Dagblaðið Vísir - DV - 11.03.1992, Side 4

'4
MIÐVXKUDAGUR 11. MARS 1992.
Fréttir
Mjólkurduftsframleiðsla afurðastöðva:
Fá mjólkina ókeypis
og tíu krónum betur
- hvert kúabú fékk að meðaltali um 1,6 milljónir í niðurgreiðslur 1 fyrra
Verð á mjólk frá bændum 1990
| Beinar niöurgreiðslur - í krónum á hvern lítra -
□ Án nifl|,rnrÉ>irtsina El 52
niðurgreiðslna
n !
45
20 22
uuu □
17
r~i 12
UUD
O T5
‘O C
o JO
> -*
(0
■O
(0
c
(0
*
■O
c ▼-
*ö ^ -
^ -o •§
• c c
(U jo
:>; ,m m
£ (0
38
41
19
25 25 23
57
■O
c
J3
0)
co
:0
£
c
05
Q
■o ^
I 3
II
XI
(/)
w
>
0)
I I
Jo 2
^ o
Fyrir hvern mjólkurlítra, sem
bóndi framleiðir, fær hann um 23
krónur í niðurgreiðslu frá ríkinu.
Afurðastöðvar fá á sama tíma 62
krónur í niðurgreiðslur fyrir hvem
þann lítra sem þær umbreyta í
mjólkurduft. Með öðmm orðum fá
afurðastöðvamar 170 prósent hærri
niðurgreiðslur en gerist að meðaltali
á mjólk frá bónda. Þessar upplýs-
ingar koma fram í skýrslu sem nefnd
á vegum iðnaðarráðueytisins hefur
sent frá sér.
Á árinu 1991 voru niðurgreiðslur á
mjólkurdufti til samkeppnisiðnaðar
á íslandi 88 prósent af söluverði. Með
öðram orðum fengu afurðastöðvam-
ar um 530 krónur í niöurgreiðslu fyr-
ir hvert kíló á sama tíma og söluverð-
ið var ákveðið 605 krónur.
Niðurgreiðslur mjólkur til mjólk-
urduftsframleiðslu duga afurða-
stöðvunum að fullu fyrir greiöslu til
bænda, en þeir fá alls um 52 krónur
fyrir hvern mjólkurhtra, og 10 krón-
ur að auki. „Afurðarstöðvamar fá
því í raun mjólkina frá bændum
ókeypis og 10 kr/ltr að auki í meölag
með framleiðslunni," segir í skýrslu
nefndarinnar.
Fram kemur í skýrslunni að niður-
greiðsla á mjólkurdufti á islandi er
2,6 sinnum hærri en annars staðar á
Norðurlöndunum og níu sinnum
hærri en heimsmarkaðsverð. Mat
nefndarinnar er að hér sé um óeðh-
legan verðmun að ræða sem rekja
megi til óhagkvæmni og rangláts
verðmiðlunarkerfis.
Á fjárlögum 1991 fóra um 2400
mihjónir króna til niðurgreiðslna á
mjólkurvörum á íslandi vegna fram-
leiðslu á ríflega milljón htrum af
mjólk. Þetta er svipuð upphæð og
ríkið veitti alls til háskóla og rann-
sóknastarfsemi á árinu 1991. Af þess-
um 2,4 milljörðum mnnu ríflega 102
milljónir beint til afurðastöðvanna
til niöurgreiðslu á mjólkur- og und-
anrennudufti. Miðað við að starf-
rækt séu um 1500 kúabú á íslandi
má gera ráö fyrir að um 1,6 mihjónir
króna hafi mnnið tU hvers bús í
formi niðurgreiðslna.
-kaa
Auka á kvótann um 100 þúsund tonn
- segir Þorsteinn Kristjánsson, skipstjóri á Hólmaborg
Emil Thorarensen, DV, Estófirði:
Þrátt fyrir afar rysjótt tíöarfar í
janúar og febrúar hafa loðnuveið-
amar gengið vel. Loðnubátar Esk-
firðinga, Hólmaborg, Guörún Þor-
kelsdóttir og Jón Kjartansson, eru
þegar búnir með sína kvóta og eru
núna að ljúka veiði á loönukvóta sem
keyptur var.
Þorsteinn Kristjánsson, skipstjóri á
Hólmaborg, sagði í samtali við DV
að sér virtist sem mjög mikið væri
af loðnu. Hann nefndi máli sínu til
stuðnings að nú þegar fjórða loðnu-
gangan fannst og bátamir eru að
veiða úr, úti af Hvalnesi, þá er fyrsta
loðnugangan komin vestur að Snæ-
feUsnesi og ennþá veiðist úr henni.
