Alþýðublaðið - 25.02.1969, Blaðsíða 7

7 Alþýðublaðið 25. febrúar 1969
menntunar, sem skólarnir veita, og
fyrir álit, virðingu og kjör kenn-
arastéttarinnar. Hér sem annars
staðar verður liinn mikli fjöldi rétt-
indalausra kennara til.þess að und-
irbjóða kjör þeirra, e. t. v. 15%
— sem aflað hafa sér sérmenntun-
ar og fullra réttinda.
7.1. Námsejni og }(cniislitað-
staða. Námsefni í raungreinum
stenzt engan veginn lágmarkskröfur;
þær kennslubækur, setn til eru,
eru úreltar og kennsluaðstaða og
tæki alls ófullnægjandi. Verst er
þó, að skortur er á sérmenntuðum
kennurum í þessum greinum, sem
og stærðfræði. Félagsfræði (þ.m.t.
starfsfræðsla), sem ætti að vera ó-
missandi þáttur almennrar mennt-
unar á þessu skólastigi, er mjög
vanrækt. Veldur því hvort tveggja
vöntun bóka og menntaðra kenn-
ara. Kennsla í þeim greinum, sem
telja verður ómissandi þátt al-
mennrar menntunar, svo sem í ís-
lands sögu, almennri sögu og fé-
lagsfræði, fær heldur ckki notið sín
né náð eðlilegum tilgangi, þar sem
hvorki eru til nothæfar kennslubæk-
ur á íslenzku né bókasöfn í skól-
um.
7.2. Hlutvcr\ gagnfrœðas'kóla. —
Gagnfræðaskólinn hefur því hlut-
verki að gegna að leggja þekking-
arlegan grundvöll að framhaldsnámi
nemenda og þjálfa hæfni þeirra, sem
halda til æðra náms gegnum
menntaskólá, eða leita í iðn- og
tækninám og annað sérnám, og
verður því að fullnægja allströng-
um kröfum, sem gerðar eru til und-
irbúnings slíku námi. Þetta fræðslu-
stig hlýtur því að gegna veigamiklu
hlutverki í fræðslukcrfi þjóðarinn-
ar í framtíðinni.
Með hliðsjón af því ástandi, sem
þegar er lýst, er þó Ijóst, að þessu
hlutverki getur skólinn ekki gegnt
svo viðunandi sé, eins og nú er að
honum búið.
7.3. Anhnar kröfitr. Þess vegna
er eðlilegt, að sú spurning vakni:
Hvaðan er að vænta þeirra kennara,
sem eiga að innleiða nvtt námsefni
í gagnfræðaskólana, móta nvja hefð
og setja hærri standard í nær öll-
um greinum við erfið skilyrði?
Augljóst er, að endurnýjun náms-
efnis og mótun nýrra kennsluhátta
gerir stórauknar kröfur til kennara
á þessu stigi. FHK telur óraunhæft
að ætla, að almennt kennarapróf
eða stúdentspróf sé nægileg mennt-
un kennurum, sem slík verkefni
eiga framundan (sbr. 4.2 hér að
framan).
7.4. Varasöm þróun. Þess vegna
varar félagið eindregið við þeirri
þróun, sem orðið hefúr að undan-
förnu á höfuðborgarsvæðinu, að láta
barnaskólana taka við öllu skyldu-
námi, þ. e. 1. og 2. bekk gagnfræða-
skóla, og telur að slík þróun verði
óhjákvæmilega til þess að lækka
kennslustandard miðað við núver-
andi aðstæður.
Félagið bendir á, að með slíkri
skipan er grundvellinum kippt lind-
an starfi gagnfræðaskólanna, sem
verða þar með aðeins 2ja vetra skól-
ar eða jafnvel eins . vetrar lands-
prófsskóli.
Þessi þróun er því Kklcg til að
valda enn frekara skipulagsleysi
kerfisins í heild og skapa fleiri
vandamál (t. d. hvað snertir mennt-
un kennara) en hún leysir (bygg-
ingarkostnað). , _ ,
7.5. TiUögur. Með hliðsjón af
framansögðu mælir FFIK með því,
að eftirfarandi ráðstafanir verði
gerðar:
1. Skipting milli barnafræðslu-
stigs og gagnfræðastigs ákvarðist af
þroska nemenda, en ekki aldri eins
og nú er.
2. Námsefni gagnfræðastigsins
verði tekið til gagngerðrar endur-
skoðunar með það fyrir augum að
bæta úr ríkjandi vanrækslu á sviði
raungreina og þjóðfélagsfræða og
með tilliti til þess, að kennsla í
sumum greinum hefjist fyrr, þ. e. í
barnaskólum.
