Dagur - 30.12.1921, Síða 2

206
DAOUR
52. tbi.
dýpkað, skerunum dýpt í tnoldina eða
teknir upp o. s. frv. Hanu sýnir hon-
um ennfremur hvernig hann skuli
skifta niður akrinum f sneiðar og
plægja báðar leiðir. Hann varar við
grýttum blettum í akrinum, þar sem
gætilega þarf að plægja. Hann kennir
honum að stjórna hestunum með ak-
taumunum og með orðum og skipunum.
Hestarnir eru fjórir eða fimm, oft-
ast fjórir. Hver þeirra þekkir sitt
nafn og hlýðir þvf. Þeir skilja einnig
fyrirskipanir og hlýða þeim. Þeim er
skipað fyrir hvort heldur þeir eiga
að fara af stað eða nema staðar,
standa kyrrir eða ganga aftur á bak,
vfkja til hægri eða vinstri, ganga hratt
eða fara gætilega. Svo hlýðnir eru
vel tamdir hestar, að dæmi eru til að
þeir detta dauðir niður af hræðslu,
heldur en að hreyfa sig úr sporum,
ef húsbóndi þeirra skipar þeim að
standa kyrrum. Pilturinn, sem um var
rætt, kemst fljótt að raun um það,
að hestarnir eru beztu kennarar hans
við plæginguna. Það er skemtilegt að
veita því athygli, hversu hestarnir eru
sívakandi við starfið. Sé grýttur blettur
f akrinum biður sá, sem á plógnum
situr, þá að fara gætilega og rekist
plógurinn á stein stanza hestarnir
þegar og í næstu umferð hægja þeir
á sér sjálfkrafa á sömu stöðvum. Að-
eins getur þá verið hætt við, að þeir
geri sér tftt um að stanza og noti
sér hvert minsta tilefni. plæginga-
maðurinn kemst fljótt að raun um,
að verk þetta er raunar mjög létt og
skemtilegt. Það krefst aðeins mikillar
aðgætni og samvizkusemi, þvf mis-
munandi jarðvegur krefst þess að
plógnum sé beitt misjafnlega. Hestun-
um þarf einnig að geta nærri, sýna
þeim umhyggjusemi og aðhlynningu.
Hverjum vel hugsandi manni hlýtur
að hlýna af velvild til þessara skepna,
sem hann má treysta betur en sjálfum
sér og hlýna af velvild til þeirrar
menningar, sem hefir lyft sál skepn-
unnar upp yfir blinda orku hennar
(brutal force) og komið til leiðar
slfkri samstillingu milli manns og
hests og verkíærisins. sem báðir nota.
Plógurinn hefir venjulega 2 skera
og ristir tvo ca. 14 þuml. strengi.
Akurmoldin er laus fyrir og hrynur
auðveldlega sundur, því hún er plægð
árlega. Plógurinn er vel hirtur; vand-
lega borið á alla ása og hreyfijárn og
á skera hans og veltifjalir railli þess
sem hann er notaður. Þannig helzt
hann jafnan spegilfagur og tilkippi-
legur, hvenær sem er.
Berum þetta saman við svipuð verk-
brögð hér heima. Vesturfrá draga
4—5 stórir hestar plóginn í órætinni,
lausri mold. Þeir geta þvf unnið
f hægðum sfnum allan daginn og dag
eftir dag. Hér heima er tveimur litl-
um hestum beitt fyrir brotplóg f
hörðu og rætnu þýfi. Að vfsu er á
plógum þeim aðeins einn skeri, en
þó eru þeir langtum þyngri f fs-
lenzkri jörð heldur en akurplógur með
tveimur skerum f sléttri jörð og lausri
mold vestra. Enda er 4 hestum beitt
fyrir brotplóga þar. Það er blátt
áfram afskaplegt að sjá tvo fslenzka
hesta brjótast um þýfinu hér heima
og verða kúguppgefna á skammri
stundu.
Eins og áður er sagt er hestunum
vestra stjórnað með orðum og fyrir-
skipunum og hlýða þeir bverri skipun
!viðstöðulaust. Hér heima ræður afls-
munur eða þá fólska. Er aumt til
þess að vita, að svo greindum skepn-
um, sem fslenzkir hestar eru, skuli
ekki einu sinni f bændaskólunum vera
kent að hlýða fyrirskipunum. Viðbjóðs-
legt blfstur er það eina sem íslend-
ingar hafa látið sér hugkvæmast, að
kenna hestunum að skilja. Þetta veldur
oft miklum skapraunum, auknu erfiði
og illri meðferð og getur oft valdið
slysum. Plógarnir vestra eru vel hirtir,
oifa borin á skera og veltifjalir f hvert
skifti sem notkun er lokið, svo að
þeir koma spegilfagrir úr moldinni
eftir fyrstu umfcrð. Hér heima er
plógnum hent hvar sem vera skal og
óvíða hirt um að verja þá ryði. Fari
menn um sveitir landsins, til þess að
skoða jarðabótaverkfærin, sem til eru
á vegum jarðabótafélaganna, hlýtur
þeim að blöskra, sem séð hafa annað
betra. Piógarnir liggja kolryðgaðir eins
og Ieifar frá gamalli styrjöld. Sllk
vetkfæri eru óhæfileg til notkunar og
tauga sundur hestana.
