Alþýðublaðið - 21.04.1968, Qupperneq 5

I
t
AÐ LOFSYNGJA ASTINA
Úr páskamynd Laugarásbíós, „Maður og kona“ (Un homme et une
femme)
Leikstjóri: Claude Leloueh.
Handrit: Lelouch og Pierre
Uytterhoeven. Kvikmyndun:
Patrice Pouget og Jean Coll-
omb. Tónlist: Francis Lai.
Að lofsyngja ástina — það
er nokkuð sem margir
franskir kvikmyndahöfundar
hafa gert í verkum sínum — og
engir gera því viðfangsefni
betur skil en einmitt Frans-
menn. Einn þeirra er Claude Le
loueh. Hann hafði fram til þessa
verið óþekkt nafn í kvikmynda-
heiminum, eða þangað til Mað
ur og ,kona (Un homme et une;
femme) var frumsýnd í Cannes
1966; sú mynd gerði liann heims
frægan á svipstundu.
Maður og kona er óvenjuleg
mynd. Þar er um að ræða sér-
stæða notkun lita, tóplistar og
ekki sízt kvikinyndatökuvélar
með tilheyrandi súmmi og lins
um. En áður en við ræðum það
nánar, ætla ég í fáum orðum að
skýra frá efni kvikmyndarinnar:
Maður og .kona hittast af til-
viljun í Deauville, þar sem þau
hafa börn sín í heimarvistar-
skóla. Hún hefur misst af lest-
inni og hann býðst til að aka
henni til Parísar. Fyrr en varir
eru þau farin að segja hvort
öðru ævisögu sína. Þau hafa
verið gift, en bæði misst -maka
sinn á voveiflegan hátt. Hún að
stoðar við kvikmyndatöku, en
hiaður hennar, sem var statisti
hafði farizt við töku eins atriðis.
Hann er kappakstur'shetjan, og
eitt sinn, er hann slasaðist illi-
lega, fékk eiginkonan taugaáfall
og framdi sjálfsmorð.
Afar einföld og fábreytileg
saga. En markmiðið er auðvitað
að gera kvikmyndina þannig, að
hún muni varðveitast í hugum
óhorfenda, og það hefur áreið
anlega tekizt, þó að vísu keyri
nokkuð úr hófi fram í frumlegri
notkun á litum, myndatökuvél,
linsum, súmmi og öðru slíku. En
hvað sem því líður verður kvik
myndin, einmitt þess vegna, eft
irminnileg.
Lelouch er haldinn óstjórn-
legri litagleði. Ýmist er myndin
í eðlilegum litum, ellegar ein-
ungis í brúnum, bláum, gráum
eða rauðum litum. Allt er þetta
gert af mikilli leikni og kunn-
áttu.
Sama er að segja um mynda-
tökuna. Hún er hreint aðdáun-
arverð. Notkun á súmmi, linsum,
nær og fjæmyndatöku, hreyf-
ingu vélarinnar; allt er þetta
svo ferskt, nýstárlegt, óvenju-
legt, athyglisvert.
Tónlistin eftir Francis Lai er
hreint' undursamleg, sérstaklega
er titillag myndgrinnar, sem
stundum er sungið, hrífandi og
fallegt. Þó frásagnarstíllinn og
sjálf efnismeðferðin sé í hæsta
máta margþætt og óvenjuleg, er
efnið, sjálf sagan, afar einföld
og hversdagsleg. Það er engu
líkara en sum samtölin séu „im
próvíseruð". Tökum sem dæmi.
atriðið á kaffihúsinu, þar sem
þau sitja ásamt börnum sínum;
sonurinn segist ætla að gerast
brunavörður og konan biður
Framhald á bls. 14.
Á ÞEIM skamma tíma, sem Ný
byggingaráð starfaði hafði það
ýms áform í huga, og þar sem
undirritaður var einn af 4 ráðs-
mönnunum eru mér enn ferskar
í huga allar þær mörgu og miklu
umræður, sem urðu um áform
ráðsins að beita sér fyrir svo-
nefndum landshöfnum og minnir
mig að þær væru hugsaðar á 4
stöðum á landinu til að byrja
með. Voru það; Þorlákshöfn,
Njarðvík, Rif og Skagaströnd.
Voru þessar hugmyndir Nýbygg
ingarráðs af fjölmörgum kallað
ar draumórar einir. En tíminn
leiðir oft það sanna í Ijós og
svo hefir orðið hér með áform og
framkvæmdir á áðurtöldum 3
stöðum af fjórum.