Hinar tvær göngurnar eru fyrir
sunnan land og þar er líka veiði.
Menn geta bara valið sér veiðisvæði
eftir því hvar best hentar.
„Ég hef ekki áður séð jafnmikla
loðnu komna upp aö landinu og á
þessari vertíð. Og ekki fyrr tekið
þátt í annarri eins mokveiði hér fyr-
ir austan land og nú, samtímis því
sem loðna veiðist alveg vestur að
Snæfellsnesi," sagði Þorsteinn enn
fremur. „Svo era að berast fregnir
af enn einni göngunni út afVestfjörð-
um. Ég tel því að hér sé á ferðinni
mun meira magn af loðnu en fiski-
fræðingarnir náðu til að mæla í sin-
um rannsóknum. Hins vegar er
ástand loðnunnar þannig nú að ekki
er hægt fyrir fiskifræðingana að
framkvæma stofnstærð þar sem
loðnan er komin á svo gmnnt vatn.
Mér finnst eðhlegt að sjávarútvegs-
ráðherra heimih veiðar á um það bU
100 þúsund tonnum til viðbótar í ljósi
nýrra staðreynda um það mikla
magn loðnu sem hér er á ferðinni.
Og þær veiðar yrðu gefnar frjálsar
áður svo sá kvóti, sem þegar hefur
verið gefinn út, náist örugglega,"
sagði Þorsteinn.
óbyggðum á
Stvöndum
Guðfirmur Einobogason, DV, Hótaiavfic
Níu kindur fundust skammt frá
bænum Þrúðardal í samnefndum
dal síöasthðinn laugardag. Þar er
ekki búið. Ungur maður, Jón
Jónsson frá Steinadal, var á ferö
á vélsleða þegar hann varö kind-
anna var.
Þær voru ekki meira aðfram-
komnar en svo að ekki tókst að
koma þeim í hús fyrr en á mánu-
dag. Kindurnar eru allar frá sama
bænum, Felh.
Fé var hér í byggö tekið á hús
í annarri viku nóvember vegna
áfreða á jörð. Veturinn hefúr þó
verið frekar snjóléttur en um-
hleypingasamur. Frá 5. febrúar
hefur veriö á víxl frost og bloti
en þann dag lagði mikinn logns-
njó á þessum slóðum. Ef þessar
kindur lifa verða þær lamblausar
næsta sumar því enginn var með
hrúturinn.
Alþingi:
IngiBjörnspyrum
Sandgerðismálið
Ingi Bjöm Albertsson alþingis-
maður hefur lagt fram fyrirspum
til menntamálaráðherra og
dómsmálaráðherra um beitingu
lögregluvalds í forræðismálum
Fyrirspum alþingismannsins er
á þessa leiö:
1 Telja ráðherrar þörf á að
fram fari sérstök rannsókn á því
hveraig staðið var að valdbeit-
ingu lögreglu til þess að taka eh-
efu ára gamlan dreng frá móður
sinni í Sandgerði 6. febrúar 1992?
2. Fóm aðgerðir fram með fuhu
samþykki fúlltrúa bamaverndar-
nefnda í Sandgeröi og á Akur-
eyri?
3. Hver stjómaði aðgerðum lög-
reglunnar í þessu máli og hver
ber ábyrgð á þeim?
4. Er það algengt að beita þurfi
lögregluvaldi í forræðismálum?
Hefur það gerst áður aö móðir
hafi verið handtekin við töku
bams með valdi úr umsjá henn-
ar? -JSS
í dag mælir Dagfari
Að hægja sér til baks og kviðar
Þau em mörg vandamálin sem ís-
lensk fyrirtæki þurfa að glíma við.
Ekki síst íslenskir aðalverktakar
sem hafa átt viö margvíslega erfið-
leika að stríða aö undanfomu,
einkum fyrir þá sök aö eigendumir
hafa legiö undir ámæli fyrir aö
hafa hagnast á eignaraðild sinni að
fyrirtækinu og fengið borgaðan
arð. Sú arðgreiðsla ohi uppnámi í
þjóðfélaginu, enda em íslendingar
algerlega á móti því að eigendur
græði á fyrirtækjum sínum, hvað
þá ef sú ósvinna upplýsist að þeir
fái hagnaðinn greiddan út. Af þessu
hneyksh hefur spunnist hatrömm
deha og háværar kröfur em uppi
um það að fyrirtækiö verði leyst
upp eða þá að rikið komi þannig
böndum á íslenska aöalverktaka
aö útborgun hagnaðar komi ekki
fyrir aftur. Það verður sem sé að
sjá th þess aö íslenskir aðalverk-
takar og eigendur þess græði ekki
á því að standa í atvinnurekstri.
