Dagur - 21.09.1922, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur út á hverjum fimtudegi.
Kostar kr. 6.00 árg. Qjalddagi
fyrir 1. júlí. Innheimtuna annast
ritstjóri blaðsins.
Akureyri, 21. september 1922.
jVhj l_H_»~ !.**■ ■ * ~ " 1 —r' ^ ^ !■ 1 M ^ I
AFOREIÐSLAN
er hjá Jónl t>. I>ór,
Norðurgðtu 3. Talsími 112,
Uppsðgn, hundin við áramót,
sé1 komin til afgreiðslumanns
fyrir 1. des.
38. blað.
Jarðarför
Þorvalds Rorfinnssonar á Syðri-Bægisá, sem andaðist 15. p. m.,
fer fram fimtudaginn 28. p. m., og hefst á hádegi með húskveðju
á heimili hins látna.
Syðri-Bægisá 18. sept. 1922.
Aðstandendur hins látna.
O-F-N-R-Ö-R og R-Ö-R-H-N-E
flestar teg. einatt fyrirliggjandi. Ennfremur
þvoffapoffar, sjálfstæðir með eldhólfi, er
kosta 100—560 kr.
Jón Stefánsson.
Talsfmi 94. Ikr Akureyri.
Breyttir búhættir.
(Framh.)
Aukin framleiðsla og ný.
Af því, sem áður hefir verið sagt
í greinum pessum og af drögum
pessa máls yfir höfuð ætti mönnum
að verða nokkurn veginn Ijós eftir-
greind atriði:
Að það er ekki áiferöi í veður-
áttu og framleiðslu, sem er að koma
íslenzkum landbúnaði á kné, heldur
óhagstæð viðskifti út á við.
Aö viö erum og verðum altaf
mjög lítils megnugir í pví, að ráða
nokkru um aðstöðu okkar til slíkra
viðskifta, heldur verðum við á hverj-
um tíma að sætta okkur við þá kosti,
sem eru fyrir hendi hjá okkur máttar-
meiri þjóðum.
Að þegar verzlunin er okkur jafn
óhagstæð og nú er, verður að leita
einhverra bragða til varnar frekari
skuldum og jafnvel leggja eitthvað
verulega á sig og láta á móti sér
til þess.
Að sparnaður er það eina, sem
kemur að haldi í fljótu bragði, en
getur ekki orðið nema bráðabirgðar-
ráð.
Að meginhluti framleiösluvara
okkar eru afmars flokks vörur og
óútgengilegar fyrir hátt verð og
markaður altaf óvfs.
Verður af þessu ljóst, að einungis
er fyrir hendi eitt ráð, sem getur
komið að haldi til lengdar. Pað er
að auka framleiðsluna og þó eink-
um að breyta henni til hæfis erlend-
um markaöskröfum og til betri að-
stöðu í samkepninni.
Cn aukning framleiðslunnar getur
pvf aðeins orðið bjargráðavænleg
að framleiðslukostnaöurinn minki
eða verðið hækki, svo hagur verði
aði Það er auösæilegur þjóðarskaði,
að framleiða vörur, sem ekki seljast
nándar nærri því verði, er svarar
til framleiðslukostnaðar eða seljast
alls ekki og ónýtast í geymslu. Því
meiri verður skaðinn, sem meira er
framleitt, þegar svo vill til.
Ráðin til þess að draga úr fram-
leiöslukostnaðinum eru meðal ann-
ars þau, að auka vélfært ræktað Iand
með vélum, bæta aðstöðu þeirra
fátæklinga, sem vilja staðfestast í
sveit; rækta lýðinn til átthagatrygð-
ar, svo jafnan séu á lofti nógu
margar hendur, til þess að hlynna
að hverju gróandi strái, auka með
margskonar iðnaði vetrarvinnu, svo
fólkið geti unnið jafnar og fyrir
vægilegra kaupgjald, ef aðalatvinnu-
vegirnir eru illa staddir o. s. frv.
En auk alls þessa virðist bera
mjög bráða nauðsyn, til þess að
breyta til um framleiðsluaðferðir. Við
þurfum að framleiða meira af þeim
vörum, sem heimurinn gleypir við.
Má þá telja margt upp, sem til
umbóta getur horft. Og þó fram-
kvæmdirnar séu aðalatriðið, er hugs-
unin til alls fyrst og síðan orðin.
Skal því hér enn talið sumt af þvf,
sem fyrir liggur að gera. Að vísu
verða það endurtekningar á þvf,
sem áður hefir verið bent á, en þó
atriði, sem sífeit þarf að halda á
Iofti, þar til þau komast í fram-
kvæmd. Verður hér einkum vikið
að því, er við kemur landbúnaðinum.
Er þá fyrst að telja, að þar sem
saltketsmarkaðurinn er mjög takmark-
aður og verðið lágt, er mönnum
orðið ljóst, að á einhvern hátt þarf
að takmarka saltketsframboðiö, en
ieita í þess stað allra. bragða, til
þess að koma íslenzku sauöaketi
nýju á markaðinn. Til þess eru
fjórar leiðir: Útffutningur lifandi
fjár, útflutningur á frystu eða kældu
keti, niðursuða kets og þurkun.
Fyrst nefndu leiðirnar tvær hefir S.
í. S. verið að kynna sér. Meðal
annars kynti sendimaður Sambands-
ins Jónas Jónsson alþm. sér horfur
á útflutningi lifandi fjár sumarið
1921. Óhætt mun að segja, að fast
sé fyrir og erfitt um allar þessar
leiðir en ekki örvænt..