Vildi ég fyrst ræða dálítið um
Þorlá'kshöfn. Ég hygg að hinn
mikli hugsjóna og framkvæmda
maður Egill heitinn Thoraren-
sen hafi átt upphaflegu hug-
myndina um liöfn þarna á þess
um stað fyrir opnu hafi og það
verð ég að segja að fyrst þegar
ég kom þarna með Agli heitn-
um, þá' leizt mér staðurinn í-
skyggilegur til að byggja þar
höfn. En eftir því sem Egill
lýsti fyrir mér sínum hugmynd-
um um hafnargerðina í höfuð-
dráttum, og jafnframt því mikla
hlutverki, sem hafnargerð í Þor
lákshöfn kæmi til með að láta í
té íbúum á Suðurlands undir-
lendinu, sannfærðist ég um að
þarna ætti að rísa höfuðhöfn fyr
ir þennan landshluta.
Og þótt þáttur ríkisins og
stuðningur mætra manna í sýslu
nefndum Árnss- og Rangárvalla
sýslna væri stór hygg ég þó að
þáttur hins dugmikla foringja
þeirra austanmanna hafi riðið
baggamuninn að byrjað var á
ver.kinu og því haldið áfram eft
ir því, er frekast þótti fært á
liverjum tíma. Og enn er því
ekki lokið að fullu, en kunnugir
segja mér, að þegar síðasta á-
fanga verði lokið, muni verða
betri aðstaða í vondum veðrum,
en nú er.
Nú fara árlega í land tugþús-
undir tonna af skepnufóðri, sem
kemur fyrst og fremst til góða
sveitunum ^austanfjalls, auk
þess sem mestur hluti byggingar
efnis fyrir sömu sveitir fer nú
í land í Þorlákshöfn til mikils
hagræðis fyrir sömu sveitir.
En þetta er einn þáttur um ó-
metanlegt gildi Þorlákshafnar,
hinn er áður óíalinn, en hann,
er sá, að höfn þessi tekur nú á
vetrarvertíðum móti miklum
fiski sem bæði er unninn þar á'
staðnum og fluttur til Faxaflóa
hafna til vinnslu þar. Hefir þetta
sannazt áþreifanlega nú síðustu
dagana, þar sem fjöldi aðkomu-
báta landa þar afla sínum og
spara sér tíma, því ella hefðu
bátarnir orðið að sigla með afl-
ann til Faxaflóaliafna og misst
marga daga frá veiðiskap. Mun
landið fyrir þetta eitt hafa grætt
milljónir króna í auknum út-
flutningi ár hvert nú undanfarn
ar vertíðar. Og spá mín er sú
að á næstu áratugum muni þessi
landshöfn vaxa að vexti og við-
gangi. Og þegar síðasti áfangi
í hafnargerðinni er fullgerður,
munu skip síður þurfa að bíða
en nú er, til að geta athafnað
sig í vondum veðrum.
Næst vil ég fara nokkrum orð
um um landshöín í Njarðvík.
Hún er í smíðum og að mér
finnst, miðar þar allt of hægt
öllum framkvæmdum. Mun það
ábyggilega há útvegi þar syðra.
Suðurnesjamenn hafa löngum
sótt sjóinn fast og gera það enn
þá, og því hin fyllsta nauðsyn
að landtaka sé góð. Keflavíkur
höfn er nú alltof lítil fyrir hinn
stóra flota, sem þaðan stundar
veiðar, auk þess sem ýmsir að-
komubátar leggja þar uþp afla
sinn. Virðist mér að mjög sé nú
orðið aðkallandi að hraða svo
framkvæmdum við landshöfnina
í Njarðvíkum að not megi að
verða. Núverandi höfn í Kefla-
vík er erfið í vondum veðrum og
oft ófært stærri vöruflutninga-
skipum að komast að bbyggju
og er nú alls ónóg fyrir útveg-
inn í þessu byggðarlagi. En með
fullgerðri höfn í Njarðvikum,
myndi hér verða stórbreyting til
batnaðar.
