Dagur - 08.06.1922, Blaðsíða 2

78
DAOUR
23 tbl.
minsta kosti þangað til hælið kemst
upp. E( það þá reyníst vera óþarf-
lega stórt er altaf hægt að draga
samfin segiin, minka það eftir vild og
leigja út nokkurn hluta þess til í-
búðar.
Hvað sem þessu líður, tel eg eins
og áður mikla nauðsyn á að reist
verði heilsuhæli hér norðanlands, því
enginn efi er á, að Vffilsstaðahælið er
ófullnægjandi fyrir landið alt. En hafi
ríki vort ekki ráð á að. byggjá slíkt
hæli, þá finst mér réttast, að numin
verði úr gildi mörg helstu ákvæðin í
hinum nýju berklaveíkislögum.
Eg hefi á öðrum stað (( skýrslu C
og blaðinu Dagur, janúar þ. á.) getið
um hinar rausnarlegu gjafir, sem
sjúkrahúsinu áskotnuðust fyrir for-
göngu nokkurra kvenna hér í bænum.
Gjafir þessar námu nálægt, 18000 kr.
Voru það sumpart ýmsir þarfir munir,
en mest peningar, þar af um 12000
kr. frá íslendingum f Amerfku. Fyrir
þetta fé hefir sjúkrahúsið eignast
mörg játnrúm, vandaðan rúmfatnað,
ýms húsgögn 0. fl. Af gjafalénu frá
Ameríku voru iooo kr. frá ung-
mannafélögum í Únítarasöfnuði f Winni-
peg gefnar til minningar um föður
minn og ætlaðar til að prýða og út-
búa vandlega eitt herbergi í sjúkra-
húsinu. Eina einbýlisstofan í sjúkra-
húsinu hefir í þessu skyni verið skraut-
máluð og prýdd myndum og áletrun
og góðum húsgögnum og kallast nú
Matthiasarherbergið.
Þó sjúkrahúsið sé nú miklu ríkara
en áður og betur útbúið að rúmfatn-
aði öllum, vantar þó enn á að til sé
nóg af ábreiðum og lökum þegar að-
sókn er mikil og mundi oft horfa til
vandræða ef ekki sjúklingarnir sjálfir
kæmu með yfirsængur með sér. 60
ullarábreiður vantar okkur enn og
margt fleira ef vel á að vera. Vonandi
bætist úr þessu smám saman. Því eg
hygg að þeir séu margir, sem kunna
þá og þegar, ef þeir hugsa sig um,
að minnast þakklætisskuidar við spftal-
ann fyrir sig eða sína og vilji gjarnan
greiða hana eða að minsta kosti ein-
hverjar rentur. Á árinu sem leið sýndu
konur i Svarfaðardal þá rausn að
senda sjúkrahúsinu 15 góðar ábreiður
unnsr f verksmiðjunni »Gefjun«. Var
þetta að þakka duglegri forgöngu frú
Sólveigar Pétursdóttur á Völlum.
Fjárhagur sjúkrahússins
hefir lengi verið örðugur svo að nauð-
syn hefir knúð til að daggjöld sjúkl-
inga hafi verið hækkuð hvað eftir annað
síðast 1920 og eru þau síðan þannig:
kr. 5 fyrir sýslubúa, kr. 6 utansýslu-
búa, kr. 10 fyrir útlendinga. Vonandi
verður gjörlegt á næsta ári að lækka
daggjöldin, en þó verður það því að-
eins að hærri árstyrkur verði veittur
úr landsjóði en hingað til, því ekki
má reiða sig á að greiðvikni einstakra
mannn gagnvart stofnuninni haldist
frarrvegis eins og undanfarið ár, og
bæði bæjarsjóður og sýslusjóður hafa
nú veitt svo ríflegan styrk að varla
má búast við meiru (þ. e. kr. 4000 00
hvor fyrir 1921, en kr. 5000.00 hvor
fyrir 1922). Ur landsjóði hefir enn
ekki komið styrkur fyrir 1921, en
verði hann ekki rfflegri enn árið á
undan — þ. e. kr. 4257,00 — vefða
gjöldin að haldast óbreytt. Mikill
hluti þessa styrktarfjár, ef ekki allur,
fer tií að borga rentur og afborganir
af hinni miklu byggingarskuld frá
1920, sem nemur rúmum 80 þúsund
krónum.
