Dagur - 26.11.1921, Blaðsíða 2

186
DAOUR
47. tbl.
stranga fyrirskipun, en alls éigi nægir
það, til þess að uppheíja hana. Við
það að sjúklingarnir verða tveir tvö-
faldast hættan á þvf að sjókdómurinn
verði landlægur og þó ekki sé hægt
að beita róttækustu ráðstöfunum í
öðru tilfellinu fellir það ekki niður
ástæðuna til þess að beita þeim f
hinu, ef kept er að fullum árangri.
Aftur ber á það að Hta, að ekki
er ólíklegt að skipun þessi hafi verið
full hastarleg og að stjórnin hafi ekki
kynt sér til hlftar allar ástæður fyrir
fram, sem hlutu að ráða miklu um
afleiðingarnar. Jafnvel þó ráðstöfun
þessi væri bygð á skyldu stjórnarinnar
og á lögum og landsrétti, var með
henni hægt að ganga svo nærri fs-
leszkum rikisborgara, þar sem Ólafur
Friðriksson var, að honum væri of-
boðið. Hér var um fósturbarn hans að
ræða, sem ekki átti sér víst úti f
heimi annað en þjáningu og örbirgð.
Það var dtvfræð skylda stjórnarinnar
að vernda þjóðina fyrir sjúkdómi en
jafnframt að gera það mannúðlega. A
þeim grundvelli heíðu einhver fjár-
íramlög til þess að tryggja barninu
lækningu og hjúkrun verið réttlætan-
leg, boðin fram af stjórninni, enda
þótt lagaheimild skorti. Það er óupp-
lýst hvort stjórnin hefir f upphafi
stigið nokkurt slfkt varúðarspor, en
hafi hún gert það, er hlutur hennar
þeim mun betri og hlutur Ólafs
Friðrikssonar að þvl skapi lakari.
Hætt er við óvarkárni yfirvaldanna
á aðra hönd en ofstopi Ólafs Friðriks-
sonar á hina hafi hrundið málinu inn
f þenna óheilla farveg.
Með þessum atburði virðist komið
allnærri þvf, að þjóðfélagið leysist
upp. Yfirvöld landsins fá ekki lengur
framkvæmt lög og stjórnarráðstafanir.
Þeir sem vilja halda þjóðinni saman
undir einni stjórn geta ekki unað þess-
um úrslitum. Þó er mikil vandhæfni
á, hversu með skuli fara, til þeBS
að komast að viðunanlegri niðurstöðu,
í lengstu lög verður að forðast blóðsút-
hellingar og algerða upplausn.
Enginn fullnaðardómur getur orðið
lagður á málið hér í blaðinu að
sinni. Verður beðið frékari fregna.
Ragnar Lundborg.
Á þeim árum er mestar deilur voru
f dörskum blöðum, um rfkisréttindi
íslands og sjálstæðismál þess út á við,
var Ragnars Lundborgs oft getið þar
og kölluðu ýms blaðanna hann þá f
skopi »riddara íslands * íslendingar
mættu vei kalla hann þessu nafni f
fuilri alvöru og með þakklæti fyrir
hina óeigingjörnu starfsemi hans, árum
saman, í þarfir lands og lýðs. Það er
ábyggilegt, að af mörgum góðum vin-
um íslands og fslenzkra málefna úti
um heiminn, er enginn öruggari mála-
fylgjumaður þess þegar f harðbðkka
slær en R. L. og enginn hefir staðið
»riddaralegar« á verði, hafi verið leitað
á sæmd íslands og réttindi, ea ein-
mitt hann.
Nýlega hefir R. L. ritað bók á þýzku
um nýtfzku aambönd rfkja eða eins og
þeim sé háttað nú á dögum (»Die
gegenwártigen Staatenverbindungen«
gefin út af Puttkammer & Mublbreckt
í Berifn) og er þar rækilega ritað um
sambandslög Dana og íslendinga frá
i q 18 er höf. telur íslendingum vera
mikla réttarbót. Er það gott að vita
álit slfks manns og Lundborg er, um
þau efni og má geta þess f þessu
sambandi, að vfsindahróður hans fer
nú mjög vaxandi. T. d. hefir háskól-
inn f Washington sæmt hann doktors-
nafnbót í lögvísi.