Þá er-það Rifshöfn. Um hana
hafa verið deildar meiningar,
engu síður en fyrst um Þorláks
höfn. En höfnin er ávallt meir
og meir að sanna ágæti sitt,
þótt enn sé eftir mikið átak til
að fullgera hana, eins og áform
að hefir verið. Þeir, sem séð
hafa Rifshöfn, taka strax eftir
því mikla öryggi, sem höfnin
veitir öllum skipum, sem inn
koma og hygg ég að fáar hafn
ir hér á landi séu öruggari í
vondum veðrum en einmitt Rifs
höfn. Hins vegar er innsigling
til hafnarinnar fyrir hin stærri
skip alltaf erfið, en eflaust
stendur það til bóta í framtíð-
inni. í kringum Snæfeilsnesið
eru fengsæl fiskimið oft árið um
kring, þótt nú þessa vertíð bregð
ist þau að einhverju leyti, en
það getur alltaf skeð, því svip
ull er sjávarafli segir gamalt
máltæki. Hellissandur hafði áð-
ur en Rifshöfn kom til skjalanna
litla og erfiða möguleika til að
koma að og frá sér vörum, en
þar er nú talsverð vinnsla sjáv-
arafurða. Hefir því Rifshöfn ó-
metanlega þýðingu fyrir Hellis-
sand og stundum fyrir útgerðar
staðinn Ólafsvík, síðan vegur
var lagður fyrir Ennið. Auk þess
leita nú aðkomubátar mikið með
afla sinn til þessa staðar, til að
forðast langsiglingar og spara
þannig tíma og kostnað mikinn.
Drýgja þá um leið tíma, sem
þeir geta verið að veiðum.
Ég tel því að rétt hafi verið
að ráðast í byggingu Rifshafnar
og hún fyllilega sannað að það
voru engir druamórar fárra
manna, þegar ákveðið var að
byggja þarna höfn.
Þá er það síðasta höfnin af
fjórum, sem Nýbyggingarráð
lagði til að gerð yrði að lands-
höfn og er það höfnin við Höfða
kaupstað. Þar var við stóran að
deila. Einmitt um það leyti, sem
umræður fóru fram um lands-
höfn þar og jafnvel voru hafnar
miklar framkvæmdir í hafnar-
gerð þar, lagðist síldin að mestu,
frá' Norðurlandi. Framkvæmdir
(stöðnuðu, fólksfjölgun einnig og
trúin á staðinn dvínaði. Útgerð
lítil þaðan og aflaföng oft rýr.
Allt þetta hefir rýrt trú manna á
gildi staðarins.
En einhver stakk fyrir nokkr-
um árum upp á því, að koma upp
eða tengja við síldarverksmiðj-
una, sem þar er, grasmjöls-
vinnslu. Ef til vill hefir Norður-
landsáætlunin gert ráð fyrir
slíku. Um það veit ég ekki, en
hitt dylst engum, að Húnavatrts
sýslur eiga miklar og stórar
breiður af óunnu landi, og þótt
mikið hafi verið ræktað þar síð
astliðin 20-25 ár, þá sér tæplega
högg á vatni. Ræktanlegt land
í þessari stóru sveit, er nær ó-
þrjótandi og ábyggilega er ó-
ræktað land þeirra Húnvetninga
mikill fjársjóður, sem framtíð-
in á eftir að nýta. Væri þá Höfða
kaupstaður tilvalinn staður, sem
útflutningshöfn fyrir grasmjölið,
því gera mætti ráð fyrir að ef
ráðizt yrði í framleiðslu gras-
mjöls eða grasmjölsköggla, sem,
Danir gera nú mikið að og til-
raunir hafa verið gerðar með í
Gunnarsholti, þá yrði það gert
í svo stórum stíl að framleiðslan
yrði stórframleiðsla, sem gerði
miklu meira en fullnægja að-
liggjandi sveitum.
En þrátt fyrir það að það voru
af ýmsum nefndir hreinir draum
órar, að hinir 4 staðir sem lagt
var til við stjórnvöldin að þar
væru gerðar landshafnir "þá hafa
3 þeirra sannað að það voru eng
ir draumórar og 2 þeirra skila
nú ágætum árangri, sá þriðji er
bráðum kominn í gagnið og mun
eflaust sanna ágæti sitt og á ég
þar við Njarðvíkurhöfnina. En
hinn f jórði, Höfðakaupstaður, má
með sanni segja að hafi brugð
izt, en vonandi á seinni tíminn
eftir að breyta liér einhverju um.
En hinu mega menn ekki gleyma
að ekki rætast allar spár né all
ir draumar okkar. Það er saga,
sem æ ofan í æ hefir endurtek
ið sig. En þrátt fyrir það að haf
izt var handa að koma þessum
upphaflegu hugmyndum um fjór
ar landshafnir í framkvæmd, þ;»
tel ég að draumur þeirra. er
hugmyndirnar áttu upohari°gc,
hafi að miklu ieiti rætzt og orð
ið ýmsum sveitum og kauptún
um og ekki sízt útveginum til
ómetanlegs gagns og þá um leið
þjóðinni allri.
21. apríl 1968 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ $