Dagur - 18.08.1920, Blaðsíða 1

DAGUR
kt mur úi á hverjum miðvikuci.
Kostar kr. 4.50 til áramóta.
Gjalddagi fyrir 1. ágúst.
AFGREIÐSLAN
er hjá Jó n i P. Pó r.
Norðurgötu 3. Talsfmi 112.
Innheimtuna annast ritstjórinn.
III. ár.
Um viðskifti innan lands.
VI.
Ketsalan innan'landsogkaupfélögin.
(Framh.)
Samkvæmt .ummælum síðast fer hér á
eftir ýfirlit yfir ketsölu Kaupfélags Ey-
firðinga til bæjarbúa Akureyrar síðast
liðin þrjú haust:
Haustið 1917 gerði félagið samning
við bæinn, þar sem bærinn tókst á
hendur ábyrgð á greiðslu þess halla
sem félagið kynni að verða fyrir á
ketsölunui. Það haust voru bæjarbúum
seld 33278 kg. af keti á 90 aura kg.
Þegar öll sala á ketinu var um garð
gengin, reyndist ketið í bæinn of lágt
selt um 43/* aura kg. Þann halla fékk
félagið greiddan frá bænum samkvæmt
áður nefndum samningi.
Haustið 1918 voru bæjarbúum seld
15804 kg. á kr. 1;50 kg. Ketið reynd-
ist of lágt selt um ca. 12 aura kg.
Skaði félagsins það ár á þessari sölu
varð því um kr. 1900, 00, sem félagið
fékk ekki endurgreiddan.
Haustið 1919 seldi félagið bæjarbúum
17,400 kg. á kr. 3, 00 kg. Eins og
menn muna voru söluhorfur þá svo
góðar, að þær hafa aldrei verið slíkar.
Félagið þóttist því þurfa að spenna
bogann hátt, til þess að tryggja sig
fyrir samskonar tapi og árið á undan.
Nú reyndist markaðurinn kvikull og
ketið hríðfell, þegar fram á vetur leið.
Um áramótin fóru bæjarbúar að ganga
eftir því, að fá uppbótina greidda, en þá
varennekki séð fyrir endann á ketsölunni.
Það var þvf ekki um annað að gera, en að
greiða uppbótina eftir því, sem sölunni
var þá komið. Sú endurgreiðsla reynd-
ist 35 aurar á hvert kg. Eftir það voru
þær ketleifar, sem eftir voru, seldar við
miklu lægra verði, svo jafnaðarverðið
á öllu ketinu lækkaði en um 5 aura
hvert kg. Hagur félagsins varð því af
sölunni síðastliðið ár kr. 870, 00.
Þetta yfirlit sýnir þá, að félagið hefir
þessi síðastliðnu þrjú haust farið út úr
ketsölunni til bæjarbúa með um 1030
króna skaða.
Ekki mun loku fyrir það skotið, að
einhverir bæjarbúa hafi eitthvað við þessa
skýrslu að athuga. Eftir að síðasta blað
kom úí, veik einn af merkari borgurum
bæjarins sér að ritstjóranum á götunni,
Akureyri, 18. ágúst 1920.
17. blað.
og tjáði honum, að skrifið í blaðinu um
þeíta mál væri athugavert. Hann leit
svo á, að Kaupfélagið hefði haft af
bæjarbúum sem svaraði 30 — 40 krónum
á hverri tunnu, sem það hefði selt þeim
síðast liðið haust.
Samkvæmt skýrslunni hér að framan,
seldi félagið bæjarbúum 17400 kg. Það
verða deilt með 112 kg., sem fara í
hverja tunnu, alls rúmar 155 tunnur.
Nú var hagnaðurinn 870 krónur. Kem-
ur þá á hverja tunnu rúml. kr. 5, 57.
Það er nokkuru minna eu 30 — 40 krón-
ur. Það væri æskilegt að áður nefndur
háttv. bæjarbúi gerði grein fyrir því, með
hvaða stærðfræðislegum aðferðum hann
hefir komist að þessari niðurstöðu.
Þess ber að gæta, að söluverðið í
bæinn hlýtur jafnan að verða nokkuru
hærra, en bændur fá fyrir ketið. Á ketið,
sem selt er í bæinn, hlýtur að leggjast
sláturhúsleiga, kostnaður við starfrækslu
sláturhússins og sölukostnaður, sern
verður dálítið mismunandi mikið eftir
því hversu miklu er slátrað og mikið
selt.
Eins og áður var sýnt, hefir félagið
skaðast á ketsölunni í bæinn þéssi síð-
astliðnu 3 haust um rúmar 1000 kr.
Það skýtur nokkuð skökku við það á-
lit sumra bæjarbúa, að þeir hafi orðið
fyrir halla í þessum viðskiftum. Það
verður ekki í fljótu bragði séð, að fé-
lagið geti farið sanngjarnlegar að. Að-
ferð þess hefir verið bygð á hreinum
samvinnugrundvelli. Og sanngirnin hefir
verið látin ná til allra. Dylgjur og að-
dróttanir í garð félagsins eru því óverð-
skuldaðar út af þessu máli. Þær geta
rekið svo langt, að þær komi upphafs-
mönnum þeirra og bæjarbúum yfir
höfuð í koll.
