Alþýðublaðið - 31.03.1968, Síða 2

eKsnD
Ritstjórar: Kristján Bersi Ólafsson (áb.) og BenediKt Gröndal. Símar: 14900 —
14903. — Auglýsingasími: 14906. — Aðsctur: Alþýðuhúsið við Hverfisgötu,
Reykjavík. — Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Sími 14905. — Áskriftargjald kr.
120,00. — í lausasölu kr. 7,00 eintakið---Útgefandi: Nýja útgáfufélagiö bf.
LÍF OG DAUÐI
Fyrsti geimfari heims, Júrí
Gagarín, beið bana í flugslysi við
Moskvu á fimmtudag. H'ann verð
ur jarðsettur í Kreml með þjóð-
hetjulegri viðhöfn.
Gagarín er ellefti geimfarinn,
sem lætur lífið af slysförum. Er
íhugunarefni í því sambandi, að
fsest þessi slys hafa orðið í geim-
ferðum. Gagarín og flestir af
Starfsnautum hans hafa látizt
með sama hætti og hent getur
sérhvern venjulegan borgara í
nútímaþjóðfélagi. Lífshættan er
sýnu meiri á jörðu niðri eða ná-
munda við hana en úti í geimn-
um.
Ævíntýralegir eru sigrar
mannsandans í hvers konar vís-
indum á okkar dögum. Þar ber
hæst landnámið á óravíddum
geimsins og dýrlegar frámfarir
í læknisfræðum. Til þessa er líka
varið miklum fjármunum af
hálfu stórveldanna og annarra
ríkj'a, er mikils mega sín í efna-
hagsmálum og rannsóknum og
gefa þegnum sínum kost frá-
bærrar menntunar í skólum og
vísindastofnunum. Hins vegar
ógnar váleg slysahætta óbreytt-
um og friðsömum borgurum í
umferð, á vinnustöðum og að
leikjum. Þar reiðist dauðinn líf-
inu af ægilegu miskunnarleysi og
sér í lagi1 blóma þjóðanna, fólki
á bezta aldri, sem virðist eiga
unaðslega framtíð í vændum.
Þetta vandamál kemur mjög
við sögu okkar íslendinga. Veld-
ur því ekki aðeins sú gamla á-
hætta, sem fylgir sjósókn og
öðrum latvinnuvegum, er háðir
teljast náttúruöflunum. Mest er
slysahættan af völdum umferðar
innar. Skiptir þess vegna miklu,
að Íslendingar komi sér upp á
því sviði áþekkum slysavörnum
og bjargað hafa blessunarlega
mörgum mannslífum úr sjávar-
háska undahfarna áratugi. Nú er
eigi síður þörf skipulagðra slysa
varna í daglegu lífi þéttbýlisins.
Skammt hrekkur, að leikmenn
leggi á ráð í þessum efnum, en'
ástæða sýnist að stórauba um-
ferðarkennslu í skólum landsins
og reyna þannig að ala æskuna
upp í fræðslu um slysahættuna.
íslendingar ættu í því efni að
geta orðið til fyrirmyndar öðrum
þjóðum um leið og þeir forða
sjálfum sér frá þeim hryllilegu
örlögum að lenda um aldur fram
undir hrammi dauðans.
Baráttan gegn slysahættunni
er hvað fegurst þjónusta við lífið.
NATTURUNOFN
SAGA SEGIR að í einni ýf
’irreið sinni um landið í hátt
urunafnaerindum hafi Þórhall
ur Vilmundarson komið að ó-
kunnum bæ norðanlands. Hitti
hann bónda úti í varpa, tók
hann- tali og innti fyrst orða
eftir því hvað bærinn héti.
„Þórunnarstaðir", kvað bóndi.
Prófessor Þórhallur tók því lík
lega og kunni þegar skil á nafn
inu, benti bónda á allmikinn
'fjallshnjúk yfir bænum og kvað
þar koma réttnefnda „Þórunni“
eftir.. náttúrunafnakenningu.
Ganga þeir nú til stofu með
glaðlegri viðræðu, en húsfreyja
kemur á vettvang og ber gest
‘inum kaffi. „Má ég kynna“,
mælti þá bóndi, „þetta er kon
an mín, Þórunn Þórarinsdóttir.
Eftir henni heitir bærinn sem
nefnilega er nýbýli."
