Dagur - 05.11.1921, Blaðsíða 2

174
DAOUR
44. tb!.
merkið væri, að geta verið sammá'la
um, að varpa slíku frá sér þegar f
stað. Við eigum svo óhemju mikið af
siðlegum viðfangsefnum, sem meiri
manndómur er í að fást við. Þau við-
fangsefni verða ekki tæmd fyrst um
sinn, svo hætta sé á, að við stöndum
uppi ráðalausir með að hafa eitthváð,
til þess að þroska ckkur á. Viður-
eignin við áfenga drykki er áreiðan-
lega ekkert sáluhjálparskilyrði. Slfkt
er blekking. Meðan við erum ekki
orðheldnari en við erum, ekki hrein-
skilnari og sannari ménn f umgengni
hver við ann&n, en nú gerist næstum
alment; meðan eigingirnin sveigir
fjölda manna frá sannfæringu sinni
og réttu máli, þurfum við ekki á
brennivfni að halda, til þess að verða
menn.
Ef viðureignin við spiritus er
nauðsynlegt þroskaskilyrði ætti svo að
vera eigi sfður um hin önnur eiturlyf,
sem hafa svipaðar verkanir. Sú viður-
eign ætti að vera eigi sfður þroska-
vænleg. Sala þeirra er þó bönnuð
með lögum og þykir sjálfsagt. Það
hlýtur að vera af gáleysi, að andbann-
ingar heimta ekki frjálsa 'sölu á öllu
sliku dóti. Úr því að þeir telja viður-
eignina við eiturlyf nauðsynlegt þroska-
skilyrði, ætti þeim að vera það kapps
mál, að sú viðureign gæti orðið sem
mest og fjölþættust.
Þvi er miður, að hjá öllum fjöldan-
um af andbanningum ræður eigingirnin
f þessu máli en ekki umhyggjusemi
fyrir siðfágun þjóðarinnar. Ef hið sfðar-
nefnda réði, mundu þeir, sem hæst
lætur f, gefa almenningi betra dæmi,
þeir mundu fylgja kenningum sfnum
fram í verki og telja menn af áfengis-
nautn meira, en raun hefir á orðið.
Því betur eru margir andbanningar
til, sem tala af sannfæringu um málið
og breyta samkvæmt því, en þeir eru
venjulega hœglátastir. Það eru drykkju-
rútarnir sem hæst hrópa um siðspill-
ingaráhrif þeirra laga, sem banna þeim
að sýkja og eitra umhvetfi sitt f
mannlífinu.
Naumast er hægt annað, en að
verða hraðorður, þegar hræsnin og
þjóðlýgin brjótast þannig til valda.
Þessu skyld eru þau veðrabrigði, sem
mjög mikið bólar á. Menn minnast
þess að á sfnum tfma áttu bindindis-
félög og Reglan ekki upp á pallbor'ið
hjá þeim, sem tignuðu vínguðinn. Gegn
bindindinu var þá haldið fram alveg
sömu röksemdum og nú er haldið
fram gegn banninu. Það þótti meira
en ómannlegt að leggja á sig bönd
bindindisheitsins. Hitt þótti meiri
manndómur að vera frjáls og kunna
að stjórna sér. Alveg samskonar rök-
semdum er nú haldið fram gegn
banninu. Aðeins sá munur að þjóðin
öll er komin f stað einstaklingsins
áður. En veðrabrigðin eru þau, að
þeir, sem nú lasta bannið, eru
óþreyandi að lofa og dásama bind-
indishreyfinguna gömlu, sem þeir
áður höfðu á hornum sér og töldu
blett á óháðri þroskunarviðleitni þjóðar-
innar. Ekki er nema eðlilegt, að slfkar
röksemdir slái f baklás fyrir sjónum
heilskygnra manna og heilindin verði
tvfsýn, þegar siðfágunin er gerð að
höfuðástæðu f rökræðum háværustu
andbanninga.
Mikið hefir verið um æaingar á
báða bóga f þessu máli. Eg hefi
aldrei getað verið mjög æstur f mál-
inu. Álft það vera tvfsýnan hag fyrir
stefnuna. Eg hefi getað látið mér
lfða vel f hópi þeirra, sem hafa haft
vín sér til gleðskapar, meðan i hóf
he/ir verið stilt. En mfn reynsla hefir
verið sú, að eg hefi aldrei séð vín
haft um hönd, og hafi verið gnægtir
víns, f samkvæmum á ferðalögum og
við önnur slfk tækifæri, að það hafi
ekki verið misnotað einhverjum til
hrygðar, skaða eða skammar. Þess-
vegna er það, að eg álft viðureignina
við ofnautn víns of Iítilmótlegt sið-
legt viðfangsefni. Lft eg svo á, að
mesta þroskamerki, sem þjóðin gæti
sýnt f þessu máli væri það, að varpa
þessu frá sér, gangast öll undir
bindindisheit og halda það. Eg mun
þvf fylla fiokk þeirra manna, sem
gera þá kröfu til þjóðarinnar og halda
áfram að krefjast þess, hversu marga
fleiga sem andstæðingunum kann að
auðnast að reka inn f þetta mál.
