Alþýðublaðið - 27.01.1968, Page 4

WG5SHS)
Hitstjóri: Benediict Gröndal. Símar: 14900 — 14903. — Auglýsingasimi: 14906
— AOsetur: Alþýöuhúsið við Hverfisgötu, Reykjavik. — Prentsmiðja Alþýðu-
blaðsins. Sími 14905. — Áskriftargjald kr. 120,00. — í Iausasölu kr. 7,00 eintakið,
— Útgefandi; Alþýðuflokkurinn.
Spádómur, sem rættist
SKAMMT ér síðan háværar
deilur voru um það, hvort Islend-
ingar ættu að leyfa S'vissneska
Álféiaginu að reisa verksmiðju
\ ið Straumsvík eða ekki. Sýndist
rnörinum og flokkum sitt hvað,
bg var hart sótt með og móti.
Ein veigamesta röks’emdin gegn
ýerksmiðjunni var sú, að hún
rnundi soga til sín vinnuafl frá
jsjávarútvegi og þarmeð valaa að-
jalatvinnuvegi okkar óbætanlegu
tjóni. Var á það bent, að skort-
ur væri á vinnuafli í landinu, og
því sízt á bætandi með því að
leyfa erlendar framkvæmdir.
Þessu svöruðu stjórnarsinnar
með því að benda fyrst á hina
öru fjölgun á vinnumarkaði Iands
ins þessi ár, en sögðu svo, að ó-
varlegt væri að treysta á svo gott
itvinnuástand, sem þá ríkti
(1964-’65). Gæti farið svo, að víð
yrðum fegnir að hafa atvinnu við
byggingu og síðar rekstur verk-
smiðjunnar.
Byggingaframkvæmdir standa
nú sem hæst í Straumsvík, en
fyrri andstæðingar verksmiðj-
unnar segja fátt um hana. Svo
hefur og farið — því miður —
sem stjórnarsinnar bentu á, að
farið gæti. Atvinnuástand hefur
farið versnandi, og munar nú
verulega um þessar framkvæmd-
ir, svo og hið mikla raforkuver
við Þjórsá. Sannast nú, að íslend
ingar verða að fara þá leið að
byggja upp nýjar atvinnugreinar
til að treysta undirstöður af-
komu sinnar, ekki vegna van-
trausts á sjávarútvegi, heldur
skilni’ngs á því, hve lítið öryggi
er um aflabrögð eða verðlag ó
markaði. Hitt er svo matsatriði
hverju sinni, hvort eða að hve
miklu leyti erlendum aðilum er
hleypt í þau verkefni, sem tek-
in eru fyrir hverju sinni.
íslenzk atvinnufyrirtæki eru
smám saman að vaxa og læra
tök á stærri verkefnum. Þannig
urðu framkvæmdir ivarnarliðsins
til þess, að hér komst á fót vold-
ugt verktakafyrirtæki, sem hef-
ur tæki, þekkingu og reynslu til
að taka að sér stórvérk eins og
Keflavíkurveg. Hið sama mun
gerast í Straumsvík. íslenzkt
fyrirtæki hefur í samvinnu við
danska aðila tekið að sér allar
raflagnir í verksmiðjuna, en þær
eru stórbrotnar. Þá eru íslenzk
járnsmíðafyrirtæki að leita fyrir
sér í samvinnu við norsk um að
taka að sér gerð bræðsluofnanna,
sem eru í rauninni kjarninn í
verksmiðjunni. Mundi það verða
eitt mesta verk, sem íslenzkur
járniðnaður hefur tekizt á hend-
ur.
Stóriðjan á að koma að gagni
á margvíslegan hátt, eins og' hér
hefur verið bent á. Síðar fær ís-
lenzka ríkið skatt af hverju tonni
áls, og rennur þannig stórfé til
uppbyggingar atvinnuvega í öðr
um landshlutum.
TÓNLIST
TUNGLSKINSSÓNATAN
SÓNATA fyrir píanó í cís • moll
opus 27, nr. 2 eftir Bcethoven er
án efa eitt fyrsta verk klassískt, <
sem margir unglingar taka tftir
og Tiljóðna við, auðvitað vegna
tiginnar fegurðar og látlcysis
þess, en einnig vekur nafn tón-
verk«ins eftirtekt og margur
rómantískur pilturinn. sem fvlgt
hefur elskunni sinni heim fagra
tunglskinsnótt, staldrar við og
leggur við hlustirnar, hlustar á
það aftur er hann heyrir það
næst. fer svo að hcvra skyldleik-
ann með því og öðrum lögum
sem oít hljóma í útvarpinu og
et hugur hans er á annað borð
opinn fyrir fegurð. er hann kom-
inn á bragðið og alla ævi mun
hann þyrsta að hlusta eftir tján-
ingu tónskáldanna og túlkun
hljóðfæráleikaranna, og þeim
tíma er ekki ilia varið.
Við skulum því aðeins athuga
um uppruna þessa verks, sem
Beethoven samdi árið 1802. Það
var liinn þekkti tónlistargagn-
rýnandi og rithöfundur Ludwig
líellstab, sem fyrstur kallaði
verkið Tunglskinssónutna um
1850, af því að upphafið með
hinum langdregnu moll - hljóm-
um mirinti hann svo á tungl-
skinið á Luzernvatni í Sviss.
Mörgum kann að virðast þessi
skýring langsótt, en Anton Rub-
instein segir, að „tunglskin veki
oftast ljóðræna tilfinningu, en
þessi tónlist lýsi himni huldum
blýgráum skýjum“.