En það er fleira sem hrjáir ís-
lenska aðalverktaka. Suður á
Keflavíkurflugvelh hafa þeir
vinnusvæði þar sem fjöldi manna
gengur th starfa dag hvem og svo
sem ekki í frásögur færandi nema
fyrir þá sök að kvörtun hefur bor-
ist um það að starfsmenn aðalverk-
taka pissuðu úti á berangri!
Þegar svona mál koma upp, eins
og þaö að menn pissi úti á víða-
vangi, hafa íslenskir aðalverktakar
skipað sérstaka nefnd, sem heitir
öryggisnefnd, og það var þessi ör-
yggisnefnd sem þegar í staö var
kölluð saman þegar fréttist af piss-
iríinu. Niðurstaðan varð sú að full-
trúi nefndarinnar hengdi upp aug-
lýsingu á vinnustaðnum sem er
svohljóðandi:
„Að gefnu thefni skal starfs-
mönnum á þessum vinnustað sér-
staklega bent á að ef þeir þurfa að
hafa hægðir, hvort sem er th baks
eða kviðar, þá er th þess ætlast að
þeir noti þar til gerð húsnæði, svo-
kölluð salemi. Vinsamlegast takið
thht th þeirra er búa í næsta ná-
grenni við vinnustaðinn.“
Þetta er hin merkasta auglýsing
og merkasta framtak öryggisnefn-
arinnar, enda aldrei nógsamlega
brýnt fyrir mönnum það öryggis-
leysi sem hlýst af því að gera þarf-
ir sínar á víöavangi þar sem aðrir
kunna að sjá til. Það getur vel ver-
ið að dýr eyðimerkurinnar geti
leyft sér þann munað að ganga
öma sinna þar sem þau em komin
hveiju sinni en þaö sjá allir að ör-
yggi nágranna jafnt sem samstarfs-
manna er stofnaö í verulega hættu
ef starfsmenn á jafn fjölmennum
vinnustað leyfa sér að haga sér eins
og skepnumar í náttúmnni.
Starfsmönnum er góðfúslega
bent á að íslenskir aðalverktakar
hafi komið sér upp þar thgeröum
húsakynnum, sem heita salemi, og
er það sjálfsagt gert í öryggisskyni
eins og annað í þessari auglýsingu,
því þaö er aldrei að vita nema sal-
emi séu starfsmönnum framandi.
Þetta er stór og fjölmennur vinnu-
staöur og öryggisnefndin veit að
sjálfsögðu lítið um heimhishagi
ahra starfsmanna fyrirtækisins.
En hún þekkir sitt heimafólk og
veit hveiju þeir geta tekið upp á.
Dagfari gerir sér grein fyrir því
að hér er th mikhs mælst og þetta
jaðrar auðvitað aht við ofsóknir
gagnvart starfsmönnum og eigend-
um íslenskra aöalverktaka hvaða
kröfur em gerðar th þeirra. Það er
verið að þrengja að þessu veslings
fólki og það er vitaskuld helvíti
hart að geta ekki gert þarfir sínar
eftir hentisemi án þess að fá um
það thskipunar um að leita uppi
salemi í hvert skipti sem manni er
mál. En þessar ofurmannlegu kröf-
ur sem gerðar em th starfsmanna
og eigenda íslenskra aðalverktaka
em ekki endilega þeirravegna,
heldur annarra og utanaðkomandi,
sem sjá ofsjónum yfir velgengni
fyrirtækisins og þvi fijálsræði sem
þar ríkir. Þegar farið er fram á aö
þeir noti salemin er það ekki vegna
þess að það sé þeim eðlhegt heldur
af thhtssemi við þá sem utan við
standa og horfa upp á hægðir
þeirra. Ööm fólki mislíkar frelsið
sem starfsmenn aöalverktaka hafa
um það hvar þeir hafa gert þarfir
sínar og vhja hefta það frelsi. Von-
andi er aö starfsmenn íslenskra
aðalverktaka taki thlit th þess, að
minnsta kosti verða þeir að vera
algerlega vissir um að enginn sjái
th þeirra næst þegar þeim er mál
th baks eða kviðar.
Dagfari