Lundborg á mikið safn fslenzkra
bóka og blaða og Iætur sér mjög ant
ura að fylgjast vel með f öllu er gerist
á íslandi. Nokkrir útgefendur blaða
hér á landi, hafa sfðustu árin sent
honum blöð sfn í þakkarskyni fyrir
stsrfsemi hans, en það væri vei til
faliið, að það gerðu allir útgefendur
fslenzkra blaða og tfmarita og bezt
færi á því, að allir þeir er gefa eitt-
hvað út á fslenzku, sendu Lundborg
eitt eintak. Það kostar útgefandann
lítið, en á þann hátt yrði R. L. gerður
greiðari gangur að þvf að »standa á
verði* fyrir ísland og fslenzk málefni
og ýmislegt gæti af þvf leitt til góðs
°g gagns fyrir útgefendurna eða höf-
undana, þvf R. L. kastar ekki bókum
sfnum i glæ, heldur gætir þeirra vel
og vandlega. Og á hinu gestrisna
heimili hans, er oft svo margt útlendra
mentamanna úr ýmsum áttum, að
miklar lfkur eru til, að fslenzkar bækur
og blöð bæri þar fyrir augu margra
manna, ef þær væri þar, sem aldrei
sæju þær annars.
Akureyri 18. nóv. 1921.
Jón Síefánsson,
Símskeyti.
Reykjavík, 24. nóv.
Samtiingar Breta og Ira halda
áfram og er von um árangur.
Sambandslög Islands og Dan-
merkur hafa verið þýdd á ensku
af vinum Islendinga. Eru pau
talin geta verið fyrirmynd ensk-
irskra sambandslaga.
Merkur maður á Spáni hefir
skrifað hingað og vill að Spán-
verjar og Islendingar vinni sam-
an móti fisktollsfarganinu.
Armeníubúar biðja Englend-
inga hjálpar. Þeir eru mjög að-
prengdir.
Óháðir jafnaðarmenn í Pýzka-
landi hafa skorað á verkamenn
par í landi, að vera viðbúnir að
gera byltingu um jólaleytið;
Á ráðstefnunni í Washington
tala allir ensku nema fulltrúar
Frakka. Briand Iýsir par yfir að
Frakkar purfi að hafa mikinn
her, vegna sívkandi hernaðar-
anda Pjóðverja. Balfour og ítalska
nefndin styðja mál Frakka. Banda-
ríkin vilja kúga allar pjóðir til
að ganga inn á tillögur sínar.
um herskipastól stórpjóðanna.
Peir vilja sjálfir hafa stærstan
flota, pá Englendingar, pá Jap-
anar. Bandaríkin hóta að beita
öllu auðmagni sínu, til að smíða
fleiri herskip en allar aðrar pjóðir,
ef ekki náist samkomulag.
Fjárhag Englands er svo kom-
ið að pað stenzt ekki slíka sam-
kepni og flytjast yfirráð á heims-
höfunum úr höndum peirra til
Bandaríkjanna. Fulltrúi Japana
hótar að gulu pjóðirnar skulu
gera bandalag móti Bretum og
Bandaríkjamönnum.
Karl keisari er kominn til
Madeira.
Hugo Stinnes hinn mikli
pýzki auðmaður er í London
til pess að ræða um mikilvægar
ráðstafanir til að endurreisa
fjárhag pjóðanna.
27 mönnum varpað í fang-
elsi um leið og rússneski dreng-
urinn var tekinn. Stjórnin hefir
tvo Iögreglustjóra til nýjárs, 'Jón
Hermannsson til friðar og Jóhann
Jónsson til harðræða. Fjöldi
verzlunarmanna og skólapilta
eru í borgaraher Jóhanns. Her-
inn heldur vörð um opinberar
byggingar. Engar óspektir ger-
ast. Búist við að verkamenn
muni heimta að fá að mynda
varðlið eða Ieggja til liðsmenn
að helmingi ef svo skal halda
fram.
Togararnir eru flestir á veið-
um nema í félagi peirra Sveins
Björnssonar og P. THorsteins-
sonar.
Sama kreppa í bönkunum.
Talið að Islandsbanki muni
verða að gefa upp sumum síldar-
og fiskkaupmönnum fé sem skiftir
mörgum hundruðum púsunda,
ef eitthvað eigi að nást af
skuldum peirra við bankann.
