Alþýðublaðið - 02.11.1967, Blaðsíða 5

UflSy v* *’'! w -y |5j**j,v w ’+**•*"
Á GALEIÐUNNI
ÆKUR
VIÐ UMRULÁG
Tryggvi Emilson:
Rímuð ljóð
Reykjavík, Heimskringla 1967
104 bls.
Kvæðagerð Tryggva Emilsson-
ar er afsprengi þjóðlegrar kveð
skaparhefðar, og henni má þakka
þá kosti sem til er að dreifa í
kvæðunum. Væri ekki ómaklegt
að kenna „hefðinni“ einnig um
ágalla kvæðanna? Hefðbundin
kveðandi gerir engan mann að
skáldi, og vorkunnarlaust á
mönnum að vera að læra réttan
brag, temja sér brageyra ef þess
þarf; það má yrkja vel um ,,göm-
ul“ efni enn í dag ekki síður
en „ný“ hvaða kvæðalag sem
menn temja sér. Tryggvi Emils-
son er augljóslega hagmæltur
maður. en ofmælt mundi vera
að kalla hann skáld. Til þess
þarf þrátt fyrir allt eitthvað ann-
að og meir en hugsa vel og kveða
rétt.
Enn má hnuðla óðar voð,
orðum kuðla saman,
efni bruðla undir hnoð,
efla stuðla gaman,
upp þar sem yrkisefni hans eru
hverdagslegust og nærtækust,
hefðbundin náttúrulýsing lætur
honum einatt vel, eins og í
Hvíld.
Sól af heiði hnígur
heim í rökkurmóðu,
eyðast áttaskil,
hljótt að hliðarvanga
hjúfrast kvöldsins gestir.
húm að lækjarhyl.
Fell með dýjadyngjum
dregst í faðminn mjúka,
máist dagsins mynd,
inn í andardráttinn,
inn í hjartaslögin
fellur fjallalind.
Nú er gott að njóta
næturmildrar hvíldar,
blær með stráum strýkst.
Sorg og önn í sinni,
■ sigg í hörðum lófa
hefur máðst og mýkzt.
Og hann á til skáldlega sjón
hversdagsins eins og í Mána-
skini í skurði þar sem tunglið
Framliald á 15. síðu.
Þorsteinn Valdimarsson.
Fiðrildadans.
88 fimmlínur.
Reykjavík, Heimskringla 1967.
102 bls.
Limru nefndi Þorsteinn Valdi
marsson fyrir tveimur árum
enskan limerick, fimmskeytta
vísu, vanalega með ríminu aa-
bba, sisvona:
Kúabændur í Kjós
sækja kirkju sína í fjós —
eins og vera ber,
þar sem útvarp er
og einyrkjar eins og í Kjós.
í Limrum Þorsteins, 100 slík-
um vísum í snotru kveri, var
farið margvíslega með þennan
bragarhátt og reynt með ýmsu
móti á þanþol hans, efnisval,
■meðferð máis og ríms, og einatt
vikið frá rígskorðuðu formi
ensku limrunnar. Ennþá frjáls-
legri er meðferð limruháttarins
í, nýju safni Þorsteins Valdi-
marssonar nú í haust, Fiðrilda-
dansi, og eru þar ýmsar vísur
sem hvorki fylgja rímreglum né
reglubundinni ihrynjandi limr-
unnar — enda heitir 'h'átturinn
nú „fimmiína". Einasta reglan
sem Þorsteinn virðist setja sér
að þessu sinni er sem sé að
yrkja aldrei lengra en 5 vísu-
orð í senn, þó limrulagið setji
að vísu mestan svip á kverið í
ýmsum tilbrigðum.
Annar munur er þó veiga-
meiri á limrum Þorsteins fyrir
tveimur árum, og limrum yfir-
leitt, og fimmlínum hans nú.
Limran er einkanlega spaug—
form, vettvangur græskulausrar
ruglandi, þegar svo ber undir
farvegur fyrir háð og spott og
steinn Vaidimarsson er 'hins veg
spé, keskni, klám og níð. Þor-
ar ekki mjög skopvís höfundur
að jafnaði, vegur sjaldan léttum
vopnum háðsins svo þau bíti.
