til vinnuveit-
anda sjálfs. Sé þetta ekki gert getur farið svo að upp-
sögnin veröi ekki tekin gild frá þeim tíma sem starís-
maðurinn taldi sig segja starfinu upp. í Hæstaréttar-
dómi frá 1978 á bls. 120 kom fram að starfsmaður sagði
starfi sínu lausu munnlega viö verksfjóra um mánaða-
mótin ágúst/september. Ekki fyrr en 19. september
fékk vinnuveitandinn staðfest frá starfsmanninum
sjáifum að hann væri að hætta störfum. Hætti hann
svo 20. september. Var uppsögn hans ekki talin gild
fyrr en frá 19. september. Vinnuveitanda var tahð
heimilt að halda eftir mánaðarlaunum hans.
Sé uppsagnarfrestur lengri, Ld. 3 mánuðir, þá á
vinnuveitandinn rétt á aö halda eftir mánaðarlaunum
(ef þau hafa ekki verið útborguö) og einnig að krefja
starfsmann um sem nemur hálfsmánaðarlaunum til
viöbótar. Er það byggt á 25. gr. hjúalaganna sem eru
í gildi enn í dag.
Það sem á undan er sagt er allt háð þeim skilyrðum
aö starfsmaður hafi fariö fyrirvaralaust úr stai^ eða
án þess að vinna lögbundinn uppsagnarfrest sem er
mismunandi eftír samningum. Hins vegar getur van-
efhd vinnuveitanda verið þess eðlis aö hún heimili
starfsmanni að slíta vinnusamningi fyrirvaralaust og
er það mat dómara hverju sinni hvenær slíkt er heim-
ilt.
Telja veröur því meginreglu íslensks réttar að laun-
þegi skuh bæta tjón sem hann veldur vinnuveitanda
með ólögmætu brotthlaupi úr starfi. 25. gr. hjúalaga
nr. 22 frá 1928 gerir ráð fyrir meðalhófsbótum, sé fjár-
hæð tjóns ekki sönnuö, og er þar miðað við helming
af kaupi fyrir þann tíma sem eftír var af uppsagnar-
fresti.