(Meira.)
Yfirlýsing
B. K. f 61. tbl. ísl. er glögt sýnis-
horn af þvf, hvernig atvikin lftillækka
óuppalda menn, sem láta stjórnast af
blindu sjálfsáliti. Hann segir, að ritstj
Dags hafi logið sig út úr sfoum eigin
ávirðingum, þar sem hann hafi haldið
því fram að ritstj. íslendings hafi
skrifað aths. við grein B. K Fyrst
og fremst er ritstj. Dags allvel kunn-
ugt um hug umráðamanna ísl. til þessa
ófrægilega skrifs. 1 öðru Iagi gat
hann ekki trúað því, að B. K. gerði
sig svo hlægilegan, að lýsa yfir því,
að hann nenti ekk’ að birta áframhald
og endir þeirra greinar, sem hann var
búinn að skrifa, í blaðinu, sem flutt
hafi 14 kapftula af henni, en væri til
með að birta niðurlagið í öðru blaði.
í þriðja lagi er útreið B. K. ritstj.
Dags áreiðanlega ekki til neinnar
minkunar, heldur B. K. sjálfum.
En nú vill B. K um fram alt láta
mönnum skiljast, að hann hafi af eigin
hvötun hætt f miðjum klfðurn og að
orsökin hafi verið letil Við þvf er
auðvitað lítið að segja. Þessu trúir
bara enginn lifandi maður og sfzt þeir,
sem þekkja þenna hnakkakerta oflát-
ung, sem hér á f hlut. Hvernig sem
hann snýr sér f þessu máli og hversu
stórorður, sem hann verður, er dæmi
hans alveg einstætt f Íslenzkri blaða-
mensku og framkoma hans í þessari
viðureign frá fyrstu til sfðast hlægilega
kjánaleg en um leið meðuumkunarverð.
En sárast mun honum svfða, að spá-
dómur Dags (22. tbl.) um að ofsi
hans mundi lægjast við árekstur,
skyldi rætast svo fljótt. Sá sársauki
ætti að geta orðið honum til þrosk-
unar.
Akureyri.
Jarðarför Karls Guðnasonar fór
fram f gær.
Hjónaefni. Trúlofun sfna birtu á
jóladaginn þau ungfrú Jóhanna Þórðar-
dóttir og Steingrfmur Kristjánsson
bflstjóri, bæði til heimilis hér í
bænum.
Dánardægur. Á jóladaginn andað-
ist að heimili sfnu hér f bænum hús-
freyjaValgerður Arinbjarnardóttir, kona
Daníels Gunnarssonar múrara.
Einkasala. Hér með vill Dagur
vekja athygli lesendanna á tilkynningu
bæjarfógetans, sem birtist hér í blað-
inu um einkasölu Landsverzluaar á
tóbaki frá áramótum n. k.
Jólaglaöningar. Sjúkiingarnir í
Sjúkrahúsi Akureyrar hafa nú um jólin
verið gladdir á ýmsan hátt eins og
um undanfarin jól. Hjúkrunarfélagið
Hlff hefir sent hverjum dálitla peninga-
gjöf, ávexti, jólaspjald og gengist fyrir
messu f sjúkrahúsinu á Jóladaginn.
Hefir félagið gert þetta til margra
ára. Spftalahaldarinn, Jón Guðmunds-
son, hafði smfðað og gefið sjúkrahúsinu
kertastiku grænmálaða handa hverjum
sjúklingi og gefið þar með jólakerti.
Úr Hamborg fengu sjúklingarnir ávexti
og fleira góðgæti. Móðir og ekkja
Jóhannesar sál. Þorsteinssonar halda
uppi þeim hætti hans, að gleðja sjúkl-
ingana um jólin. Eru allar þessar
gjafir og glaðningar stórnotalegar og
viðurkenningarverðar. Hafa margir
sjúklingarnir óskað eftir því að Dagur
fiytti gefendunum innilegar hjartans
þakkir og mun vera óhætt að flytja
það þakklæti fyrir hönd þeirra allra.
Íílendingur í Winnipeg, sem viil
ekki láta natns sfns getið, hefir gefið
Hjúkrunarfélaginu Hlff peningagjöf.
Átti hann inni hér í bænum upphæð,
sem enn er eigi vfst, hversu mikil er
og sem hann lætur ganga til félagsins
»af því hann hefir heyrt þess getið
að þvf, að gleðja sjúklinga um jólin.c
Félagið hefir þegar fengið 300 kr. og
er gert ráð íyrir að meira geti orðið.
Fyrir gjöf þessa hefir félagið beðið
Dag að flytja þessum fjarstadda, sam-
úðarfulla landa alúðarfylsta þakklæti.