Þótt margt væri hnyttið og hag
ort í Limrum hans um árið urðu
fáar vísur lesanda minnisstæðar
að loknum lestrinum — og ekki
virðast þær hafa orðið öðrum
mönnum hvöt að taka að yrkja
undir limrulagi. í Fiðrildadansi
er miklu minni tilhneiging til
að vera fyndinn en áður, deila
á og vanda þar með um við
menn, en að vísu er líka minna
um það að Þorsteinn yrki
hreina og skæra vit-leysu sem
honum fórst stundum vel í
fyrra kverinu. í nýju vísunum
kveður langmest að ljóðrænni
náttúrulýsingu sem löngum hef
ur verið uppistaðan í kveðskap
Þorsteins Valdimarssonar; þetta
eru ofur-fíngerðar vísur, hag-
lega kveðnar, margar hverjar
fallegur skáldskapur. Hér eru
fáein dæmi af handahófi sem
sýna hverjum stakkaskiptum
hátturinn tekur í meðförum Þor
steins, hve langt hann fer út
fyrir leikvöll ' limrunnar, og
hversu margir strengir taka und
ir þessa smágerðu kvæðalist.:
Sprökum hljómi hrynur í skeifu
fari
hemingur lænu á eyri; döggvuð
tindra
fósturblóm grárra grjóta; knapa
og hesti
fleygir með hraða straumsins
upp eftir ánni:
orgel er knúð undir söng á
bakka draumsins.
— o —
Eldstó í horni; himinn blár
horfði frá rjáfri; skemill og lár;
autt og kalt —
en kunnugt allt;
kveldvindur strauk mér um brár.
— o —
Anda vindur,
svo hún vakni eigi,
létt á lukta brá
kossi draums míns —
kveðju fiðrilda.
— o —
Daginn liðiangan I
hef ég léð þér draums míns
angan.
Nótt er nær. —
Flyt nú fjær
dags míns angur, aftanblær.
Þessar vísur eru úr fyrsta og
síðasta af fjórum hlulum bókar
innar. Þar í milli er Þorsteinn
Valdimarsson að jafnaði léttari
á bárunni og er þar ýmis konar
gamansemi sem misvel tekst
eins og gengur. Af vísum hans
út af pólitík, beint eða óbeint,
þykir mér hnyttnust sú sem.
heitir Kratar — ef leyfist að
tilfæra hana hér í blaðinu:
Gamla vilmundarvitið
er vitanlega orðið slitið
á stöku stað —
svo þeir stíga ekki í það
nt ma stundum, eins og þið vitið
En þótt sitthvað sé skemmti-
legt í þessum þáttum bókarinnar
þá eru það samt hinir alvöru-
gefnari, ljóðrænni kaflar bókai-
Framhald á 15. síðu.
kveður Tryggvi, og þótt það sé
miður góðgjarnlegt freistast mað
ur að heimfæra vísuna hans eig.
in kveðskap. Tryggvi kveður með
skynsemi og kunnáttu—en kvæði
hans skorfir löngum eitthvað það
sem megni að kveikja saman efrii
og brag, gera stuðlaföllin líf-
vænlegan skáldskap.
Eins og kveðandin eru yrkis-
efni Ti-yggva Emilssonar kunnug
leg, hefðbundin; mörg kvæði
hans mætti kalla rímaðar rit-
gerðir. Hann yrkir ættjarðar—
og baráttukvæði að sið hinna
fyrri þjóðskóida, ber jafnvel við
að kveða heimspekikvæði. Mikið
er um náttúrulýsingu í kvæðum
hans, lýsing vors og vorkomu,
vetrarharðinda; hann kveður um
hversdagslíf og kjör þjóðarinnar
í landinu, störf og strit erfiðis-
manna og öreiga fyrr og nú. Jó-
liannes úr Kötlum virðist vera
síðasta skáldið sem 'haft hefur.
veruleg áhrif á Tryggva og að
nokkru Guðmundur Böðvarsson;
en víða greinir lesandi kunn-
uglegan óm fyrri skálda í kveð-
skap Tryggva þó enganveginn sé
um beinar ,,stælingar“ að ræða.
Bezt þykir mér Tryggva takast
Haukur Morthens hefur séð um
hljómsveit á Hótel Borg undan-
farna mánuði. Á Hótel Borg er
ávallt sama sjarma að fínna og
áður fyrr. Haukur hefur nú gert
mannaskipti í hljómsveitinni. á
Borg og fengið einn bezta
tronunuleikara hérlendis, sem
hefur verið á Hótel Sögu með
hljómsveit Ragnars Bjarnason-
ar. Það er enginn svikinn af
trommuleik Guðmundar sem
trommað hefur í áraraðir. Þá er
ungur bassaleikari sem gat sér
mjög gott orð með Óla Gauk í
Lidó. Hann heitir Helgi Krist-
jánsson, mjög efnilegur á' sitt
hljóðfæri. Þá skal frægan telja
Magnús Pétursson, píanóleik-
ara sem þekktur er úr útvarpi
og af hljómplötum og leikur alls-
konar dansmúsík sem allir ihafa
unun af að hlýða á. Edwin Kaab-
er með móðins - hljóðfærið í
dag, gítarinn og lcikur Shadow
lög, bítialög og aðra góða músik
sem er í hávegum höfð á Borg,
og leikur allt jafn vel.
2. nóvember 1967 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ 5