Dagur - 27.08.1921, Blaðsíða 2

134
DAGUR
34. tbl.
Mánudagfinn 22. þ. m. and-
aðist á heimili mínu
Björn Arnþórsson
frá Hrísum í Svarfaðardal.
Jarðarförin fer fram að Miklagarði
föstudaginn 2. september.
Þetta tilkynnist vinum og vanda
mönnum hins látna.
Syðra-Dalsgerði 24. ágúst 1921.
Guðbjörg Jósefsdóttir.
vort og eigi láta oss biðja án árangurs.
Bund Ö3terréichisher Frauenverefne
Wien IX. Sensengasse Nr. 5.
Margrete Minor.
Áskorunin sém bréfinu fylgdi er
prentuð á öðrum stað í blaðinu. Líka
hef eg von um að dagblöðin og viku-
blasðin birti hana, svo hún komi fyrir
flestra sjónir. Hún er átaksnleg.
Það fór hrollur um mig að loknum
lestri bréfanna. Hversu ólíkt okkar
ástæðum. Hér lifum vér íslendingar,
njótum ævarandi friðar, og þótt nú
séu örðugleikar hjá okkur eru þeir
smávægilegir og annars eðlis, en þeir
sem hér er frá skýrt. Getum við ekkert
gert til að bjálpa ? Geturn við ekki á
einhvern hátt orðið við bæn aystra
okkar í Austurrfki. Sverfur nú svo
að hjá okkur að við gelum eigi lagt
af mörkum eina krónu hver, sumar
kanski eitthvað meira, Nei sannarlega
ekki. Við getum hjálpað ef við viljum..
Efast nokkur uth að við viijum það?
Þið trúið t ekki hvað mikið verður úr
peningunum, einn einasti 100 krónu
seðill, sem héðan var sendur, borgaði
hálfsmánaðar dvöl fjögra þreyttra
kenslukvenna á hressingarheimili. Hver
einasta-króna sem lögð er í lfknar-
sjóð austurrfskra barna vinnur krafta-
verk.
Þess vegna allar þið konur, sem
getið gert ykkur f hugarlund bvflík
raun það er að horfa upp á börn,
veslast upp og verða hvíta dauðanum
að bráð, vegna skorts og hungurs
leggist á eitt að vinna á móti því.
Bregðist vel við þessari bæn, vel
og fljótt, svona málefni þolir enga bið.
Gjafir má senda til stjórnar Banda-
lags kvenna einnig til ritstjóra þessa
blaðs Ingu L Lárusdóttur.
í trausti þess, að Akureyrarbúum
og lesendum norðanblaðanna yfirleitt,
hljóti að gangast hugur við þessu
átakanlega neyðarópi systra vorra f
Austurríki hafa þessar þrjár konur á
Akureyri boðist til að taka á móti
gjöfum í þvt skyni, og veita fúslega
viðtöku hverjum skerf, smáum eða
stórum, sem gefinn er af góðum hug.
Pórdis Stefánsdóttir, Aðalstræti 54.
Guðrun Ragúels, Hafnarstræti 86.
Ingibjörg Jónsdóttir, Gránufélagsg 9.
Hagkvæmar
samgöngur.
Niðurl.
Loksins var lagt af stað. Skipið var
yfirfylt af fólki. Á fyrsta og öðru far-
rými var alveg t'roðið og frara og
aítur lestarrúm svo full, að tæpast
var stigið niður fyrir mannabúkum.
Má nærri geta hvernig hafi verið að
búa í lest, þegar svo stóð á, ekki
sízt fyrir þá, sem lasnir voru af kvef-
pest þeirri sém geysaði um Reykjavík
meðan Sterling dvaldi þar. En það
var síður en svo, að skipið þyrfti að
flýta sér til þess að losna við þennan
lifandi pening, er það hafði innanborðs.
Það kom við á 3 höfnum áður en
það kom til ísafjarðar og var ekki á-
ætláð á neina þeirra. Á ísafirði var
skjpið hálffylt af þorskhausum og öðru
•fiskmeti, auk þess bættiit þar við
íjöldi fólks, var því þjappað saman í
lestunum eins og síld í tunnu og
lestarrúmin síðan byrgð að mestu,
svo að hornrekur þær, sem þar bjuggu
skyldu ekki njóta þeirra líf>þæginda
að anda að sér hreinu lofti. — Þá
var haldið til Bolungarvíkur. Reyndar
var skipið ekki áætlað þangað, en
það þurfti að melta það rækilega sem
innanborðs var, og því var um að
gera að koma sem víðast við.