3. Rannsóknarstofnun skólamála
hafi forgöngu um að skipuleggja
samstarf kennara og sérfræðinga að
samningu nýrra kennslubóka.
4. Námsaðstaða skólanna verði
bætt, einkum með því að koma upp
viðunandi bókasafni í hverjum
skóla og útbúa nauðsynlegar sér-
kennslustofur.
5. Skýr rnörk verði dregin (í
líiggjöf) milli þeirra réttinda, er
almennt kennarapróf veitir annars
vegar, þannig að ótvírætt verði, að
kennarar með almennt kennarapróf
verði að afla sér frámhaldsnrennt-
unar í háskóla til að öðlast rétt til
kennslu í gagnfræðaskólum.
6. Stóraukin áherzla verði lögð
á menntun kennara við Háskóla Is-
lands og mönnurn með erlend há-
skólapróf gert auðveldara að afla
sér fullra kennsluréttinda með
breyttri námstilhögun í uppeldis-
og kennslufræðuni (sbr. lið 10.2.).
7. Réttindalausir menn verði
framvegis hvorki settir né skipaðir
í stöður, heldur aðeins lausráðnir,
og verði það þeim hvatning til að
afla sér tilskilinnar undirbúnings-
menntunar. Jafnframt viðurkenni
ríkisvaldið afdráttarlaust regluna um
laun eftir menntun, sem er eina
leiðih til að auka ffamboð sér-
menntaðra kennara.
8. Kennarar verði framvegis
skipaðir í embætti í þeim kennslu-
greinum, sem þeir hafa próf í.
9. Til þess að hagnýta betur
starfskrafta skólanna verði sá hátt-
ur upp tekinn, að skipa yfirkenn-
ara í einstökum kennslugreinum,
er hafi yfirumsjón með kennslu
viðkomandi greinar í skólanum, —
enda verði slík ábyrgð ekki falin
öðrum en þeim, sem hafa fyllstu
kennararéttindi.
10. Enginn verði framvegis skip-
aður skólastjóri við gagnfræðastig-
ið, nema hann hafi háskólapróf í
kennslugrein(um) og uppeldis- og
kennslufræðum og a.m.k. 5 ára
kennarareynslu á því skólastigi.
11. Menn með háskólapróf í
bóklegum greinum á gagnfræða- og
framhaldsskólastigi.
12. Starfsaðstaða skólastjóra í
stórum skólum ■ og héraðsskólum
verði stórbætt mcð því m. a. að
almennri skrifstofuvinnu verði af
þeitn létt.
C. LANDSPRÓFIÐ.
VeigamikiII þáttur í starfi gagn-
fræðaskóla er undirbúnmgur hluta
nemenda undir menntaskólanám.
Frá árinu 1946 hefur sá undirbún-
ingur verið samræmdur um land
allt með svokölluðu landsprófi. Með
tilliti til þess, að þetta próf hefur
að undanförnu sætt sívaxandi gagn-
rýni, vill FHK gera skýra grein fyr-
ir afstöðu sinni til landsprófsins.
8.0. T ilgangur. Landsprófið
gegnir einkum þríþættu hlutverki:
a. Að kveða á um samræmda lág-
marksþekkingu til æðra náms. b. Að
staðfesta hæfni til slíks. náms. c.
Að jafna félagslegan aðstöðumun,
einkum er varðar búsetu (og efna-
hag) til skólagöngu.
8.1. ]á\vcett hhitvcr\. Sem slíkt
hafði landsprófið jákvæðu hlutverki
að gegna, þegar því var upphaflega
komið á, enda leysti það af hólmi
skipan, er ekki hafði gefizt vel. Inn-
tökupróf í menntaskólana bitnaði
harðast á þeini, sem þannig voru í
sveit settir, að þeir áttu ekki kost á
viðhlítandi undirbúningsnámi. Þau
staðfestu þess vegna efnahags- og
félagslegan aðstöðumun og voru
því um leið óáreiðanlegur mæli-
kvarði til framhaldsnáms.
8.2. Afiiáiii: S\apar jleiri vanda-
mál cn það leysir. Astæða er til að
ætla, að afnám landsþrófs með öllu
mundi skapa fleiri vandamál en það
leysti. F.nda þótt frjálsræði kenn-
ara og skóla sé vissulega æskilegt
innan ákveðins ramma, verður að
benda á, að afnám landsprófs
mundi leggja þeim stóraukna á-
byrgð á herðar.