Það væri nógu gaman, ef hægt væri,
að gera glöggan samanburð á aðferð
K. E. gagnvart bæjarbúum í ketsölu-
máliuu og aðferð Sláturfélags Suðurlands
gagnvart Reykjavíkurbúum. Reykjavík-
urbúar kvarta sáran undan aðförum fé-
lagsins. Telja það okra á ketinu og
aldrei gjalda néina uppbót. Þeir benda
á K. E. sem fyrirmynd í sanngirni og
samvinnufélagsskap í þessu nfni. En hér
norður frá eru. aðdróttanir og úlfúð í
garð félagsins á sveimi milli manna,
sem það getur alls ekki kannast við, að
sé verðskuldað.
Það liggur nú næst fyrir að spyrja,
hvaða kröfur þessir undirróðursmenn
vilja gera til fél. í þessu máli. Ekki
er óhugsanlegt, að það gæti breytt um
eðferð. Hitt er vafasamt, að sú breyt-
ing yrði bæjarbúum til bóta.
Setjum nú svo að fél. hætti að kveða
upp nokkurt verð á haustin. Það yrði
í fyrsta lagi til þess, að enginn kaup-
félagsmaður seldi fé á fæti. 0llum þætti
vissast, að láta félagið færa sér heim
sannvirðið, þegar það kemur í ljós.
Það eru einnig; Iíkur til þess, að
bændur yfirleitt mundu hverfa til fé-
lagsins með sláturfé sitt. Enn fremur
yrði það til þess, að félagið gæti alls
eigi selt bæjarbúum né öðrum utanfé-
lagsmönnum ketið nema ábyrgð bæjar-
ins, eða einstaklinga, sem um leið væru
félagsmenn, kæmi til fyrir lokagreiðslu
á andvirði ketsins, þegar úrslitaverð
þess kæmi í Ijós.
Setjum svo að félagið kvæði upp
svo lágí verð, að óhugsanlegt væri, að
það yrði hærra en söluverð ketsins á
eríendum markaði. Það miíndi hafa
því sem næst það sama í för með sér.
Enginn gætinn bóndi mundi selja fé á
fæti eftir því verði. Þó er hugsanlegt,
að fjárkaupmenn og spekúlantar gætu
komist að gróðakaupum á fé hjá ein-
stöku bónda, sem ekki vissi fótum sín-
um forráð, og kynni ekki að nota sér
þá verzlunaraðstöðu, setn öllum stendur
til boða í þessu efni. En hefir þá fé-
lagið ástæðu, til að stuðla að þesskon-
ar reifaraverzlun bændum til tjóns?
Báðar þessar aðferðir mundu hamla
því, að bæjarbúar gætu fengið keypt
fé á fæti. Þær yrðu báðar þess vald-
andi, að þeir þyrftu að tryggja sér á-
byrgð annaðhvort bæjarfélagsins eða
einstakra félagsmanna fyrir greiðslu á
andvirði ketsins til félagsins. Þeir munu
sjálfir fara nærri um það, hvílík um-
svif og óþægindi slíkt hefði í för með
sér, þó gert væri ráð fyrir að það sé
framkvæmanlegt.
Hvorug aðferðin yrði bæjarbúum til
bóta, og með sanngirni verður ekki
heimtuð nein sú aðferð af félaginu,
sem ekki tryggir það fyrir tapi. Það
virðist því vera skynsamlegast, að sætta
sig við þá aðferð, sein gilt hefir, eða
bæjarbúar leiti að öðrum kosti annara
bragða um fjárkaup án milligöngu félags-
ins, og án tillits til verðsákvæðis þess.
Félagið hefir, eius og áður er sýnt,
t
Hérmeð tilkynnist vinum
okkar og góðkunningjum,
að gamli bóndinn minn,
Halldór Guðmundsson,
andaðist snemma morguns
17. ágúst, eftir þjáningamikla
þrettán daga legu.
Jarðarför hans er ákveðin
laugardaginn 28. þ. m. á há-
degi að heimilisgrafreit bónd-
ans hér á Hlöðum, ef ekkert
óvænt hindrar.
Hinn látni afbað keypta
kransa.,
Hlöðum 17. ágúst 1920.
Ólöf Sigurðardóttir. fl
ekkert upp úr þessari ketverzlun á haust-
in. Henni er jafnan samfara aukin um-
svif og nokkur áhætta. Verzlun þessi
er því þessvegna ekki föst í hendi, ef
bæjarbúum þykja kjörin óviðunanleg.
Það ér vafasamt að þollyndi félagsins
megi við því mjög lengi, að hljóta á-
kúrur og baknag fyrir það, að leyfa
bæjarbúum, hverjum sem er, að velja
úr bezta ketið, án þess að gerður sé
nokkur verðmunur á því og lakara keti
sömu tegundar, eins og sum önnur fé-
lög gera, og tryggja jafnframt öllum
það, að þeir fái ketið með sannvirði.
Félagið gæti vissulega, hvenær sem
því sýndist, farið að eins og Sláturfélag
Suðurlands. En það vill ógjarnan fara
út af þeirri braut, sém það er á í þessu
máli. Það vill láta alla, sem það skiftir
við, njóts góðs af samvinnunni, þar sem
því verður komið við, án þess að stofna
sér í hættu.
Enn er ein leið í þessu máli, sem
ekki hefir verið minst á. Hún er sú, að
bæjarbúar annist sjálfir um innkaup á fé
til slátrunar. Yrði það að framkvæmast á
félagsleganhátt.þannig að pöntunum væri
safnað, en forgöngumenn væru ábyrgð-
arfullir gagnvart seljendum fjárins. Nú
væri fé keypt samkvæmt pöntunum
og mestur hluti andvirðis greitt, en
lokagreiðsla látin bíða, þar til sann-