Á Bolungarvfk. var ógrynnis ósköp
af þorskhausum flutt um borð. Var nú
fylt hver smuga f lestunum og seinast
voru farþegja ræflarnir, sem búnir
voru að hreiðra um sig í lestunum
við sæmilega illan aðbúnað, reknir á
fætur um miðja nótt og skipað burt
með flutning sinn ti! þess hægt væri
að stafla þorskhausakippum þar, sem
þeir höíðu legið. Sumir þessara far-
þegja voru sárlasnir af kvefpestinni,
versnaði þeim stórlega við þennan
næturhrakning, og er ósýnt hvenær
þeir bíða þess bætur. En þorskhaus-
unum mátti ekki hlaða á þilfarið —
ætli þeir hefðu oröið kvefaðir aí því ?
Allur þessi þorskhausaflutningur mun
með íramskipun og uppskipun hafa
tafið skipið um dag. Væri þvf fróðlegt
að vita,' hvað þeir hafa kostað landið
í heild sinni, þegar búið var að flytja
þá til neitenda og rífa þá þar. Sagt
var mér að hundraðið af þeim kostaði
5 — 7 krónur. Og þegar á það legst
flutningsgjaid og vinna við að rífa
hausana skil eg ekki hvaða hag neyt-
endur sjá sér f þvf að kaupa þá. En
þcgar þar við bætist, að stór strand-
ferðaskip hlaðin af fólki eru tafin á
því að flytja þannan óhroða milli haína,
er komið út fyrir öll skynsamleg tak-
mörk. Það má gera ráð fyrir að alt
að 300 vinnufæira manna hafi verið
á skipinu, og er lágt reiknað að telja
þeim io kr. daglaun um bezta tímann,
hafa þvf aðeins þorskhausarnir haft
um 3000 kr. a< farþegjum, er það
laglegur skildingur. Öðrum 3000 kr.
má gera ráð fyrir að farþegjar hafi
tapað daglega þá 3 daga, sem skipið
dvaldi f Reykjavík fram yfir áætlun,
verða þetta því til samans 12000 kr.,
sem farþegar hafa tapað fyrir athuga-
leysi eða kæruleysi Eimskipafélags-
stjórnarinnar, — verður að telja slíkt
fúilkomlega vftavert.
Það eina sem bjargaði f norðurferð
Sterlings var, að veður var með af-
brigðum gott alla leið að heita mátti,
en það var ekki mönnunum eða þeirra
umönnun að þakka.
Af þvf sem þegar hefir verið sagt,
verð eg að telja það vítavert af stjórn
Eimskipafélags íslands að gefa mönn-
um kost á ferð til Reykjavfkur með
svo hægu móti, þegar jafnframt var
ekkert hugsað fyrir að koma fólki
heim til sfn aftur.
Það var f Idfa lagið að láta Gull-
foss bíða 1 — 2 daga fram yfir áætlun
í Reykjavfk. Pað hefði ekki orðið dýr-
ara en að láta Slerling bíða 3. En
þá hefðu líka allir þeir að norðan og
vestan, sem ekki voru beinlínis bundnir
við íundahöld, kcmist heim fljótt og
vel og allir verið ánægðir Þegar um
svo geisilegan fólksflutning var að
ræða álít eg, að það hafi verið sið-
ferðisleg skylda þeirra, sem völdin
höfðu, að sjá fólkinu farborða heim
aftur. En það var lítil og lé eg úrlausn
þó Sterling færi seint og um síðir
norður, þar eð hann þurfti að sleikja
hverja smáhöfn, sem á áætlun stóð og
margar fleiri í tilbót, enda fundu þeir
það ljósast, sem iétu færa sér hesta
suður í Borgarnes.
Vonandi verður þeim, sem lentu (
þessu ferðalagi svo minnisstæð frammi-
staða þcirra, sem völdín hafa f sam-
göngumálum okkar, að þeir hugsi sig
tvisvar um áður en þeir leggja í aðra
ferð suður til Reykjavíkur, meðan ekki
er samvizkusamlegar séð fyrir sam-
gönguþörfum almennings en nú er.
J. G.
ATHS.
Þess má gela, að Sterlingsferðinni
mun hafa verið frestað samkvæmt
áskorunum þeirra, sem réðu fyrir
Búnaðarþingi og Sambandsfundi og
öðrum stórfundum f höfuðstaðnum
Með því er þó ekki sagt, að öllum
hafi komið sá frestur jafn vel. Að öðru
leyti er blaðið sammála greinarhöfund-
inum og telur aðfinslur hans fyllilega
tímabærar og þarfar.
Ritsíj.
Símskeyti.
Reykjavík, 26. ágúst.
Pólverjar mótmæla því, að
Alþjóðabandalagið úrskurði um
Schlesíu.
