Dagur - 18.05.1920, Blaðsíða 3

I
DAGIJR.
1 5
sumars, þó hafa verið látlausar norðai;-
hríðar eða þá froststormar með þoku
og kulda síðan sumarið byrjaði, og eug-
in umskifti enn sjáanleg á tíðinni.
Veturinn síðastliðinn hefir verið hér
einhver hinn langversti, sem komið
hefir nú um mörg undanfarin ár, og
er þá mikið sagt, því oft hefir þó verið
eríið vetrarveðrátta. Síðan á jóL föstu
hefir verið haglaust að heita má, og
hross, sem vanalega hafa bjargað
sér úti, hafa lengstum verið inni
þennan tíma.
Síðastl. sumar var ekki gott til hey-
skapar. Sláttur byrjaði seint og gras-
spretta á óræktaðri jörð var víðast mjög
rýr. En það sem þó mest dró úr hey-
skap manna var vatnið, sem gerði næst-
um ómögulegau heyskap í mýrurn og
heiðarflám. Rar sem vanalega var bægt
að þurka hey til fullnustu, var í sumar
sem Ieið svo, að þar varð að draga
heyið upp úr vatni og stór vandræði
að komast með heylestir um jörðina,
jafnvel melar voru sumstaðar lítt færir
með klyfjahesta um hásláttinn.
Nýting á heyjum varð heldur ekki
góð, reyndar náðist taða víðast litið
hrakin, en úthey gekk ver með, því
heyþurkar voru stopulir, þó varð það
ekki eins til baga og grasleysið og
vatnið.
Eins og gtfur að skilja stuðlaði þetta
mjög til þess, að heyjaforði almennings
var altof lítill, til þess að standast jafn
vondan vetur og vor, sem á eftir kom;
þegar þar við bættist, að bændur voru
liðfáir við heyskapimi — gekk illa að
fá fólk. Bæði var fólksekla hér sem
víðar, og fólkið svo dýrt á vinnu sinni,
að þeir, sem á útkjálkum búa, og. hafa
rýr slægjulönd og langan veg að flytja
heyið heim — reyna að spara við sig
fólkshald, þegar dýrtíðin þrengir að á
allar hliðar.
Afleiðingar af öllu þessu voru því
eðlilega heyvandræði. Nú er svo kom-
ið, að allur fjöldi fjáreigenda er orðinn
heylaus fyrir hross og fé, að fáeinir
hafa þó nokkurnveginn birgðir fram
um Hvítasunnu, en engir'geta hjálpað
um hey.
Eina bótin er, að skepnur hygg eg
víðast rnuni vera í sæmilegum holdum
ennþá vegna þess, að þær hafa lengst
af verið hafðar inni og því ekki hrakist
til muna, og vonandi verður ekki fjár-
fellir, ef tíðin skánaði um miðjan þenn-
an mánuð.
Við skulum vona að svo verði. Ann-
ars er alt í voða.
Eg hefi heyrt á ræðum og ritum ýmsra,
að þeir áfella mjög bændur fyrir hey-
leysið, þykir það bera vott um ódugn-
að og kærulcysi, en eg vildi mega
ráða þeim til, að dærna ekki óvægilega,
meðan þeir hafa ekki kynt sér vel alla
málavexti og sett sig inn í kjör þau,
seni fátækir bændur, með þunga fjöl-
skyldu, haía við að búa, ekki sízt í út-
kjálka heruðum.
■ Eg veit að bændum cr álasað fyrir
það, að hafa ekki fækkað fénaði síuum
svo mikið síðastl. haust, að heyitt ent-
nst, á hverju sent gengi. Verð á kjöti,
gæium og öðrum afurðum var óneitan-
lega liátt; en þess er að gæta, að það
rná ekki rýra búin svo, að framleiðslan
verði sama sem engin næsta ár. Eða á
ltveiju eiga bændur að lifa skepnulaus-
ir eða því sem nær ?
Eg er vel kunnugur mörgurn þeim,
sem nú eru heylausir og eg veit, að
þeim svíður það ennþá sárara heldur
en tjónið, að þurfa að horfa upp á
skeprtur sínar líða fyrir heyleysið. Þeir
lágu alls ekki á Iiði sínu síðastl. sum-
ar, að afla heyja eftir megni, og þeir
beijast nú af fremstu kröftum fyrir þol-
anlegri líðan búpenings sfns, leggjast
svo útaf þreyttir og jafnvel svangir
vegna skepnanna sinna á kvöldin, og
verða svo marga andvökunótt að þola
út af öllum áhyggjum og andstreym-
inu.