Nú horfir málinu þannig við, að
andstæðingarnir hafa fengið óvæntan
byr undir vængi, þar sem eru hinar
margumræddu spásku kröfur. Nú er
því af andbanningum haldið fram, að
hér sé aðeins um að ræða samning
milli rfkja á hreinum kaupsýslugrund-
velli. Aðalatvinnuvegur þjóðarinnar sé
i húfi, ef nú sé ekki slakað til á
banninu.
Þetta er lævfsleg tilraun að villa
almenningi sýn yfir málið. Incflutnings-
höft á fiski með óbærilegum tolli og
innflutningsbann á áfengi er runnið
af ólíkum rótum. Vínbannið er reist
á grundvelli siðmennilegrar kröfu en
fiskurinn verður jafnan metinn til
efnalegs verðmætis. Það reynir því á
að velja á milli munns og maga
annarsvegar en siðmenningarviðleitni
hinsvegar. Ef erlent ofurvald neyðir
okkur til að falla frá siðlegum kröfum
með hótun um toll á saltfiski, sem er
vara Spánverjum jafn nauðsynleg eins
og okkur er vínið ónauðsynlegt, þá
er þar um kúgun að ræða frá hendi
þeirrar þjóðar, sem metur sinn hag
meira en siðmenningarstarfsemi okkar.
Vel getur svo farið, að við verðum
af illri nauðsyn að beygja okkur f
málinu. En þá verður það ekki annað
en sárasta móðgun gegn okkur, kinn-
hestur frá hendi ribbaldans, siðmenn-
ingu okkar veitt það tilræði, er
mun fylkja iiði f landi hér, sem sigrar,
ekki eingöngu fslenzka acdbanninga,
heldur og Spánverja.
Akureyri.
Brúöhjól). Uungfrú Gunnlaug Júlfus-
dóttir frá Hvassafelii í Eyjafirði og
hr. lyfsali O. C. Thorarensen á Akur-
eyri voru gefin saman í hjónaband á
heimili brúðarinnar fyrra laugatdag.
Dagur óskar brúðhjónunum til
hamingju.
Kolaverðið í bænum er hátt
samanborið við verð f Reykjavík. Kolin
eru um þessar mundir seld á kr. 100
lægst, en f Reykjavfk selur Lands-
verzlunin kol fyrir 80 kr. tonnið. Það
sér á að Landsverzlun er hætt að
keppa um þessa verzlun hér f bænum.
Er leitt til þess að vita, að bæjar-
búar skuli þurfa að kaupa þessa
bráðnauðsýnlegu vöru 2 5°/o hærra
verði, en hún er seld f Reykjavík.
Eða mundi þetta verð vera eitt af
heilbrigðiseinkennum frjálsrar sam-
kepni hér f bænum ?
Óeirðir hafa orðið f bænum undan-
farið. Utanbæjarmaður gerði vart við
komu sfna f húsi einu á Oddeyri á
óviðeigandi hátt með þvf að drepa
högg á húshliðina á næturþeli. Maður-
inn bafði verið við öl og vildu hús-
ráðendur ekki að kunningi mannsins,
sem bjó í húsinu leyfði honum gist-
ingu líklega af ótta við óspektir, sem
hefðu komið sér illa, þvf f húsinu var
veik kona. Næturvörðurinn var sóttur
til þess að halda reglu, en þá voru
komnir til viðbótar tveir bæjarmenn
og voru eitthvað druknir. Barst leikur-
inn út úr húsinu og lenti í slagsmál-
um milli þessara tveggjá bæjarmanna
og næturvarðarins. Gunnar Snorrason
sló næturvörðinn og reif af honum
föl. Hinn maðurinn Jakob Olsen tók
og þátt f þessu handalögmáli. Voru
allir þessir menn kallaðir fyrir rétt.
Utanbæjarmaðurinn, Brynj. Sigtryggs-
son, var sektaður um 20 kr. fyrir
höggið f húshliðina. Jakob Olsen um
40 kr. fyrir óspektir og Gunnar
Snorrason um 200 kr fyrir óspektir
og barsmfð, auk þess var hann dæmdur
til að greiða næturverðinum 75 kr.
fyrir skemdir á fatnaði.