Hjúkrunarkensla
fór fram þetta ár eins og nokkur
undanfarin ár. 6 stúlkur nutu tilsagnar
um 6 mánaða tfma, bjuggu allar á
sjúkrahúsinu . og gegndu hjúkrunar-
störfum. Auk verklegra æfinga fengu
þær munnlega fræðslu hjá frú Júlfönu
Friðriksdóttur fyrverandi hjúkrunar-
konu og mér, en þar að auki tilsögn
í dönsku hjá ungfrú Elisabet Eirfks-
dóttur. Við kensluna var notuð Heilsu-
fræði mfn og vélritað handrit af
bjúkrunarfræði, sem eg er langt kominn
ntíeð að semja, ennfremur Sóttvarna-
bókin.
Víðsvegar í sveitum hér norðan-
lands hafa verið stofnuð hjúkrunarfélög
með því markmiði, að hafa fast ráðna
bjúkrunarstúlku til hjálpar sjúklingum
f sveitunum. Mikill þorri þessara fé-'
laga hefir sent okkur stúlkur til náms
um þriggja til sex mánaða tfma. Yfir-
leitt hafa stúlkurnar reynst vel þrátt
fyrir altof stutta tilsögn og æfingu og
hefir hjálp þeirra bætt úr brýnni nauð-
syn. Vér höfum þó nú tekið upp þá
stefnu við sjúkrahúsið, að taka engar
stúlkur til styttra náms en eins árs f
senn og er það í samræmi við ákvörð-
un Hjúkrunarkvennafélags íslands og
þá ennfremur til ætlast, að stúlkurnar
eftir veru sfna hér, Ijúki fullnaðarnámi
á sjúkrahúsum syðra og ef til vill f
Kaupmannahöfn ef þær vilja kallast
fullnuma hjúkrunarkonur.
Sóttvarnarhúsið.
Með leyfi stjórnarráðsins notaði eg
sóttvarnarhúsið tvfvegis til einangrunar
barnaveikissjúklinga. Annars hefir það
staðið ónotað og mannlaust að þvf
undanteknu að f kjallaranum er stöð-
ugt starfrækt rafstöð sjúkrahússins
og þar fara einnig jafnaðarlega fram
sótthreinsanir f sótthreinsunarkatli
héraðsins.
í bréfi til stjórnarráðsins dagsettu
30 janúar 1921 gerði eg grein fyrir
áúgkomulagi hússins og þeim endur-
bótum, sem það þarfnaðist. Skal eg
stuttlega gera grein fyrir því einnig
bér.
Húsinu fylgja nú.12 rúm með þar
til heyrandi rúmfatnaði, sjúkraborðum
og nauðsynlegustu hjúkrunargögnum.
Þar að auki eru 5 laus rúm til vara.
Þetta má nú teljast gott það sem það
nær, en þar með er Iangt frá því að
alt sé fengið; t. d. vantar góða frá-
ræslu, vatnssalerni og laugarker. Þetta
, þrent má teljast bráðnauðsynlegt. Enn-
fremur þarf að þilja húsið uppi á
lofti og gera baðklefa og hjúkrunar-
konuherbergi f norður endanum. Nokkur
hluti vesturveggsins er farinn að fúna
og verður bráðlega að endurbæta það.
Þarf þá um leið að klæða þá hliðina
með tjörupappa eins og hinar og helst
klæða alt húsið utan með bárujárni,
svo að það verði varanlegt. Bréfinu til
stjórnarráðsins hef eg enn ekki fengið
svarað og verð þvf sennilega að skrifa
betur.
Um sótthreinsanirnar 1 sótthreins-
unarkatlinum á þessu ári skal eg gefa
þessa skýrslu.
Sótthreinsanir i sótthreinsunarkatli
sóttvarnarhússins árið 1921.
Sótthr. Sjúkd.
Ur Akureyrarhér. 52 Berklaveiki
— —»— 7 Taugaveiki
—- —»— 3 Barnveiki
— Svarfdælahér. 2 Berklaveiki
— —»— 2 Taugaveiki
— Höfðahverfishér. 2 Berklaveiki
— Húsavíkurhér. 5 Taugaveiki
— Þistilfjarðarhér. 1 Taugaveiki
— Blönduóshér. 1 Berklaveiki
Akureyri 31. maf 1922.
Steingrimur Matthiasson,
héraðslæknir.
Fæði.
3—4 reglusamir menn geta fengið
kcypt fæði á góðum stað f bænum. R.v.á.
