Dagur - 22.10.1918, Blaðsíða 3

DAGUR.
79
skjálftinn mikli í Lissabon. Eftir
oktðberlok dró úr afli gosanna, en
þó hjeldust þau við fram í ágúst-
mánuð árið eftir. Öskufall varð mik-
ið og víða rigndi vikursteinum 2-3
punda þungum. í Skaftártungu fjell
steinn, sem var 14 72 pund á þyngd.
Jökulhlaupið fór beint á Hjörleifs-
höfða, klaufst um hann og svo *á
sjó út; stóðu jakarnir á 40 faðma
dýpi. Á einum jakanum var klettur
eins hár og »stærsta lcirkja á Mýr-
dal, þó hún stæði upp á endann.«
26. júní 1823 tók Katla að gjósa,
og stóð gosið í 28 daga, en gerði
minna inein en mörg eldri gos. Enn
gaus Katla 2. maí 1860 og stóð
það gos til 27. s. m., en gerði lít-
ið mein. Síðan hefir Katla haldið
kyrru fyrir þar til nú.
Jan Mayen.
Freymóðnr Jóhannsson gagnfræð-
ingur var einn þeirra, er fóru með
Mb. »Snorra« til Jan Mayen í sum-
ar, til þess að sækja rekavið.
Sunnudaginn 29. f. m. hjelt Freym.
fyrirlestur um för sína til eyjarinnar
og dvöl sína þar. Uppdrátt g'erði
hann af eyjunni og hafði hann til
sýnis.
Skulu hjer nokkur atriði tilfærð
úr lýsingu F. J. af eyjunni:
Jan Mayen er 150 sjómílur norð-
austur af Siglufirði. Eyjan er 55
km. á lengd og 15 km. á breidd,
þar sem hún er breiðust, en aðeins
3 km. þar sem hún er mjóst, um
miðjuna. 71. br. baugur liggur
um miðja eyjuna. Hún er öll há-
lend og sæbrött. Hæsta fjallið er
norðaustan á eyjunni og heitir Bjarn-
arfjall. Pað er fagurt og tígulegt,
jökli hulið að ofanverðu og er
hærra en hæsta fjall á íslandi. Úr
aðaljöklinum ganga skriðjöklar nið-
ur í sjó. Bjarnarfjall er gamalt eld-
fjall, bunguvaxið en strýtumyndað
efsl, þar sem gígurinn er.
Engir firðir ganga inn í Jan May-
en, en um miðbikið eru víkur, svo
sem Norðurvík og Rekavík. Á þeim
slóðum eru og allstór stöðuvötn.
Graslendi er ekkert á eyjunni, en
víða vaxin mosa; hann er úfinn og
hrikalegur, Iíkt og rótsjór hefði
orðið að föstu efni. Veðrasamt
er í eyjunni og þokur tíðar. íslaust
er þar aðeins í 4 mánuði af sumrinu.
Ógrynni er þar af rekavið, bæði
fúnum og ófúnum, eru það bæði
greni og fura (rauðfura). Er reki
þessi að líkindum frá Síberíu en
ekki Ameríku. Er rekinn sumstaðar
100 — 200 m. fyrir ofan flæðar-
mál. ílt er fyrir skip að athafna sig
við eyjuna vegna brima.
Snemma á 17. öld kom HoIIend-
ingurinn Jan Mayen til þessarar
eyju og eftir honum er hún heitin.
Ýmsra þjóða menn hafa hafst við
í eyjunni um stundarsakir, sumir í
rannsóknarerindum, aðrir við veið-
ar, einkum Norðmenn, sem hafa
stundað þar selaveiðar. Kofar eru
hjer og hvar á eyjunni eftir þessa
menn. í einum þeirra var nokkuð
af matvælum.
Aragrúi af fuglum er í björgun-
um við sjóinn. Bjarndýr kom^
þangað á ísnum. Refir hafa og ver-
ið margir í Jan Mayen, en munu
nú nær horfnir vegna refaveiða
Norðmanna.
Ræðumaður var þess heldur letj-
andi, að Islendingar slæu eign sinni
á Jan Mayen, en hvatti menn til
að afla sjer þaðan trjáviðar á stór-
um skipum.
Atkvæðagreiðslan.
Svo fór hún hjer á Akureyri 19.
okt., að 248 sögðu já við sam-
bandslögunum, en aðeins 17 nei.
Tveir seðlar voru ógildir. Á kjör-
skrá voru 840; atkvæðagreiðslan
því mjög slælega sótt.
í Reykjavík urðu fylgjendur sam-
bandslaganna í margföldum meiri
hluta og á Isafirði, ríki Magnúsar
Torfasonar, í miklum meiri hluta.
Friðarvonir.
Svar Wilsons, forseta Bandaríkj-
anna, við friðarumleitunum Pjóð-
verja, sem frá var skýrt í síðasta
blaði, var á þá leið, að áður en
hann gæti farið fram á það við
bandamenn sína að semja frið, yrðu
Þjóðverjar að flytja her sinn burt
úr löndurn bandamanna. Pjóðverjar
hafa nú tjáð sig fúsa til að verða
við þessari kröfu Wilsons, svo nú
ætti ekki lengur að stauda á hon-
um að reyna að fá bandamenn sína
á friðarráðstefnu. Sagt er og að
Þjóðverjar sjeu nú að kalla kafbáta
sína heim, og sje það rjett hermt,
er það augljóst hve ákaft þeir sækja
það að fá frið við óvini sína og
hve mikið þeir vilja til friðarins
vinna. Líklega eru þeir farnir að
sjá sitt óvænna, síðah þeir fengu
Bandaríkin á móti sjer, að minsta
kosti munu þeir hættir að tala um
fullnaðarsigur yfir bandamönnum,
svo sem þeir gerðu áður. Er nú
eftir að vita, hvort bandamenn geta
stilt sig um að láta knje fylgja kviði,
sjái þeir sjer fært að ganga milli
bols og höfuðs á óvinum sínum,
en allar likur eru fyrir að þeir yrðu
hart dæmdir af hlutlausum þjóðum
og sögunni síðar meir, ef þeir tækju
það ráð.
Hugir allra friðarvina beinast nú
að Wilson forseta. Þeir trúa þvf,
að hann geti komið á friði, ef hann
vill. Pað má svo að orði kveða,
að hann hafi nálega öll ráð heims-
ins í hendi sjer; svo er hann vold-
ugur. Feiknaleg ábyrgð fylgir slíku
valdi og er ekki látandi í hendur
öðrum en þeim, sem eru sönn
mikilmenni á allar lundir.
Samtíningur.
— Bjarni Jónsson frá Vogi hefir
skrifað bækling um sambandslögin.
Er hann svar gegn pjesa Magnúsar
Arnbjarnarsonar um sama efni.
— Jón Halldórsson bankaritari