Taka verður tillit til þeirrar stað-
reyndar, að gagnfræðaskólar víða
um land eru svo litlir og fámennir
og menntun kennara á gagnfræða-
stigi í liei.ld svo ábótavant, að vafa-
samt verður að telja, að margir
skólar rísi óstuddir undir þeim
vanda að búa nemendur sína undir
menntaskóianám. Hætt er við, að
ósamræmið í námsundirbúningi
nemenda yrði brátt svo óþolandi, að
menntaskólarnir krefðust eigin inn-
tökuprófs á ný, líkf og orðið hefur
um gagnfræðaprófið í núverandi
mynd. Og væri þá enginn vandi
leystur. Þar við bætast þau „sál-
fræðilegu" rök, er snerta starfsað-
stöðu skólastjpra og kennara í fá-
mennum byggðarlögum, að þeim
er ótvíræður styrkur að slíkum sam-
r.Tindum, hlutlægum mælikvarða á
hæfni nemenda, sem þeir geta skír-
skotað til, ef vefengdur er.
8.3. Rcynsla. Sú meginhugmynd
að samræma námsefni og þekking-
arkröfur með landsprófi, er því
ekki gagnrýnisverð, heldur er. það
framkvæmd laganna og gerð prófs-
ins, sem er ámælisvert. Eins og
margt annað í íslenzkum. skólamál-
um staðnaði það í úreltum form-
um. A liðnum árum var það rétti-
lega gagnrýnt fyrir fjarstæðukennda
áherzlit í flestum greinum á vél-
ræn minnisatriði, en vanrækslu á
könnun dómgreindar, skilnings og
ályktunárhæfni nemenda.
Þrátt fyrir áðurnefnda kosti hefur
landsprófið vegna einstrengings-
lcgrar framkvæmdar átt sinn þátt í
því að sveigja kennsluna meira en
ella hefði orðið inn á óæskilegar
brautir, skcrða frumkvæði kennara
að umbótum og torvelda nýjungar
og tilraunastarfsemi. Námsefni hef-
ur verið of mikið á of skömmum
tíma, attk þess sem. gerð prófsins
hefur dregið úr gildi þess sem mæli-
kvarða á námshæfni. Alít eru þetta
alvarlegir gallar,, sem allt of lengi
hafa viðgengizt.og verðs.kulda fylli-
lega gagnrýni. Það er alvarleg öfug-
þróun, þegar próf mótar kennslu,
en ckki kennsla próf. Stærsli gall-
inn við framkvæmd landsprófsins
Framhald á bls. Í0. ,
STYÐJUM
BÁGSTADDA
Blaíra söfn-
un Rauða
kross íslands
Allir bankar og spari-
sjóðir taka viff gjöfum. Fram'
lög til Rauða krossins eru frá
dráttarbær.
Tctkið effir - Takið eftir
Nú er fátt til bjargar, því góSur tími til að taka til á háa
foftinu- 'Við kaupum allskonar eldri gerð húsgagna og hús-
muna svo sem buffetskápa, borð stóla, blómasúlur, klukkur,
rokka, prjóna- og snældustokka, spegla og margt fl.
Fornverzlunin Laugavegi 33 (bakhúsið)
Sími 10059 — Sími heima 22926.
Trésmíða-þjónusta.
Tökum að okkur smíði á eldhúsinnréttingum
og öllum gerðum af fatasfcápum ásamt fleira
tréverki og breytingum. Mælum upp og teikn-
um- Föst tilboð eða tímavinna. Vönduð vinna.
Verkið framkvæmt af meistara, er skrifar upp
á teikningu, ef um breytingu er að ræða. —
Greiðsluskilmálar.
Upplýsingar í síma 24613 og 38734.
MATUR OG BENSÍN
aHan sólarhringinn.
Veitingaskálinn, Geitháísi.
ATHUGIÐ
Geri gamlar hurðir sem nýjar, skef 'upp, olíuber og lakka.
Olíuber einnig nýjar hurðir og viðarklæðningar utanhúss- Fjar
lægi málningu af útihurðum og harðviðarlita þær.
GUÐMUNDUR DAVÍÐSS0N-
Sími 36857.
HÚSGÖGN
Sófasett, stakir stólar. — Klæði gömul hús-
gögn. — Úrval af góðum áklæðum.
Kögur og leggingar.
BÓLSTRUN ÁSGRÍMS.
Bergstaðarstræti 2. — Sími 16807.