Dagur - 22.10.1918, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur úl tvisvar í mán-
uði og kostar 2 kr. árg.
gjaldd. 1. júlí.
DAGUR
AFGREÍÐSLU-
og innheimtumaður:
Lárus f. Rist. Talsími 31.
Ráðhússtíg 4.
-^>1® Ritstjóri: Ingimar Eydal.
I. ár.
Ný veröld.
í gömlum þjóðsögum kemur það
fyrir, að einhver rataði f þá lífs-
hættu að detta ofan í djúpan brunn.
Retta varð þó ekki að fjörlesti, því
þegar niður kom, birtist ný og fegri
veröld en áður hafði þekst. Fallið
ofan í myrka og djúpa brunninn
og lífshættan, sem því sýndist sam-
fara, skapaði þeim gæfu, sem fyrir
varð.
í rúm 4 ár hefir mannkynið ver-
ið að hrapa niður í myrkrið, stöð-
ugt dýpra og dýpra, svo að sumir
hafa örvænt um, að því yrði upp-
koma auðið. í 4 ár hefir heims-
menningin verið að misþyrma sjálfri
sjer á hinn átakanlegasta hátt. Einn
hinn hryllilegasti atburður mann-
kynssögunnar hefir verið að ske á
þessum árum. Nálega allur hinn
mentaði lieimur stendur undir vopn-
um. Blóðelfurnar falla í stríðum
straumum í allar áttir og úr öllum
áttum. Hinu háfleygasta, verkfræði-
lega hugviti hefir verið beitt fyrir
drápsplóginn.
Fyrri hluti æfintýrisins: fallið nið-
ur í djúpa brunninn dimma, hefir
verið að rætast. Bjartsýnismennirn-
ir trúa því, að síðari hlutinn komi
og fram, að upp úr þessari ógnar-
styrjöld skapist ný veröld, bjartari
og gæfudrýgri en áður hefir þekst.
Auðvitað er þetta ekki annað en
trú enn sem komið er, en' hún hef-
ir þó við nokkrar líkur að styðjast.
Ekki er það ósennilegt, að sárs-
aukinn og kvalirnar, sem verið hafa
förunautar ófriðarins, auki að mikl-
um mun friðarhugsanir í heiminum
Akureyri, 22. okt. 1918.
Það getur ekki hjá því farið, að
augu manna opnist fyrir því, að
verkhyggju- og samkepnis-menning-
in hefir orðið sjer til skammar, að
hún þarf að umskapast og umsteyp-
ast, ef menn eiga ekki að lenda í
skotgrötunum upp aftur og aftur.
f*egar hernaðarvíman rennur af og
hatursöldurnar lækka, fara þjóðirnar
vonardi að átta sig á því og skilja
til fulls, að í stað taumlausrar sam-
kepni, valdagræðgi og gegndar-
lausrar gróðahugsunar þarf að koma
samvinna og samhjálp, er bygð sje
á hreinum bróðurhug. Pegar slíkur
hugsunarháttur hefir náð festu með-
al almennings, skipa þeir einir æðstu
stöður, sem láta sjer ant um almetma
velferð og afstýra því í lengstu Iög
að mannvitinu sje varið til þess að
hyrla drepandi eitri í lífsbikarinn,
og að kjarna fólksins sje teflt fram
á vígvellina, til þess að drepa og
verða drepinn.
»Verið vel við ok mælið eigi
æðru, því at él eitt mun vera —
ok skyldi langt til annars slíks,«
mæltí Njáll við fólk sitt í brenn-
unni. Þó að styrjaldarjel það, sem
nú hefir gengið yfir heiminn, hafi
bæði verið sárt og myrkt, þá gagna
æðruorðin ekki. Nær óhugsandi ér
annað en þjóðirnar vari sig á því
að brenna sig ekki á sama eldinum
aftur fyrst um sinn. Svo milcið ætti
reynslan að vera búin að kenna
þeim. Og þó að ófriðareldur sá,
sem nú hefir verið kyntur um hríð,
hafi verið sár, er óvíst tiema sú
eldskírn hafi verið nauðsynleg, til
til þess að brenna burt illgresið í
menningarakrinum.
19. blað.
Notkun æskuáranna.
Kafli úr ræðu skólastjóra Steinþórs
Guðmundssonar við setningu barna-
skólans á Akureyri 14. okt. 1918.
Þið vitið það öll, að þið komið
hingað á skólann til þess að læra,
og þið vitið, að það er mikilsvert
fyrir ykkur sjáif, að kunna og vita
ýmislegt, sem ykkur er kent á skól-
anum. En aðalatriðið er samt það,
að þið verðið göð börn. Það veit
jeg að pabbi ykkar og mamma vilja
fremur öllu öðru. f>au vita það, að
góð börn læra altaf eitthvað. Góðu
börnin nota skólatímann vel. Þau
taka eftir því, sem þau lesa og því
sem þeim er sagt eða sýnt. Jeg
vildi að þið gætuð altaf verið svo
góð börn, að engin kenslustund
færi til ónýtis, enginn dagur til
spillis.
Það má enginn dagur á okkar
stuttu æfi fara til spillis. Þó þið
sjeuð börn, þá hafið þið líklega
fundið til þess, hve ánægjulegt er
að hátta á kvöldin, þegar þið hafið
gert eitthvað til gagns eða • gleði,
annaðhvort fyrir ykkur sjálf, eða
þá fyrir pabba ykkar og mömmu,—
þegar þið eruð þreytt af því að
vinna. Jeg veit ykkur þykir þá á-
nægjulegra að hátta, heldur en ef
þið hafið eytt deginum í iðjuleysi
og eigið alt eftir ógert, sem okkur
var ætlað að gera. Þá finnið þið að
sá dagur hefir farið til spillis. Ekk-
ert dagsverk liggur eftir. Þið hafið
ekkert orðið betri eða fróðari, ekk-
ert vaxið daginn þann.
Ykkur langar öll til að verða stór.
Það er von. Okkur langaði líka til