Dagur - 17.12.1918, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur út tvisvar í mán-
uði og kostar 2 kr. árg.
gjaldd. 1. júlí.
DAGUR
Ritstjóri: Ingimar Eydal.
AFGREIÐSLU-
og innheimtuniaður:
Lárus /. Rist. Talsími 31.
Ráðhússtíg 4.
I. ár.
Akureyri, 17. des. 1918.
23. blað.
Á reiðiskjálfi.
í sumar, þegar framsókn Þjóð-
verja var sem áköfust í Frakklandi
og »hjarta landsins« sýndist mest
hætta búin, niundi sá ekki hafa ver-
ið talinn mikiil spámaður, sem sagt
hefði fyrir, að Pjóðverjar yrðu
að gefast upp eftir örfáa mán-
uði. Bandamenn sjálfir mundu
ekki einusinni hafa lagt trúr.að
á slíkan spádóm, þeir áttu von
á, að stríðið mundi standa svo árum
skifti enn. Engu að síður varð sú
raunin á, að Miðveldin báðust frið-
ar í síðasta rnánuði og gengu að
hörðum vopnahljesskilyrðum, urðu
að hverfa burt úr Frakklandi og
láta af hendi kafbáta sína og fjölda
annara skipa. Eru það einkennileg
úrslit vopnaviðskiftanna, að sú þjóð-
in, sem hefir allan her sinn í lönd-
um óvinanna og heyir þar stríðið,
skuli svo skyndilega verða að gef-
ast upp og ganga að hörðum kost-
um. Er þetta ótvíræð bending þess,
að þó þýska ríkið sýndist afarsterkt
út á við, hafi veikleiki þess heima
fyrir verið kominn á svo hátt stig,
að hann hafi reynst ólæknandi.
En hafi menn átt þess von, að
alt mundi detta í dúnalogn, þegar
ófriðarþjóðirnar hættu að berast á
banaspjótum, þá verða menn illa
sviknir. Prátt fyrir það að herirn-
ir leggja niður vopnin, leika ríkin
á reiðiskjálfi, og alt er í óstöðugu
jafnvægi eða eins og veltandi knött-
ur, og getur það ástand lengi hald-
ist, ef til vill.
Stjórnirnar eru valtari í sessi en
nokkru sinni áður. Keisararnir týna
tölunni. Rússakeisari drepinn. Búlg-
arakeisari hröldast frá völdum. Aust-
urríkis-og Pýskalandskeisarar stökk-
va úr landi og er ekki sjeð fyrir
afdrif þeirra enn. í Rússlandi má
heita stjórnleysi; t. d. er sagt að
þar megi enginn maður sjást með
hálskraga, því þá sje hann annað
hvort skotinn eða rekinn í kolavinuu.-
Mælt er og að ástandið í Þýska-
landi sje að stefna í líka átt. Yms-
ir óttast, að stjórnleysis- og skríls-
æðis öldur skelli yfir víða um lönd,
geisi yíir líkt og bráðnæmur sjúk-
dómur. Er ekki við góðu að bú-
ast ef óhlutvandir óróaseggir geta
náð tangarhaldi á æstum tilfinnning-
um hins margþjáða múgs og hin-
ir gætnari fyrirliðar missa taumhald-
ið.
Mörg eru sárin sem svíða eftir
hildarleikinn. Á meðan þau ekki
læknast, er framtíðin ótrygg.
Kyrð.
Mikil lágdeyða hvílir yfir þjóðlífi
voru nú sem stendur. í herbúðum
stjórnmálanna er alt kyrt og hljótt.
Landsstjórnin er Iátin hlutlaus. Peir,
sem mest hömuðust að landsversl-
uninni fyrir nokkru, hafa hljótt um
sig, þrátt fyrir það að hún hefir fært
út kvíarnar í stað þess að ganga sam-
an og verða að engu, eins og viss
flokkur manna vonaði.
ísland verður fullvalda ríki, án
þess að á því beri nokkuð veru-
lega. Að vísu kváðu við nokkur
fallbyssuskot á Reykjavíkurhöfn, en
þau heyrðu ekki aðrir en íbúar
höfuðborgar nýja ríkisins. Ef til
vill hafa þau vakið dálítinn fjörkipp
í Reykjavík, en út í frá gætir áhrif-
anna lítið eða ekki.
Hvað veldur kyrðinni?
Pað er hægt að benda á nokkrar
líklegar ástæður fyrir henni.
Orasleysið síðasta sumar liefir
gert sitt til þess að beina hugsun-
um margra manna að einkamálum
sínum, en draga áhugann frá þjóð-
málunum eða deyfa hann. Skerðing
bústofnsins er ávalí þungt áhyggju-
efni búandlýðsins, jafnvel þótt bú-
fjárafurðir sjeu í háu verði, en ó-
neitanlega bætir það þó mikið úr
skák.
Vopnabrakið úti í heiminurn er
skyndilega hætt og nálega ölium
að óvörum. Á meðan það stóð
yfir, voru hugir manna í meiri eða
minni æsingu. Að sjálfsögðu er
öllum fagnaðarefni að stríðinu er lok-
ið. En jafnframt fögnuðinum er hætt
við að mók nokkurt færist yfir hug-
arástandið í bili. Og enn lifa menu
milli vonar og ótta um friðarúrslit-
in. Hver verða þau? Hvernig verður
rjettur smáþjóðanna trygður? Og
hvernig verður alheimsfriðurinn
trygður? þessar spurningar eru
nærg'öngular og taka hugann fang-
inn, á meðan svör fást ekki við þeim.
Katla og »pestin« hafa og slegið
óhug á landslýðinn. Pegar náttúru-
öflin hamast í algleymingi, og við
stöndum varnarlausir gegn þeim,
þegar sjúkdómur og dauði stend-
ur við dyrnar, dvínar áhuginn fyr-
ir almennum málum, og flestir hugsa
um það eitt að verjast.
Deyfðin og hugardrunginn, sem