Þá er ullariðnaðarmálið. Hefir verið
minst á það á öðrum stað í blaðinu
og skal því ekki fjölyrt um það
hér. Vissulega er þar ekki um að
ræða ómerkilegan þátt í viðreisnar-
starfi þjóöarinnar í náinni framtíð.
Qærur eru fluttar út afskaplega
verðlitlar. Verður á öðrum stað einn-
ig minst á þær. En öllum má vera
það Ijóst, að betur mundi horfa
fyrir íslenzkum landbúnaöi, ef það
ynnist á f næstu framtíð, að mikfu
af gærunum eða þeim öllum yrði
breytt í fögur skinn í stað þess, að
flytja þær út sem næstum verðlausa
hrávöru. Ef til vill má búast viö, að
i þessu efni geti fljótlega orðiö
breyting á til stórra bóta.
Um sjávarútveginn verður ekki
rætt meira aö sinni, en margt er
þar ógert, til að tryggja sumar
greinar hans, svo sem kryddun
síldar og heimatilbúin veiðarfæri
o. fi.
Það er alment mál, að íslenzkir
bændur tapi nú árlega á sauðfjár-
eigninni, en að kýrnar borgi sig vel.
Víst er um það, að ekkert er betra
í búi, en nóg af góðri mjólk. Mjólkur-
framleiðslan þarf einnig, áður langt
líður, að verða einn þátturinn í fram-
leiðslustarfsemi okkar. Smér og ostar
verða alt af útgengilegar vörur. Til-
raunir allmiklar eru nú gerðar með
ostagerð hér á Iandi og munu þær
takast, ef þrautsegja, þekking og
gætni ráða.
Af þessu virðist Ijóst, að fjölgun
nautgripa sé eitt atriðið í búháttum
okkar, sem óhætt sé, að leggja á-
herzlu á. En til þess að sú breyting
geti komist til leiöar, þarf þingið að
finna einhver ráð, til þess að sjá
bændum fyrir ódýrari fóðurbæti, en
nú gefst kostur á.
Ritfregn.
Davíð Stefánsson:
Kvœði, Rvík 1922.
Þetta er önnur bók höfundarins.
Fyrir mörgum árum vaknaði athygli
»Svörtum fjöðrum«, ruddi hann sér
þegar til rúms í allra fiemstu röð upp-
vaxandi, fslenzkra skálda. í þeirri bók
er margt fagurra kvæða, rem hafa alt
það til að bera, er krafist verður af
svo ungu skáldi: iist orðsins f lyriksri
meðferð, frumleik og ótvfræðan skáld-
skap, með þeirri dýpt og þeim áhrif-
um, er taka af öll tvfmæli og sjald-
gæfust eru f Ijóðagerð.
Þrátt fyrir þetta mun þó mega finna *
kvæðum Davfðs eitthvað til foráttu,
ef þau eiga að hlfta köldum dómi og
hlutlausum um aldur, þroska og að-
stöðu skáldsins. Það mun mega segja,
að Davfð sé nokkuð uppvöðslumikill
og stórstfgur og um of eftirgangs-
samur um, að knýja úr hörpu sinni
vilta tóna. En varasamt er, óréttlátt
og jafnvel óframkvæmanlegt, að dæma
nokkurn höfund, ef dómur skal réttur
vera, án þekkingsr og skilnings á
sálu hans, þroska hans, þrá hans og
sársauka. Kunnugt er mörgum, að
Davíð hefir reynt þunga sjúkdóma og
að ástæður hafa ekki leyft honum jafn-
djarílegt vængjatak og farfuglseðli
hans heimtar. Er þvf ekki fjarri að
ætla, að hann hafi komist í kynni við
sársauka lffsins og eigi furða, þó slfk
harpa sem hans kveini meirá, en góðu
hófi gegnir, undan sársaukatökum.
Þessi önnur bók Davfðs: Kyceðl, er
hinni fyrri nokkru fremri. Má sjá á
henni nokkur þroskunarmerki og eink-
um meiri víðsýni. Og f henni eru
liklega fegurstu kvæðin, sem birst
hafa eftir höfundinn. Það er ástæðu-
laust, að telja margt upp af kvæðun-
um. Þeir, sem eru svo ólánsamir, að
fleygja peningum sfnum út fyrir lítils-
vert ljóðarusl, en ganga fram hjá
þessum bókum, eru litlu nær, þó
það sé gert, því rúmleysis vegna er
ekki hægt, að birta mikið af þeim hér.
Ekki get eg þó stilt mig um, að
benda á nokkur þeirra.
Ástakvæði Davfðs eru með þeim
allra fegurstu, sem ort hafa verið á
fslenzkri tungu. Má þar til nefna þessi:
laus fjðll, Hatin blður þín, Rðmversk
brúður, Fiésole, Söngur bldu nunnanna
o. s. frv. Skal hér birt sem sýnishorn
kvæðið Svefnkirkja:
Er sólin skín af draumadýrð
við dagsins gröf
og varpar ljóma og lífi
yfir lönd og höf,
þá reika eg með förustafinn
um fjöll og sveit.
—Alt mitt líf er pílagrímsins
ganga og leit.
Hvert blóm, sém grær við götu mína,
er gjöf frá þér
og á þig minnir alt,
Svefnkirkja, Dalakofinn, Baiseba og
þjóðarinnar á Davíð, við birtingu ein- fleiri. Afburða íögur kvæði eru mörg
stakra kvæða, en með fyrstu bók sinni, f bókinni og má nefna þessi: Qróður-