Dagur - 08.01.1921, Síða 3

1. tbl.
DAGUR
3
jafn vel eftir ójöfnunum, þegar rakstr-
artækin eru viðfest.
Vegna rakstrartækjanna gat eg
notað sláttuvélina talsvert meira í
sumar en áður; sló keldudrög og
blautt mýrlendi, og fékk heyið að
mestu hreint og leirlaust, sem ekkert
viðlit hefði verið að vélslá rakstr-
artækjalaust, vegna þess að heyið
hefði troðist niður í leirinn af vél-
arhjólum og hestafótum. Víða var
hægt að færa heyið úr Bleytu og á
þurkvöll eða tiltölulega þurra bletti,
með rakstrartækjunum, svo mikið
hagræði var að.
Reynsla mín við hagnýting rakstr-
artækjanna er:
að þau spara til muna vinnukraft
við að losa heyið og flekkja*
Get eg því miður eigi með ná-
kvæmum samanburði ákveðið,
hve miklu sá verksparnaður
mundi nema, enda mismunandi
eftir aðstöðu: grasvexti, rakstrar-
gæðum o.fl. En eg tel það muni eigi
of ætlað, að rakstrartækin spari
mannsvinnuna um '/3 við slátt
og rakstur.
að þau stækka vélfæra landið, því
votlendar engjar verða áreiðan-
Iega frekar vélslegnar með því
að nota rakstrartæki, en ella.'
að þau auka heyfenginn. Taka hvert
strá, sem slæst. En vélarslægja
rakast fremur illa. Stráin sitja föst
í hjólförum og hestasporum.
Ókostirnir—aukin dráttarþyngsli og
seinkun sláttarins — hins vegar svo
lítils háttar, að enga verulega þýð-
ingu hefir.
Þess vil eg geta, að notkun rakstr-
artækjanna er víða hagað á annan
veg, en að framan er lýst. Sumstaðar
aðeins einn maður hafður við slátt-
inn, sem þá í einu stjórnar vél, hest-
um og rakstrartækjum. Annarstaðar
annast «vélarmaðurinn« rakstrartæk-
in, en sérstakur maður stýrir hest-
unum, og þá oftast notaður til þess
unglingur. Skal eg engan dóm á
leggja, hver aðferðin er heppilegust,
Geta enda hentað misjafnlega. Að-
eins virtist mér slátturinn ganga fljót-
ast með minni tilhögun. En aftur sá
galli, aö á votu leirlendi vildi »hrífu-
maöurinn" troða grasið niður, frem-
ur til skemda.
Með línum þessum vildi eg beina
athygli manna að um ræddu áhaldi,
sem eg hygg, að ekki muni nema
fremur lítið útbreitt enn. Því eg tel
það ómissandi þarfaþing hverjum, sem
sláttuvél notar á útengi. Yrðu rakstr-
artæki þessi þó vitanlega meiri ger-
semi, ef takast mætti að láta sláttu-
vélina sjálfa annast þau að mestu
leyti, án þess nothæfni hennar skert-
ist. Stunda nú ýmsir að úrlausn þess
með áhuga miklum. Ekki hvað sízt
sjálfur höíundur rakstrartækjanna;
hinn þjóðþarfi »Haukur í horni".
Fjósatungu 28/i2 1920.
Ing. Bjarnarson.
Kirkjan.
Messa kl. 2 c. h. á morgun.
Sr. Jakob Kristinsson prédikar.
f Ritstjóri: JÓNAS ÞORBERGSSON~S
K Prentari: ODPUR BJÖRNSSOJJ
Símskeyti
Reykjavík 7. jan.
Verzlunarsamningar Breta og
Rússa fullbúnir til undirskrifta.
Bethman Holveg dáinn.
Voðalegt uppreisnarástand á
írlandi og engar friðarvonir.
Miljón manna atvinnulaus á
Bretlandi. Stjórnin styttir vinnu-
tíma, til að koma fleirum að.
Skáldið D’Annunzio flúinn
frá Fiume. Italskur her þröngdi
kosti hans.
Afarmikil uppskera í Banda-
ríkjununi: Hveiti brent í stað
steinkola.
't
Kosning alþingismanna fyrir
Reykjavík fer fram 5. febrúar.
Fjórir frambjóðendalistar kom-
nir fram. Efstu menn Jón Bald-
vinsson, Jón Rorláksson, Rórð-
ur á Kleppi og Magnús Jóns-
son, dósent.
Eimskipafélag Islands hefir
lækkað flutningsgjöld um 20%.
Fréttaritari Dags, Rvtk.