Mér finst betur viðeigandi að telja
kjark í þessa menri, en áfella þá og
hreyta í þá ónotum.
Eg vii geta þess, að ntargir hafa nú
í heyleysittu — og reyndar oft áður í
iíkum tilfellum — aflað sér mikils af
hrisi og lyngi, þar sent náðst hefir til
þcss, rifiö þetta svo niður eða saxað
og gefið skepnum í staðinn fyrir hey.
Þurfa skepitur alls ekki að líða, ef hægt
er að ná í þetta, og síld eða annar
kjarngóður fóðurbætir er hafður með.
Að ná sér í lirís og lyng er örðugt,
og vond vinna í hríðum og froststorm-
um, en það er ails ekki ókleift í mörg-
unt sveitum, ef snjóþyngsli eru ekki
ntjög mikil, og hefir oft bjargað skepn-
tun liér unt slóðir, þegar heyleysið hef-
ir sorfið að. Eg iteld að þetta sé ó-
víða gert, en mætti ef til vill víðar að
gagni koma, ef mönnum væri aðferðin
kunn. D. D.
Símskeyti.
Rvík 17/s kl. 20.
Frakkar egna Rúmena og Pól-
verja gegn Rússum; Bolcevikar
hopa á suðvestur landamærunum.
Socialistar eru í meiri hluta í
finska . þinginu; þeir vilja semja
frið við Rússa.
Japanar flytja her til Síberíu.
Stórkostleg verkföll á Frakk-
landi.
Bandamenn hafa afhent fyrsta
afbrotamannalistann, ineð fjöru-
tíu nöfnum á. Par er hvorki
krónprinsinn, Hindenburg né Lú-
dendorf.
Sjálfboðaliðar afferma allmörg
skip í Kaupmannaliöfn.
Uppreisnarbál á írlandi. Bretar
flytja þangað meiri her.
Wilson hættulega veikur.
Bonomi socíalisti myndar sam-
steypuráðaneyti í Rómaborg.
Síðasta laugardag var 100 ára
afmæli Gríms Thomsens. Sig-
urður Nordal flutti ágætis fyrir-
lestur um skáldskap Gríms.
Valtýr Stefánsson kominn al-
fluttur heim, verður áveitufræð-
ingur búnaðarfélagsins,
Helgi Valtýsson kemur bráð-
lega alfluttur til Reykjavíkur, vá-
tryggingarstjóri fyrir norskt félag.
Maður druknaði nýlegaíVest-
mannaeyjum, hvolfdi tveggja
manna fari.
Pingeyjarsýslu
10. niaí 1920.
Mig undrar það, hvað rithöíuiidar. og
málskrafsntenn — sem Pingeyjariiýsla
er þó svo rík af — láta lítið til sín
heyra um ýmsar fréttir úr sýslunni. Er
söknuður að því að ekki skuli á þær
beitt mælskunni stöku sinnunt, sem þó
svo ntargir dýrka.
Útvörður okkar Guðm. á Sandi, er
siiur fyrir miðjum Skjálfanda — aðal-
brimbrjóturinn — er fántáll nú að mér
virðist um þjóðmál, hvað þá að ltann
hirði um mola þá, er falla af borðurn
sýslunga hans. Eg hræðist það, að
honum sé farin að daprast sýn af sí-
feldum hríðum — skammdegis-norðan-
hríðum úr öllum áttum, er berja hon-
um í augum. En vonandi er þetta að-
— ef eg sé nafn hans — síðatt Jón
Trausti féll frá.
Mér er — því ntiður — ekki lagið
að segja fréttir, enda verða þær ekki
margbreyttar hér. Fyrst þeita, sem nú
kvað gauga um allar jarðir: Harðindi
— heyleysi. — Mttnu flesiir uppteknir
bæði á sál og líkama að ráða frant úr
þvf volæði. Má vænla þess, að þeir,
sem verða særðir sárutn skaða og skamm-
ar af fóðurskorti, leggi vit sitt í bíeyti,
og brjóti heilann í mola meir eit nokkru
sintti áður, til að finna ráð er betur
dugi, til að koma í veg fyrir þann búit-
aðarfjanda, sem heyleysi og horkvalir
á skepnum eru.
Nýskeð var haldinn Búnaðarfélags-
fundur í einuin hreppi. Bar þar niargt
á góma, er til búnaðarframfara má telja.
