Dagur - 13.08.1918, Blaðsíða 2

58
DAGUR.
búðir, sem versla með peninga.
Bankadeildir (útibú) þurfa að vera
svo víða, að öllum mönnum í land-
inu sje sæmilega auðvelt að ná til
þeirra, staðhátta vegna.
Á Norðurlandi eru nú tvö útibú,
bæði á Akureyri. Pau fullnægja lík-
Iega nokkurnveginn þörf bygðar-
innar við Eyjafjörð innanverðan.
En Siglufjörð vantar sína deild og
er líklegur til að fá hana. Pá. eru
komín þrjú útibú vi0 sama fjörð-
inn. Og Eyjafjarðarsýsla gæti vænt-
anlega látið sitja við það um langa
hríð. Aðeins yrði jafnan að gera
það að skyldu við alla forstöðu-
menn lánsstofnana, að þeir sýndu
almenningi lipurð og greiðvikni,
eins og almannarómur telur að gert
sje í útibúi íslandsbanka á Akur-
eyrj.
En hvað segja Húnvetningar,
Skagfirðingar og Þingeyingar? Geta
þeir verið án lánsstofnana framveg-
is, eins og hingað til? Ólíklegt er
að svo reynist. Sennilegra er hitt,
að allur þorri manna í þessum sýsl-
um telji fýsilegt að fullnægja þeim
lið í stefnuskrá Timans, að stofna
beri útibú frá Landsbankanum í
hverri sýslu.
Dagur vill og leggja það til mál-
anna, að Norðlendingar hefjist nú
þegar handa og krefjist þess að
stofnuð verði, svo fljótt sem kostur
er á, fjögur utibú hjer i fjórðung-
num. Eitt í Húnavatnssýslu, annað
á Sauðárkrók, þriðja á Húsavík,
fjórða í Norður-Þingeyjarsýslu. Ef
menn gera sjer von um framfarir
í versjun, samgöngum, búnaði, út-
gerð, húsabyggingum, notkun vatns-
.afls til ræktunar, lýsingar og hitun-
ar, verða að vera hagkvæmar láns-
stofnanir í hverju þessu hjeraði.
Til skýringar má geta þess að hinn
mikli og öri vöxtur, sem Kaupfjel.
Eyf. hefir tekið, er að dómi kunn-
ugra-manna að miklu Ieyti að þakka
því að góð peningaverslun var á
Akureyri. Sæmileg lánsstofnun hefir
þannig hjálpað viðreisn mörg hund-
ruð heimila í sýslunni, með því að
gera góðu kaupfjelagi unt að starfa.
Og þó er verslunin aðeins ein af
þeim mörgu þáttum, sem þarf að
styrkja með hagkvæmri peninga-
verslun.
Ekki þarf að efast um kaldan
hug kyrstöðumanna til þessarar hug-
myndar. Hingað til hafa þeir litið
svo á, að bankar og útibú væru til
vegna braskara og peningaburgeisa
í höfuðstaðnum og helstu kauptún-
unum. En þrátt fyrir mótstöðu þeirra
mun hugmynd þessi eiga nógu
marga stuðningsmenn til að komast
í framkvæmd áður en langt um líður.
Enn um Tjörnesnámuna.
i__
í 11. tölubl. »Dags« er greinar-
korn um Tjörnessnámuna eftir ein-
hvern »Ö«, sem telur sig kunnug-
an námunni.
Síðari hluti þessarar greinar ber
vott um það tvent, að höfundur-
inn er ekki eins jcunnugur í nám-
unni, sem hann íætur, og að hann
langar til að ófrægja hr. Alfred
Olson, hinn sænska námufræðing,
sem landstjórnin sendi, til þess að
prófa sænskar vinnuaðferðir og á-
höld í námunni. Þetta er ómaklegt,
og auðsjáanlega sprottið af fljót-
færni, vanþekkingu eða öðru verra.
Sannleikurinn er þessi: Bæði verk-
færin og vinnuaðferðir Olsons var
gagnólíkt því er áður var viðhaft,
og var því ekki að undra þótt
verkamenn feldu sig ekki við það
fyrst í stað, og eftirtekjan minkaði.
Nú erum við verkamenn farnir að
brjóta kolin fyrir eiginn reikning,
þ. e. ákveðið kaup fyrir hvert tonn
er við vinnum úr námunni, og er-
um að mestu leyti frjálsir að um
, vinnuaðferðir og áhöld, og nær því
enginn verkamanna hefir til fulls
lagt niður aðferðir Olsons, og verk-
færin vill nú enginn missa, af því
svo ljett er að vinna með þeim,
þegar við vorum búnir að læra að
beita þeim rjett, og árangurinn engu
minni, þótt sprengiefni sparist að
miklum mun.
Ný Ijósáhöld hefir Olson útveg-
að, sem eru stórum betri en áður
þektust hjer, og tæki til að flytja
kolin út úr námunni og koma þ?im
í skip hefir hann afar mikið bætt
og fullkomnað.
Pað er því ranglátt bæði gegn
Olson og landstjórninni að halda
því fram, og telja almenningi trú
um, að þeim kostnaði, sem af veru
Olsons hjér hefir leitt, hafi verið
gersamlega á glæ kastað. Yfir höfuð
höfum við námumenn ekki annað
en gott af hr. Olson að segja, og
því vil jeg biðja »Dag« að skila
til lesenda sinna, til leiðrjettingar
upphaflega nefndri grein.
4. ágúst 1918.
Ndmumaður.
Bæjarsvörðurinn.
Sá þvættingur er nú borinn hjer
út um bæinn, að svörðurinn, sem
bærinn hefir látið taka upp úr Flóa-
skurðinum, sje ófær til eldsneytis,
»sje ekkert annað en rof eða ruðn-
ingur«. Slíkt væri meira alvöruefni
en svo að rjett væri* að láta það
þegjándi fram hjá sjer fara, ef búið
væri að kosta þúsundum króna í
algerlega óþarft verk, því óþarft
verk hefði það verið að rista fram
Flóann, sem skurðurinn er gerður
í, ef þar væri ekki framtíðarsvarðar-
land útbæjarins. t*að væri og al-
varlegt áhyggjuefni fyrir okkur Odd-
eyringa, ef svarðarnámið í Flóanum
væri eins gerþrotið eins og hlyti
að vera, ef nokkur sannindi ættu
að finnast í áðurnefndum ummæl-
um.
Skurðurinn er grafinn milli svo-
nefndra Grænhólsgrafa og svarðar-
grafa þeirra, sem Verkamannafjelag-
ið lætur vinna, og hliðstæður er
skurðurinn aðalsvarðarnámu útbæj-
arins og jafn djúpt grafinn. Hefði
ekki reynst dágóður svörður í mest
ölium skurðinum, var það sýnilegt
að þetta svarðarland, sem útbærinn
hefir haft hitann úr undanfarin ár,