Petta tbl. af £>e#i
er sent ýmsum, sem ekki hafa áður
verið kaupendur blaðsins. Eru þéir
vinsam'ega beðnir að gerast kaup-
endur þess. Dagur hefir mikla von um
að geta orðið þeim átta króna virði
yfir árið. Þeir, sem sjá sér ekki fært
að verða við þessum tilmælum, eru
beðnir að gera svo vel og senda blöð-
in til afgreiðslunnar, eða tilkynna henni
það á annan hátt.
Akureyri.
U. M. F. Akureyrar
heldur 15 ára afmælishátlð sfna f dag.
Misklíöarefni.
Sú nýlunda hefir gerst nýlega hér
í bænum, að 87 af 134 símanotend-
um hafa hætt að nota bæjarsfmann.
Ástæðan er sú, að sfmagjöldin hafa
hækkað allmikið nú um áramótin.
Sfmanotendur hafa kvartað um það,
að afnot símans væru ekki svo góð
sem skyldi og er skiftiborðinu kent
um. ítrekaðar umkvartanir hafa þó
ekki borið þann árangur, að bót yrði
á ráðin. Nú hafa þessir 87 símanot-
endur neitað að greiða hækkunina,
nema vissa fáist um það, að nýtt
skiftiborð fáist á þessum ársfjórðungi,
og hætt að nota sfmann. Svar er ekki
komið frá símastjórninni og á meðan
er ekki hægt um að segja, hvern enda
þessi togsperra fær. En ástandið er
fremur leitt.
íslending:
hefir nú fyrv. eigandi og ritstjóri,
Brynl. Tobíasson, selt Jóni ritstj. Stef-
ánssyni. Kom það á óvart, að Jón
skyldi kaupa, þar sem hans eigið blað
héfir ekki nú undanfarið komið út,
nema með höppum og glöppum og
alls ekki nú í 2 mánuði. Síðan hefir
það heyrst, að kaupmenn hafi myndað
félag og keypt íslending og muni
halda honum út, þegar þeir geta feng-
ið einhvern, sem vill hengja bjölluna
á köttinn, þ. e. gerast ritstjóri.
Frímann B. Arngrímsson
hélt fyrirlestur í samkomuhúsinu s.
1. sunnudag. Voru það áminningar og
hvatningar á víð og dreif, fluttar af
mælsku og áhuga. Fleiri erindi mtín
hann flytja nú innan skamms, um
steinarannsóknir sínar, um veru sfna
í Parfs og um rafveitu Akureyrar.
Er áhugi Frímanns dæmalaus og ó-
sérplæginn.
Böðvar Bjarkan,
lögfræðingur, lýsti yfir því á sfð-
asta bæjarstjórnárfundi, að hann mundi
ekki geta sint störfum f bæjarstjórn,
vegna þess, að hann væri á förum úr
bænum. Ákvað fundurinn, að láta fara
fram kosningu á manni í stað hans,
samhliða áður auglýstri kosningu 13.
þ, m.
Skrúfan.
Ut af kröfu símanotenda bæjarins,
hefir landssfmastjórnin fengið ákveðið
svar frá verksmiðjunni. Kveðst hún
muni hafa skiftiborðið til f febrúar-
mánaðarlok n. k. Vill landssímastjórn-
in þá undirgangast, að hafa skiftiborð-
ið sett hér niður fyrir lok marzmán-
aðar. Um aðra miðlun af hendi sfma-
stjórnarinnar hefir ekki heyrst,
Ráfveitumálið.
í gærkvöld flutti Frímann B. Arn-
grímsson fyrirlestur um málið. Hann
hefir í höndum feikna mikil skjöl og
skilrfki frá hinu ameríska félagi, sem
hann hefir snúið sér til. Hann fu)l-
yrðir að stöðin, sú hin minsta, verði
stórum ódýrari eftir áætlunum þeim,
sem hann hefir í höndum. Tveir menn
úr raforkunefndinni, J. Sv. og E. F.
skoruðu á hann að flytja fyrirlestur
um málið næsta Sunnudagskvöld og
mun hann verða við þeirri áskorun,
ef ekkert ófyrirsjáanlegt hamlar. Er
hér með skorað á almenning, að sækja
þennan fyrirlestur. Frfmann stendur
ekki með tvær hendur tómar.
Kafli ur bréfi
af Suðurlandi
12. nóv. 1920.