Var flutt erindi um votheysgerð og
bændur hvattir til að stunda hana. En
þar sem það er alþekt, að erfitt er að
tosast við blautt ltey — grafa það nið-
ur í jörðina og bera á það stórgrýti,
þá var ger að því lítill rómur, svo og
flestuin eidri búnaðarháttum. En ný von
virtist ijóiTta í huga fundarins, um al-
gjöra búnaðarbyltingu í framtfðinni, þótt
óljóst væri tnjög, hvernig hún inundi
lýsa sér. Fundinum var það Ijóst, að
ýmsar nauðsynjar í búnaði voru ó-
mögulegar hér á jörðu, mændu því
hugir fundarmanna upp — upp í loft-
ið — eins og þaðan væri nýunganna
vænst.
Pað er nú á prjónum hér í sýslu,
að hin ýmsu búttaðarfélög í sveituuum
gangi í samband og myndi eítl alls-
herjar sýslubúnaðarfélag. Vænta allir —
þeir, er framföruni unna, — hins
mesta af þessu sambandi; leggur það
vonandi alla stund á hugsjónalegu hlið
búnaðarins, en gerir hhitræn efni óþörf
— losar bændur við að drasla með þann
þunga. Rætist þessi von, sem líklegt
er, þá má þó telja að runnin sé upp
ný gullöld í íslenzkum lanclbúnaði, og
þeir svörtu flókar, er nú yfirskyggja
hann, leysist sundur og verði að engu.
Margir skammsýnir muiiu spyrja;
Bæjarhreinsun
Bæjarbúar eru beðnir að þrifa
svo vel sem unt er í kringum
hús sín nú fyrir Hvítasunnuna.
PállJ. Ardal.
bæjarverkstjóri.
hvernig niá þetta ske? Rví verður
varla svarað til hlýtar, en líklegast að
búandlið þurfi ekki aðrar athafnir að
hafa, en að venja höfuð búpenings síns
upp á við, í stað þáiSsarar sífeldu lúsa-
leitar niður í jarðveginum.
Mega prófessorar í vinnuvísindum við
háskóla íslands vara sig, að verða ekki
of lágfleygir, og. þannig Þingeyingum
minni.
Beztu menn sýslunnar eru nú þegar
farnir að vinna í þessum anda.
Hugsjónamaður.
A k u r e y r i.
Aldarafmæli
Gríms Thomsens var 15. þ. m. Hafði
stúdentafélagið gengist fyrir minningar-
athöfn í tilefni þess. Opinber samkoma
var haldin í sanikoinuhúsi bæjarins, að
kvöldi þess dags, til minningar um Grím
Thotnsen en til ágóða fyrir minnisvarða-
sjóð Jóns Vídalíns. Var sú ráðstöfun
geið vegna þess, að Grímur Tliomseu
var frumkvöðull þess, að minnisvarði
Hallgríms Péturssonar var reistur iijá
dómkirkjunni í Reykjavík, öðrum meg-
in forkirkjunnar, og var það ætlun hans,
að Vídalín yrði reistur minnisvarði hin-
uni megin, en því fékk hann ekki kom-
ið í framkvæmd meðan hann lifði. Nú
hefir biskup landsins tekið málið í sín-
ar liendur, og leitað samskota til niinn-
isvarðans, og þótli vel hlýða, að ágóð-
inn af þéssari niinningarathöfn rynni í
þenna sjóð.
Á samkoniunni hélt Brynleifur To-
bíasson kennari fróðlegan fyrirlestur utn
Grím Thomsen, rakti ætt hans og æfi-
feril og lýsti skáldskap hans vel og á-
heyrilega. Steingrímur Matthíasson hér-
aðslæknir söng þrjú kvæði eftir skáldið,
frú hans spilaði undir; síðast las Júlíus
Havstéen bæjarfógeti upp kvæðið »HróIf-
ur sterki*. — Skemtunin var góð, en
því iniður altof fásótt. En afsökun er
það, að annir miklar voru í bænutn
við flutninga og önnur vorvetk í hús-
um, og fermingardagur var að morgni.
Að lokinni samkomunni, hafði stú-
dentafélagið fagnað uppi á bæjarstjórn-
arsalnum, fyrir félagsmenn og boðsgesti.
Aflabrögð
eru lítil hér ennþá. Pó hefir orðið
fiskvart á línu, og kolur hafa véiðst
undanfarna daga í fyrirdráttarnót hérna
við fjörurnar, liafa þær selst jafnóðum
og þær komu á land, því fremur er
möniium nú nýtt um nýmetið.
Uppboð
var lialdið. á innanstokksmunum Kol-
beins Árnasonar fyrir sköinmu. Seldist
flest þar mjög háu verði, eins og oft
vill verða á uppboðuni. Kolbeinn flytur
alfarinn til Reykjavíkur með fyrstu ferð.
Annað uppboð var lijá Friðbirni
Bjarnasyni nokkru síðar,