Samningar um hjálparstarf-
semi Bandaríkjanna til handa
Rússum eru undirskrifaðir.
Englendingar vona að al-
menningsálitið knýi írska pingið
til pess að taka samningum lið-
lega.
Ógurlegir jarðskjálftar í Kína*
FjöII hrynja. 200 pús. manna
hafa farist.
Sagt er að Rússastjórn hafi
leyst höft á fasteignasölu. Sömu-
leiðis að Rússar kaupi saltfisk
og síld af Norðmönnuin.
Fréttaritari Dags.
Dagur
flytur auglýsingar íyrir augu fleiri
manna en nokkurt annað blað hér
norðanlands. Þvf ekki að auglýsa f Degi?
Auglýsingura má skila í prenlsmiðjuna
eða til ritstjórans.
Úr öllum áttum.
Bannlagabrot. Fýrir nokkru sfðan
kom til Borgarness saltskip að nafni
♦ Valdemar Torneö*. Sýslumaðurinn
hafði farið út f skipið og innsiglað
eitthvað af vínbirgðum, sem skipstjóri
framvísaði. Þó þótti mönnum s«m
sýslum. mundi ekki hafa tekist að
stífla uppsprettu víns í skipinu. Maður
einn úr Rvfk játaði að hafa keypt
þar vfn. Hófst þá rannsókn og var
maðurinn sektaður um 200 kr. Skip-
stjóri hlaut 500 kr. sekt, brytinn og
einn háseta 200 kr. hvor. Vínbirgðir,
sem fundust, voru gerðar upptækar.
Skipstjóri lagði við dréngskap sinn
að ekki væri um meiri vínbirgðir að
ræða í skipinu. En drengskapurinn
reyndist eklci meiri en það, að við
enn frekari rannsókn fundust í leyni-
hólfi sjö 40 potta kútar, 2 brúsar og
nokkrar flöskur af koníaki. Ekki veit
blaðið hversu háa sekt skipstjóri hefir
fengið fyrir falsvottorð sitt og undan-
brögð.
En það lakasta var, f sambandi
við þetta vínsrnyglunarmál, að héðsðs-
iæknirinn, Pórður Pálsson varð santtnr
að sök um vfnsmyglun f land úr skip-
inu og var sektaður um 200 kr.
Gjaldeyrisokur. Síðan gjaldeyris-
vandræðin ágerðust svo mjög hefir
þótt koma lftið fram af andvirði sjáv-
arafurða í erlendum gjaldeyri bönk-
unum til góða. Útgerðarmenn hafa
borgað skuldir sfnar við bankana í
íslenzkum seðium. En erlenda gjald-
eyririnn hafa þeir selt kaupmönnunum
fyrir okurverð. Kaupmenn hafa svo
notað þenna gjaldeyri til þess að
kaupa fyrir birgðir af vörum, sem
þeir f svipina hafa haft von um að
geta komið út í íslenzka alþýðu.
Bankarnir hafa nú séð að þetta má
ekki svo til ganga, og að þeir hafa
sig aldrei úr gjaldeyrisklíkpunni, ef
erlendur gjaldeyrir gengur þeim jafnan
úr greipum, þegar innlendar sjávaraf-
urðir seljast, en á þeim standa ótal
kvaðir um útvegun á erlendum gjald-
eyri. Því er það, að bankarnir eru
farnir að kreíjast yfirráða á andvirði
varanna erlendis. Lfklegt er að þeir
tryggi sér þetta með samningum
þegar þeir lána fé til útgerðarinnar.
Þetta er spor sem nauðsynlegt er að
stfga og heíði þurft að stíga fyr.
Etnn þátturinn í þessu vandræðafar-
gangi hefir verið leikinn á þeuna Jiátt
á bak við tjöldin. íslenzkir fjárgróða-
menn hafa notað sér fjármálavandræði
okkar til enn frekari fjárgróða, enda
er þetta uppátæki bankanna ekki
vinsælt af útgerðarmönnunum. Þeim
reiknast svo til, að með þessu muni
haft af þeim íé, sem némur 25 — 30
þús. kr. á hverjum togara. Það virðist
þá liggja svona f málinu: Útgerðtr-
menn hafa selt kaupmönnum enska
mýnt þeim mun hærra verði en hún
er skráð á kauphöllum nð mismunur-
inn nemur 25 — 30 þús. kr. á hverri
togaraútgerð yfir árið. Kaupmenn,
sem verja þessum dýra gjaldeyri ti|
vörukaupa, þurfa auðvitað að vinna
upp hallann í hækkuðu vöruverði.
Loks eru það þá kaupendur varanna —
íslenzk alþýða, sem »borgar brúsannc,