— — — Vetur frá nýári með
hagbönnum og hrakviðrum svo undr-
um sætti. T. d. var haglaust í Bessa-
staðanesl f 9 vikur, en slíkt var ekki
áður í minni elztu manna. í páskavik-
unni komu upp hagar f öllum lægri
sveitum sunnan lands. Við sjóinn varð
»þöku þftt« á túnum, þar sem ekki
lágu faunir. Á annan í páskum, þegar
brá til norðan áttar, hljóp alt í gadd.
Urðu þá miklar skemdir á túnum, og
kom vfða fram kal. Þessi kuldahryna
hélzt til hvftusunnu með litlum hvfldum.
Eftir það gerði þurviðri, sem héldust
þar til langt var liðið af *júl(mánuði,
en þá brá til volviðra, sem haldist hafa
sfðan. Má’ telja að allán þann tfma
hafi aðeins sjaldan sézt sól. Nú íyrir
viku sfðan féll nokkur snjór hér á
Suðurlandi og f dag er jörð frosin og
hefir snjóað í logni. —
“ Þurviðrin í vor gerðu það að verk-
um, að áburður nýttist ekki á túnum,
svo að þau urðu mjög graslítil og
mjög vfða V3 minna töðufall en f
meðalári. Vegna votviðra hröktust héy
og mór. Útengjar fóru viða undir vatn,
svo þær urðu ekki slegnar, og hundr-
uð hesta af lausu heyi, er nú komið f
klaka. Mór er víða úti ónothæfur vegna
bleytu.
Bændur hér sunnan lands hafa þvf
orðið að fargá mjög fé sínu vegna
lítilla heyfanga nú í haust. Ofan á
þær hrakfarir hefir það bæzt, að kjöt
og aðrar sauðfjárafurðir' hafa selzt
þriðjungi lægra verði, en þyrfti, til
móts við aðkeyptar vörur, og alt sem
bóndinn þarf að borga. Þegar nú fóð-
urbætiskaupin frá sfðastliðnum vetri
bætast ofan á, er auðsætt, að efnatap
bænda hér sunnan lands árið 1920,
nemur miljónum króna. — Sá, sem
þetta ritar getur ekki talið sig stór-
bónda. Þó getur hann talið tap sitt
á rekstri búsins yfir árið 6000 krón-
ur. Óhugur hefir slegið marga bænd-
ur, að fást , við búskapinn. En hvað
tekur þá við?
Ritfregn.
Dr. Bernard Hart: Geð-
veikin. Bókav.'Sigf. Ey-
mundssonar. Rvík 1920.
Þetta er alþýðlegt fræðirit nr. 1. Má
því eiga von á fleiri frá ofanskráöri
bókaverzlun og er góðra gjalda vert.
Munu þó útgáfur fræðibóka vera einna
óárennilegastar. Annarsvegar gífur-
legur kostnaður, hinsvegar tregur
markaður fyrir slíkar bækur.
Próf. Ágúst H. Bjarnason hefir þýtt
bókina og mun það hafa verið vanda-
verk, þar sem efnið hefir verið að
mestu óbrotið á íslenzka tungu. Ný-
yrði og ný hugtök birtast alþýðu
manna. En enginn dómur getur hér
orðið lagður á þýðinguna. Hún virðist
vera létt og reiprennandi og flókið
efni gert furðanlega Ijóst.
Um efni það, er bókin fjallar um,
eru ákaflega skiftar skoðanir i heimin-
um, eftir því sem séð verður, og verð-
urhuguralþýðunnar mjög á reiki,ekki
sízt þar sem þeir menn, er mest þykj-
ast vita, standa í sífeldu rifrildi um mál-
ið. Munu sennur þeirra vera, ef til vill,
minna við alþýðu skap, en þeir hyggja,
ekkisízt þeim,sem máliðerviðkvæmt.
Bók þessi er tilraun til að varpa Ijósi
yfir þessa flóknu gátu. Hún er senni-
íega sú tilgátan, sem þýð. hefir verið
mest að skapi og er bygð á vísinda-
iegum rannsóknum, svonefndri sálar-
grenslan. Hvort tilgátan er að öllu
rétt, getur enginn maður um dæmt.
Bók um þetta efni, sem gæti kveðið
niður ramma fordóma gagnvart sjúkl-
ingunum, ofurhræðslu manna við sjúk-
dóminn, en glætt skilning á eðli hans
og einfaldleik, væri sannarlega þörf
bók. Þessi bók er tílraun í áttina, en um
gagnsemi hennar skal ekki að öðru
leyti dæmt og því síður um réttmæti
kenninganna, sem hún fiytur. En að
mínum dómi er bókin þess verð, að
hún sé keypt og lesin.