Fullvissa fengin fyrir, að
Gunnar Egilsson er sífelt að
rannsaka möguleikana fyrir
áframhaldandi bannlögum og
fisksamningum á Spáni.
Fréttaritari Dags.
Nýtízku kirkja.
(Eftirfarandi grein hefir verið þýdd
úr erlendu blaði og send blaðinu. Hún
gefur hugmynd um á hve einfaldan
hátt nútfmamennirnir hsga guðsdýrkun
sinni.)
f miðri Nýju Jórvfk gnæfir hið ný-
tízkulegasta guðshús se.u heimurinn á,
Tabenaklet (Tjaldbúðin) heitir það.
Húsið er 6 lofthæðir ogj er þar að
finna öll heilbrigðis og þæginda skil-
yrði byggingalistar nútímans. Þeir hinir
heýrnadaufu hafa þar hljóðsuka (höre-
rör) og blindir menn geta lesið stórar
bænabækur með upphleyptu letri. í
sumarhitum er leiddur svali um kirkuna
með rarmagnsvél, gegnum þartilgerð
vindaugu eða smugur, og heitt og
kplt vatn er fáanlegt f hverju herbergi
hússins. Fjöldi lyítivéla ber fólkið af
neðsta gólfi, hinni eginlegu kirkju,
uppá hinar lofthæðir hússins, þar sem
eru samræðusalir, lestrasalir, bað-
klefar, nuddherbergi og dýrustu mat-
söluherbergi, altsaman handa hinu
guðhrædda messufólki. Kvenfólkinu er
ætlað skrautlegt herbergi, þar sem það
getur lagað sig til og prýtt, áður
enn það gangur fram fyrir augiit hins
alsjáanda með bænir sfnar, og senda
hinum hæsta hjartansmái sfn, og eru
æfðar og velkunnar þjónustumeyjar
alstaðar við hendina, til að rétta þeira
hjálparhönd við þá athöfn. Lögfræð-
ingur er þar einnig búsettur og við
hendina þeim tii leiðbeiningar f því
lagalega, sem kynnu að þurfa hans
aðstoðar, f peningalegu tilliti sem
brúðhjónaefni, áður en þau skreppa
fram fyrir prestinn til að láta hann
gefa sig í heHagt hjónaband. Aðal-
lega er kirkja þessi ætluð til messu-
gerðar fyrir þá, sem annrfkt eiga og
stendur messan — með söng og öllu
saman — yfir f 15 mínútur. Hún er
og mikið notuð af þeim, sem lftinn
tfma hafa en næga peninga eiga til
að kaupa fyrir öll þessi guðsþjónustu
þægindi.
Síðustu fréttir
úr Reykjavík.
Á miðvikudaginn lét stjórnin til
skarar skrfða gegn Ólafi Friðrikssyni.
Skipaði hún nýjan lögreglustjóra Jóhann
Jónsson skipstj. af björgunarskipinu
Þór f Vestmannaeyjum fyrv. premíu-
lautenant f her Dana. Jóhann safnaði
liði, einskonar borgaraher. Iðnó var
innréttað sem sjúkrahús, vörður slegin
um allar opinberar byggingar og sfð-
an haldið fylktu liði á hendur Ólafi,
en aliar götur að Suðurgötu spertar
af. Alþýðuflokkurinn lýsti yfir sama
dag að hann gerði þetta mál Ólafs
ekki að flokksmáli. Mótstaða varð
engin bjá Ólafi og var honum og konu
hans og alls um 27 manns' varpað
í fangelsi. Þegar þessu var lokið, hélt
borgaraliðið enn saman um stund.
Þótti ýmsum of langt gengið, einkum
Alþýðuflokksmönnum. Daginn eftir
krafðist Alþýðuflokkurinn þess að lið-
inu yrði sundrað og var Alþýðublaðið
mjög hvast þann dag. í gær birtist í
öllum blöðum f Reykjavlk yfirlýsing
um að liðið sé leyst upp og hafa nú
lækkað þær viðsjárverðu öldur, sem
risu f höfuðstaðnum. Réttarhöld standa
yfir nótt og dag og f gærkvöld höfðu
nfu af þeim, sem fastir voru teknir,
verið látnir iausir.
Ritstjórann
er að hitta á Eyrarlandsvegi Nr. 8
(Æsustöðum). Gengið upp á loft að
sunnan,