FjármÖrHum er verið að safna í
bænum um þessar mundir, til undir-
búnings hinni fyrirhuguðu markaskrá
og hefir verið útbýtt eyðublöðum til
manna, sem gefin hafa verið út f
þessu augnamiði. En ekki hafa svipað
því ailir bæjsrbúar fengið þessi eyðu-
blöð og er sagt, að þau séu þrotin
hér f bænum. En mörkin eiga að
vera tilbúin og send Benedikt Einars-
syni á Hálsi eigi síður en 15. þ. m.
Verður því að vinda bráðan bug að
því að koma þessari markasöfnun í
kring.
Skólatombóla. Nemendur Gagn-
fræðaskólans halda tombólu kl. 7 f
kvöld heima i skólanum til stýrktar
fánasjóði skólans. Meðal annars, sem
verður þar til skemtunar, er erindi,
sem Lárus kennari Bjarnason flytur
f sambandi við eðlisfræðislegar tilraunir.
Skemdir urðu á vélbátum Höfð-
hverfinga og Hríseyinga hér á höfn-
inni sfðastl. miðvikudag. Bátarnir komu
þann dag hingað inn eftir og hafði að
minsta kosti einn þeirra meðferðis um
20 skippund af saltfiski. Autt var við
Oddeyrartangann, en fiskeigendum
þótti langt að aka fiskinum þaðan á
ákvörðunarstað og freistuðu að kom-
ast inn að Torfunefsbryggju, en Poll-
urinn vár lagður nýrendum fs. Lögðu
bátarnir f fsinn og brutu sér leið upp
að bryggju. En svo fóru leikar að
göt skárust á tvo þeirra og 3ökk
báturinn með fiskinum við bryggjuna.
Þriðji báturinn skemdist til muna.
Skaðinn á fiskinum mun verða tals-
vert mikill.
Fyrirspum. Er það lögum sam-
kvæmt að sekta þann mann, sem
flytur eina flösku af vfni f land úr
skipi, um kr. 50.00, en annan, sem
flytur 15 flöskur f land úr sama skipi,
aðeins um kr. 100.00.
Gert ráð fyrir að það sé í fyrsta
skifti, sem hvor um sig er sektaður
fyrir slfkt? Ólögfróður.
SVÁR. Sektarupphæðin fer ekki
nema að nokkru leyti eftir magni þess
víns, sem flutt er í land. Ýmsar að-
stæður koma jafnframt til greina.
Knýjandi aðstæður geta hamlað þeim,
sem flytur cina flösku, frá því að
flytja meira, en honum er trúandi til
þess, þegar ástæður leyfa. Brotið sjálft
er aðalatriði og saknæmi þess fer eftir
atvikum. Þau atvik þurfa að vera
kunn, til þess að hægt sé að svara
spurningunni, sem hér liggur fyrir.
Ritstj.
Símskeyti.
Reykjavfk, 4. nóv.
Briand hefir fengið traustsyfir-
lýsingu með 599 gegn 178.
Bandalagið sendi Ungverjum
harðorða kröfu og heimtaði af-
vopnun peirra, en Bretar vilja
ekki að Ungverjar séu beittir
harðýðgi. Hinsvegar ráðgera
Bretar, að senda herskip eftir
Doná og handtaka Karl stroku-
keisara. Austurríki vill að Karl
segi af sér konungdómi par í
landi. Neiti hann, á að kveðja
saman ping og afnema kon-
ungdóminn með Iögum.
Pjóðverjar telja skiftingu Slesíu
vera kúgunarbrögð gegn sér.
Þeir ganga nauðugir að kostun-
um, en mótmæla peim.
Finnar lofa að víggirða ekki
Álandseyjar og halda par ekki
her. Svíar láta par við sitja.
Norsku kosningarnar féllu
pannig: Hægrimenn 56 ping-
sæti, vinstrimenn 37, kommun-
istar 29, bændaflokkurinn 18,
socialistar 8. Hægrimenn og
sumir bændur eru andbanning-
ir. Hinir pingmennir eru flestir
eru með banni.
Rússar hafa boðist til að við-
urkenna ríkisskuldirnar, ef peir
fái viðurkenningu og verzlunar-
frið við aðrar pjóðir.
Vesturríkin hóta Bandalaginu
hörðu ef pað Ieitist við að kúga
Ungverja. Austurríki lýsir yfir
hlutleysi sínu, ef til ófriðar dragi.
Engir samningar takast enn
milli skipaeigenda og sjómanna.
Togararnir liggja aðgerðalausir.
Búist við að sum togarafélögin
Ieysist upp með gífurlegu tapi,
af pví að skipin voru keypt í