Perlur Hér skulu enn tíndar upp
nokkrar perlur, sem Einar á Stokka-
hlöðum hefir skilið eftir f íslendingi
þann stutta tíma, sem hann' hafði rit-
stjórnina á hendi, nú fyrir skömmu.
Grein með yfirskriftinni Framtíðarhorfur
sem birtist í S9 tbl. byrjar með þessum
gullvægu orðum: »Ef litið er yfir tfma-
bil undanfarinna ára og ef byggl* væri
á þeim undanlörnu tímum framtfðar-
horfur lands og þjóðar, þá er því
miður ekki glæsilegt tfmabil fyrir þjóð
vora f vændum.« Sfðar í greininni
stendur: »Eitt af því sem stjórnin lét
framkvæma á þeim árum var úthlutun
á ýmsum vörum til landsmanna sem
dýrtfðarráðstöfun.* Og enn segir í
greininni: »Skoðanir manna hafa verið
á reyki til að bæta út þeim meinum,
♦Leturbr. Dags.
sem landið og landsmennþjáir.* Árásar-
grein á Kaupfél. Eyfirðinga f 61. tbl.
byrjar á þessum Ijósu orðum: »Á
þessum fjárhagslegu hættulegu tfmum
ætti hver hygginn maður að hugsa út
f það, að það er stór munur að hætta
ekki verzlun sinni í tvfsýnu, Það er
lfkast þvf að hætta sér út f kviksyndi,
sem maður er f óvissu, hvort maður
getur flolið til lands eða sokkið. < Fleira
verður ekki tínt til. þó kostur sé
margs fleira. Annaðhvort hefir Einar
á Stokkahlöðum aldrei verið sérlega
ritfær maður, ellegar honum er farið
að förlast. Naumast er hægt að hugsa
sér annað, en að sfþreytandi kvarnar-
hljóð trufli þann mann, sem gengur
svo illa frá ritgerðum sfnum.
Leiörétting. f 59. tbl. íslendings
hefir Einar Sigfússon á Stokkahlöðum
skrifað rojög svæsna árásargrein á
Kaupfélag Eyfirðinga. Væntanlega tek-
ur formaður félagsins til máls eða
einhver annar f atjórn þess, ef þeir
telja ástæðu vera til að svara Einari.
Hér skal aðeins að þessu sinni leið-
rétt, það sem Einar segir um fyrir-
lestur eftir ritstj, Dags f Tfmariti S.
í. S. Einar segir að ritstj. Dags hallist
þar frekar að pöntunarfyrirkomulagi.
Þetla er rangt og uppspuni Einars.
í fyrirlestrinum stendur (15. árg. bls.
122 ) »Um önnur þau frábrigði Kaup-
félags Þingeyinga, sem áður voru
nefnd, pöntun og kostnaðarverðsúthlut-
un pantaðra vara skal eg ekki fjöl-
yrða. Til þess skortir mig verzlunar-
þekkingu. Eg get hugsað mér að frekar
geti farið á milli mála, hvort þau at-
riði eiga allstaðar jafnvel viðc þetta
er alt og sumt sem í fyrirlestrinum
stendur um pöntunarfyrirkomulagið.
Fyrirlesturinn laut að skiftingH félag-
anna f deildir með samábyrgð innan
deilda með skuldatrygginguna eina
fyrir augum. Ea milli þessa getur
Einar ekki greint. Skrif hans sýna, að
hann skilur hvorki upp né niður f
þeim mun, sem er á pöntunarfyrir-
komulagi og Rochdalefyrirkomulagi,
þó hann sé sffelt að stagast á orðinu
pöntunarfyrirkomulag. Að Einar um-
hverfir og rangfærir, það sem liggur
íyrir í prentuðum heimildum og fer
þannig vísvitandi með rangt mál, gefur
hugmynd um, hvernig það, sem enginn
stafur er íyrir, verður í meðferðinni
bjá honum, þessum alræmda moldviðris-
manni.
Gjafir til nauðstaddra barna f
Austurrfki.
Frá börnunum á Kraunast. 4, Hall-
grfmur Guðmundsson Grfmshúsum 5,
Jónína Jónasdóttir s. st. 2, Þóra
Björnsdóttir s. st. 2, Guðfinna Jóns-
dóttir Norðurhlíð 5, Sigurbjörg
Þorláksdóttir Norðurhlíð I, Elfnborg
Pálsdóttir Norðurhlfð 1, Kristján
Jónatansson Norðurhlfð 2, Bjarney
Helgadóttir Mula 2, Regfna M. Helga-
oóttir Múla 2, Logi Helgason s. st.
I, Haukur Helgason sama st. I,
Helgi Jóhannesson Múla 5, Carólína
Benediktsdóttir s. st. 20, Dagrún
Jakobsdóttir Múia 2, Kristrún Davíðs
dóttir Langavatni 10, Kristjana Jóns-
dóttir Klambraseli I, Guðrún Bjarna-
dóttir Rauðuskriðu 6, Kristjana Bjarna-