24 25 26
hér á eftir. Pess má einnig geta, að þetta ár var Rbd. Skildinga Rbd. Skildinga
ársæld mikil til lands í Eyjafirði, en fiskveiðar Ull mislit, pd. 18 — hæst 20. Léreft, — — 24 —
tæplega í meðallagi Peysur, stykkið 80 - Brennivín, potturinn 20 —
Pað er erfitt að fá ítarlegar skýrslur um vöru- Sokkar (tvinnab.) par. 24 - - 28. Munntóbak, pundið 64 —
verð á fyrri hluta 19. aldar. Skýrslurnar eru ó- Sokkar (eingirnis) — 20 - - 22. Kaffi 24 —
fullkomnar og óáreiðanlegar. Er helzt að byggja Vetlingar — 6 — - 9. Melís — 24 —
á skýrsiu'm sýslumanna til Rentukammersins1) (því Vaðmál (alinin) 32 - • Kandís 24 —
bækur kaupmanna eru oft miður áreiðanlegar í Pess er getið í skýrslunni, að fiskur hafi ekki Púðursykur — 20 —
þessum efnum). Nú vill svo til, að embættisskjöl
eru betri að tiltölu úr Eyjafirði, en flestum öðr-
um héruðum og er því hægt að fá óvenju góðar
upplýsingar um verzlunarástandið í sýslunni. Hér
fylgja verðljstar fyrir árið 1842, teknir úr skýrslu
sýslumanns dagsettri 8. október það ár.
Verð á útfluttum vörum, var:
Hákarlslýsi, tunnan 20 Rbd.
Rorska- og seiiýsi — — —
Saltkjöt, pundið
Tólg
Gærur, stykkið
Lambsk. —
Æðardúnn, pd, 3 —
Fiður —
Ull hvít —
skildinga.
4
18
48
6
4
24
20
hæzt 20.
- 66.
- 16.
22.
Þessar skýrslur eru nú í skjalasafni Rentukammers-
ins í Ríkisskjalasafninu danska og heita pakkarnir
Uslandske Handels Reretninger, Jslands Ökonomiske
Indberetninger, Varelister og Tabeller«, 14 bindi í
Folio, >Protokol over det isl. Söpas«. í ölluni þess-
um skjalabunkum er óþrjótandi fróðleikur um hið
efnalega líf íjlendinga á fyrri hluta 19. aldar.
vara Eyjafjarðar langt fram eftir öldinni, var tó-
varan. Mátti heita svo sem nærri því öll tóvara,
sem fluttist út úr landinu um þessar mundir,
kæmi frá Akureyrarkaupstað/
Nú skulum vér athuga verðið á útlenda varn-
ingnum og var það á þessa leið:
Rúgur, tunnan 8 Rbd. ' Skildinga
Rúgmél — 8 —
Bankabygg— 10 —
Baunir — 8 —
»Skonrok,« pundið 10 —
Skipsbrauð — .8 —
Salt, tunnan 4—48 —
Járn, pundið 6 — 12 —
Bjálkar, alinin 28—64 —
Kol, tunnan 3 —
Stál, pundið 16—32 —
Plankar, stykkið 1-2 —
Hampur, lýsipuud 4 —
Tjara, tunnan 10 —
Klæði, meðalgott, al. 2 —
Indigo — ■ f 5 —
Petta voru hinar helztu vörutegundir. Ekki var
mikið um óþarfavarningin (nema brennivínið),
hvert heimili keypti eins lítið og mögulegt var
af útlendum vörum, en þess má þó geta, að á
þessum tímum keyptu bændur meira af járni og
ýrnsu, sem haft var til smíða, heldur en nú er
gert. Nú er alt þesskonar keypt af smiðunum, en
í gamla daga reyndu bændur að smíða sjálfir.
Yfirleitt má segja, að bændur fjrrir 80—100 árum
síðan væru miklu sjálfstæðari og óháðari verslun-
inni og siglingunum, en þeir eru nú á tímum.
Kornmatur, járn, salt, kol og timbur voru því að-
alinnflutningsvörurnar á þessum tímum. Af nautn-
avörum var brennivín langhelzt, Árið 1849 flutt-
ust til Akureyrar 16893 pottar af brennivíni, eða
rúmlega 4 pottar handa hverjum manni í sýslunni
að börnum meðtöldum. Auk þess fluttust þangað
750 pottar af víni, 829 pottar af rommi og loks
720 pottar af púnsextrakti. Pað verður því ekki
annað sagt, en að Eyfirðingar hafi fengið séc vel
í staupinu á þessum árum.