Þessi saja er ein "af þeim
sem sjálfsagt hafa aldrei ger?t,
en vel „gæti verið sönn“ fyrír
því. Hún missir að vísu marks
sem „gagnrýni" á kenningu Þór
halls. Vilmundarsonar. En hún
og aðrar slíkar sem gengið hat'a
staflaust síðan í fyrra sýnir vél
áhuga manna á kenningunni cg
fyrstu viðbrögð margra vantrú
'aðra við henni. Nú hefur Þór-
hallur allur færzt í aukana. Á
sunnudaginn hélt hann áfram
að lýsa kenningu sinni og færð
ist yú í fang harla torveldleg
samsett bæjarnöfn sem honum
tókst með einfaldri málfræði-
legri formúlu að gera öll að
náttúrunöfnum. Hefði einhvern
tíma þótt fyrirsögn að prófess
or við háskólann ætti eftir að
troðfylla hátíðasal háskólans á-
hugasömum áheyrendum að
fræðum sínum, svo færri kæm
ust að en vildu, en sú varð
raunin í þetta sinn eins og i
fyrra, enda kann fyrirlesarinn
vel til þess að espa forvitni
manna, hal(ja hug þeirra föngn
um við efnið. Kennarar heim-
spekideildar háskólans-, aðrir
fræðimenn á sviði málfræði,
sögu og bókmennta virtust hins
vegar ekki mjög fjölmennir á
fyrirlestrinum, og vöktu sumir
bcinlínis athygli með fjarveru
s..:n.. Ailt síðan í fyrra hafa á-
hugamenn raunar beðið þess ár
angurslaust að heyra viðbrögð
og undirtektir annarra fræði-
manna við náttúrunafnakenu-
ingunni; það er vitað að dag-
blöð og e. t. v. fleiri aðiljar
hafa gert árangurslausar til-
raunir til að kanna skoðanjr
fræðimanna á þessu efni, en
hið eina sem heyrzt hefur af
því tagi er. lauslegur ymtur
um orð og viðbrögð þessa eða
hins í einkasamtölum. Fræði-
menn bera því við, inntir eft-
ir mati sínu á kenningunni, að
ógerijingur sé að mynda sér
rökstudda skoðun . á henni af
fyririestruiium einum saman,
áður en hún hefur verið sett
fram á prenti í fræðilegri
mynd. Það má vera satt að
fyrr verði hún ekki metin né
rædd til hlítar. En fjarskfc.ega
eru mennirnir orðvarir, eða þá
daufgerðir, ef þeir geta ekki
myndað sér skoðun til bráða-
birgða á sínu eigin fræðasviði,
lauslegt álit að láta uppi, án
undangenginnar ránnsóknar.
Þetta verður áhugasömum al-
me:lningi engin skotaskuld,
gekk umtal um náttúrunafna-
kenningu fjöllunum hærra x
fyrravétúr og líklegt að sú um-
ræða vekist nú að nýju. Þór-
hallur Vilmundarson þarf ekki
að kv'arta yfir því að fræði
hans veki ekki nógan áhuga
óg umtal. En árlöng þögn ánn
arra fræðimanná við kenning-
unni lýsir óneitanlega tilfinn-
arilegri vörityn f opinberár um
i 31. marz 1968 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ
í <
ræður á íslandi, menningarlíf
okkar, að áhugasamur almenn
ingur skuli ekki eiga þess kost
að heyra fræðimenn rökræða
aðra eins nýjung í heyrand.a
hljóði þegar er hún kemur
fram.
Saga segir af tveimur vel-
metnum fræðimönnum sem
maéttust á götu í vikunni sem
leið og tóku þegar tal samaa .
um- hinn fyrirhugaða fyrirlest
ur Þórhalls Vilmundarsonar um
nlttúrunajnakenninguna. „Ætl-
ar þú að fara?“ spyr annar.
„Nehei,“ kvað hjnn, „það geri
ég ekki. Ég mundi bara góla
á hann.“
Þetta er að vísu ærlega mælt
— og í sjálfu sér skiljanleg /if-
staða við róttækri nýjung í
jafn-viðkvæmu efni og „íslenzk
fræði“ eru og verða hér á
landi, lærðum sem ólærðum.
Væri samt ekki viðkunnanlegra
að hinir lærðu menn létu sér
ekki nægja að góla hver upp í
ermina á öðrum, en gerðu það
í heyranda hljóði? — Ó.J.
ViÐ
Mðf—
MÆLUM
EITT er það nöldursefni, er
marga stingur í augu í frétta-
mennsku dagblaðarina, en ■ það
eru myndir af breiðleitum, bros-
hýrum mönnum — á alvöru- og
raunastundum. Við sjáum
stundum myndir í blöðunum af
leitarmönnum í dauðaleit,
hijáhiarmönnum á slysstöðum
o.s.frv. þar sem þessir menn
brosa breitt framan í Ijósmynd-
arana, þó að þeir séu staddir
á vettvangi sorgaratburða, —
dauða eða limlestingar. Þetta
finnst mörgum óviðkunnarleg
sjón, og er það ekki láandi!
★
ÞAÐ hefur réttilega verið
til mannkosta talið að vera hýr
í lund og brosleitur og víst er
mikið til í því — en bros geta
orðið allt að því óþolandi, séu
þau misnotuð, svo sem oft vill
verða um það sem gott er.
Að sjá munn ('skælbirosand;i
framan í ljósmyndara á slys-
eða brunastað eða jafnvel í
leit að týndum dreng — eins
og nú fyrir skömmu — er í
hæsta máta óviðeigandi svo að
ekki sé nú fastar að orði kveð-
ið! Það er ekki alltaf nauð-
synlegt að setja upp tannbursta-
bros, þó að blossi af myndavél!
synlegt að setja upp tannbursta
bros, þó að blossi af mynda-
Vél! Tilefni myndatafkunnar
hiýtur ávallt að ráða nokkru!
★
BROS hafa löngum þótt
prýða blómlegar meyjar —
svo sem á fegurðarsamkeppn-
inni á dögunum — en karlmenn
geta alveg halclið reisn sinni á
myndfleti, þó að þeir brosi hóf-
samlega og gleymi bví ekki aiveg
hvar þeir eru staddir og hvers
vegna þeir eru þar. Hóf er bezt
í hverjum iilut! — G. A.
SMURT BRAUÐ
SNITTUR-ÖL - GOS
Opið frá 9 til 23.30. - PantiS
tímanlega í veizlur.
R R Á TT n s T O F Á N
Vesturgötu 25. Sími 1-60-12.
Smíðum alls konar innréttingar
gerum föst verðtilboð, góð
vinna, góðir skilmálar.
Trésmíðaverkstæði
Þorv. Björnssonar.
Símar 21018 os 35148.