í Vín gekk verkið undir riafn-
inu „Laufskálasónatan" af því
að fólk hélt því fram, að Beet-
lioven hcfði samið liana í lysti-
húsi í skrautgarði einurp. Beet-
hoven nefndi þessa sónötu og
sónötu nr. 1 af sama opus Són-
ötu quasi una fantasia (sónata,
næstum fantasía). Það er þetta
orð „fantasía", scm hefur átt
sinn þátt í því að koma róman-
tízku orði í sónöluna. Sumir
hafa jafnvcl haldið því fram. að
hún lýsti nánast draumi um sam
veru tónskáldsins og unnustu
hans, aðrir að húrí væri lýsing
á sælu ástarinnar og kvöl, að
Beethoven hefði orðið fyrir áhrif
um af kvæði eftir Seumi, Die
Beterin, sem segir frá ungri
stúlku, sem biður fyrir sjúkum
föður sínum frammi fyrir alt-
arinu.
Meðan Beethoven var enn á
lífi, gekk sú saga, að kvöld nokk-
urt hcfði tónskáldið mætt ungri
blindri stúlku, sem ekkí vissi,
hver hann var og liefði trúað
honum fyrir því, að hún elskaði
tónlist Beethovens meira en allt
annað í heiminum og að heitasta
ósk hennar værj að heyra meist-
arann leika einu sinni fyrir sig.
Beethoven varð hrærður af orð-
um hennar og fór með Iienni
heim og settist við píanóið,
tunglskinið flæddi inn um glugg-
ann og Beethoven lók þessa eís-
mollsónötu af fingrum fram fyr-
ir stúlkuna.
Flestir töldu þó, að hann liefði
samið verkið fyrir þá, scm hann
tileinkaði það, Giuliettu Guicc-
ardi, sem hann elskaði boití. Til-
• einkunin þarf þó ekki að þýða
það, að hann hafi samið verkið
með hana i huga. Sannleikurihn
var nefnilega sá, að Beethoven
hafði tileinkað hinni ungu greif-
ynju rondo, sem hann af ýmsum
ásfæðum vildi heldur tileinka
Lichnovvskí furstynju og til þess
að íá aftur rondoið frá Giuli-
ettu, tileinkaði harn henni cis-
mollsónötuna.
Eiginlega er ekkert, sem bend-
ir til þess, að Beethoven liafi
liaft einhverja, sórstaka fyrir-
mynd, er hann samdi verkið,
enga skáldlega hugmynd, svo
sem tunglskin eða því um líkt.
Þcgar hann notar orðið fanta-
sía á hann áreiðanlega ekki við
annað en að hann fylgi ekki
sónötuforminu út í yztu æsar.
Cís - mollsónatan brýtur eigin-
lega blað í þróun sónötunnar frá
því á átjándu öld. Venjulega var
sónatan í þremur þáttum. Sá
fyrsfi í hinu eiginlega sónötu-
formi og var hinn mesti, síðan
kom hægur þáttur og svo hraður
lokaþátlur, oftast rondo. Beet-
hoven breytti þessari skipan og
byrjaði með hægum þætti, Ada-
Olíkur liefiir borizí bréf frá
manni, sem vill nefna sig
„Kjósanda."
llann segir:
Nú hefur verið lögð fyrir
alþingi tillaga um að breyta
kosningalögunum á þann veg,
að eftirleiðis þurfi samþvkki
. flokksstjórna, þ.c. miðstjórna
stjórnmálaflokka, til þess að
framboð geti verið gilt flokks
framboð. Jafnframt á að
leggja bann við því að fleiri
listar en einn geti verið í
framboði fyrir sama flokk í
sama kjördæmi. Þarna er um
að ræða grundvallarbreytingu
á þýðingarmiklum þætti kosn
ingalaganna, en samt er ekki
haft svo mikið við að leggja
fram sérstakt frumvarp um
þetta efni, heldur er máljnu
laumað inn í formi breytingar
tillögu við frumvarp um ó-
skylt mál, sem á það eití sam
eiginlegt með þessu að vera
líka breyting á kosningalögun
um.
En við getum þó látið máls
meðferðina liggja milli liluta
í þessu sambandi. Efnisatriði
skipta að sjálfsögðu miklu
meira máli en formið. Og mcð
þessari breytingu, ef sam-
þykkt verður, er beinlínis
verið að lögfesta flokksræðið
í landinu; það er verið að lög
festa að flokksforingjar skuli
eftirleiðis hafa úrslitaráð um
framboð í nafni flokka, en
ekki almennir flokksmenn
liver í sínu héraði og þaðan af
síður liáttvirtir kjósendur.
Þessi bre.vting felur það m.
a. í sér, að ef til ágreinings
komi milli miðstjórna flokka
og héraðsnefnda eða kjördæm
isráða úti á landi um skipan
framboðslista, þá skuli mið-
stjórnirnar ráða. Með þessu.
yrði réttur flokksmanna í
bverju kjördæmi til þess að
ráða framboðsmálum sínum
sjálfir stórlega skertur, e£
ekki hreinlega afnuminn, og
hefur hann þó ekki alltaf vee
ið mikill fvrir á borði, hvað
sem verið hefur í orði.
Sagt er að tillagan um bessá
breytinsru sé fram komin
vcgna framboðsrauna Alþýðu
bandalagsins í Revltjavík í
vor, og sé gerð til þess að
tryggja að slík hringavitlevsa
og þar átti sér stað, endur-<
taki sig ekki. En það hlýtur
að vera hægt að koma í veg
fyrir slíkt án þess að ganga
jafnlangt í breytingarátt og
gert er með tillögunni. Sé
það ekki Iiægt. þá er það ekk
er( álUamál. að það cr betra
að liafa kosningalögin óbreytt
og ei<>'a á hættu að fá ný
Hannibalsframboð annað veiE
ið, heldur en að lögfesta með
þessu móti alræði flokks-
Framhald á 11. síðu.
4 27. janúar 1968 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