Dagur - 22.05.1918, Page 4

32
ÐAGUR.
va skyldi og er því »eins víst til
að framkvæma það, sem skaðlegt
er fyrir þjóðfjelagið.« En þó að
góðmenskan sje bölvuð, þá er bót
í máli íyrir góðmennið, að það er
ekki í aunari eins sjálfheldu eins
og fátæki maðurinn. Góður mað-
urgetur breytt til og orðið illmenni,
og þá hefir spámaðurinn G. ekkert
út á hann að setja lengur. Rví
hann bendir ekki á neitt náttúru-
lögmál, er sýni það, að skaparinn
hafi ætlast til, að góðmenni þurfi
endilega að vera til.
Auðvald og auðsafn er í sjálfu
sjer altaf gott fyrir þjóðfjelagið, en
þó telur hinn nýi spámaður nokk-
ru máii skifta fyrir velferð þess, er
auðnum safnar, hvort auðurinn er
vel eða illa fenginu. Gefur hann
nokkrar leiðbeiningar í því efni.
Auðsafn af framleiðslu sjávarafla er
»velfenginn auður.« Sömuleiðis
auðsafn af kaupskap. Alt slíkt auð-
safn göfgar manninn. Pó eru vissar
tegundir afkaupskap undanskildar, en
ekki nefnir spámaðurinn annað en
gróða af húsakaupum og jarðakaup-
um, það telur hann »illa fenginn
gróða.«
Jeg get nú ekki annað sagt, en
að mjer líki hin nýja kenning yfir-
leitt vel. Jeg sje það nú best, hve
mikið jeg má þakka skaparanum,
að jeg hefi aldrei fátækur ver-
ið. Jeg skil það, að náttúran
hefir ætlast til, að jeg væri ríkur.
—■ En það er nú svo með þessa
kenningu eins og margar aðrar sið-
fræðiskenningar, að þó þær sjeu
fagrar í sjálfu sjer, koma upp ýms
vafaspursmál, þegar breyta á eftir
þeim.
Jeg átti nú t. d. jarðarpart, sem
jeg keypti fyrir nokkrum árum fyr-
ir 4000 kr. og hafði einmitt hugs-
að mjer að selja hann nú í vor,
og hafði 10 þúsund kr. tilboð í
partinn. Jeg sá nú strax að sam-
kvæmt hinni nýju kenningu, sem
jeg gat ekki annað en aðhylst, mátti
jeg ekki sáluhjálpar minnar vegna
selja partinn hærra verði, en jeg hafði
keypt hann, því þar sem um jörð
var að ræða, hefði það verið »illa
fenginn gróði.« Jeg afrjeði strax
að selja fyrir 4 þúsund. En þá
kom annað strik í reikninginn. Mað-
urinn, sem ætlaði að kaupa, var
sem sje bláfátækur, þó að góðir
menn ætluðu að hjálpa honum að
losa jörðina. Ef jeg hefði nú selt
honum fyrir 4 þúsund, þá hefði
hann orðið efnamaður, þar eð part-
urinn er hve nær sem veraskal seljan-
legar fyrir 10 þúsund. Jeg hefði
þannig orðið sekur við náttúruna
og skaparans lögmál, gert mitt til
að fækka þeim fátæku og minka
þannig valdsvið auðsins, í stuttu
máli, gert mann ríkan, sem nátt-
úran hefir ætlast til að væri fátæk-
ur. Jeg varð því að svíkja mann-
greyið um jörðina og seldi hana
efnuðum manni fyrir 4 þúsund
krónur.
Þetta varð mjer nú nokkuð til-
finnanlégt í svipinn, því að jeg hafði
talið mjer partinn ininst 10 þúsund.
En hvað um það, hver uppsker
eins og hann sáir, og það er mest
um vert að safna sjer þeim. auð,
sem mölur Og ryð fær ekki grand-
að. Enda varð jeg nú mikið til
skaðlaus, því að jeg notaði jarðar-
verðið til að kaupa matvöru»partí«
sem almennur skortur var á hjer
um slóðir, svo að jeg gat selt vör-
una svona nokkurnveginn eins hátt
og mjer sýndist. Jeg held jeg hafi
nú haft upp langdrægt eins mikinn
gróða eins og þó jeg hefði seit
jörðina á tíu þúsund, en sá mun-
urinn, að þetta er vel fenginn gróði
og jeg hefi mína samvisku hreina.
Það er ekki altaf, að sá sem er
grandvar og guðelskandi, beri minna
úr býtum af þessa heims gæðum
en hinn, sem fer fram^með óráð-
vendni og ódygð í viðskiftum.
Annars þykir mjer það eitt vanta,
að fá ítarlegan lista yfir það, hver-
jar vörutegundir gefa vel fenginn
gróða og hverjar illa fenginn. Jeg
er t. d. í vafa um timbur og sem-
ent. Þetta er notað í húsabyggingar,
en hús gefa illa fengipn gróða.
Að minsta kosti finst mjer auð-
sætt t. d., að verslun með til-
höggvið timbur í hús hljóti að
gefa illa fenginn gróða, því að
þar er í rauninni um hús að ræða,
ósamsett hús. — Eins er með ým-
islegau jarðargróða, hvort hann er
f sama flokki og jarðirnar sjálfar,
jeg skal rjett nefna t. d. jarðepli
og margt fleira vafamál mætti til-
nefna. — Til þess að hver og einn
geti haft hreina samvisku í slíkum
efnum, væri langæskilegast að hinn
nýi spámaður gæfi út gleggri fyr-
irmæli, helst eitt ítariegt viðskiftasið-
fræðislegt »Lexikon,« annarsvegar
yfir þær vörutegundir, sem gefa
vel fenginn gróða, og hins vegar
yfir hitt, sem gefur illa fenginn
gróða, svo að enginn þurfi að fyr-
gera velferð sálar sinnar vegna fá-
fræði í þeim efnum.
Ráðvandur.
Siglufjörður 100 ára,
Á annan í hvitasunnu, 20. maí,
voru liðin 100 ár frá því að Siglu-
fjörður var löggiltur sem verslunar-
staður.
í tilefni þess efndu Siglfirðingar
til afmælishátíðar þann dag. Voru
margir gestir á hátíðinni, þeirra á
meðal um hundrað Akureyringar.
Hornaflokkur Akureyrar Ijek nokkur
lög. Ræður voru haldnar og kvæði
sungin, þeirra á meðal tvö ný kvæði
eftir Matth. Jochumsson og Pál Ar-
dal. Hafði sr. Bjarni samið lög
við þau. Tvær guðsþjónustur voru
haldnar; önnur fyrir börn. Skrúð-
göngur fóru fram, bæði fullorðinna
og barna. fþróttir voru sýndar.
Kransar voru lagðir á leiði nokk-
urra mætra manna, er starfað hafa
á Siglufirði. Allur bærinn varskreytt-
ur íslenskum litum.
Að öllu hafði hátíð þéssi farið
vel fram og verið Siglfirðingum til
sóma.
Að sjálfsögðu hefir það ekki auk-
ið lítið á hátíðargleðina, að lög um
bæjarstjórn á Siglufirði voru nýaf-
greidd frá þinginu.
Prentsmiðja Björns Jónssonar.