Dagur - 18.01.1923, Blaðsíða 3

3. tftl.
DAOUR
II
Um þessa bók má með miklum réttj
segja hið sama og um >Fagrahvamm<
að á frásögninni eru mjög vfða listar-
tök. Má benda á frásögnina um hey-
bindinginn á bls. io—17, samtal systr-
anna á Brekku á bls. 89—93 o. m.
fl. Til og frá f bókinni er ýmislegt
svo vel sagt, að sjaldgæft er og hlýtur
að vekja eftirtekt.
En einmitt þessi listartök og snili-
ingseinkenni höfundar f frásögn og
stfl gera það mjög eftirsjárvert, að
honum skuli hafa farist bygging sög-
unnar og úrslit svo úr hendi, sem
raun er á orðin. Að dómi blaðsins
er ávinningur sögunnar enginn. Þrátt
fyrir það að víða skfn á perlur mann-
vits og snilli, er aðalhlutverki allra
góðra skátdsagna brugðist: að hejja
sál lesarans. — Fyrir þessu liggja eftir
farandi rök:
Fy ir nafni sögunnar er aldrei gerð
fullnægjandi grein. Baráttan milli silki-
kjóla og vaðmálsbuxna kemur aldrei
fram, svo að hún verði neitt veruiega
ábæriiegur þáttur f sögunni og sfzt
að hún hafl minstu áhrif á úrslit hennar.
Svava, sem ætla mætti, að væri fyrir
áhrifakyngi Ásu f kotinu og fortölur
unnustans, forðað frá gjálffi og glisi
heimsins og varðveitt við trygð sveita-
festunnar, bregzt lesendunum gersam-
lega.
Áskéll, sem frá barndómi hefir sefnt
að ikveðnu marki með aðdáanlegri
mannslund og staðfestu, hagar sér
eins og auli, þegar að markinu er
komið. Hann fórnar mannorði sfnu og
hann stofnar heitorði unnustu sinnar f
hættu, til þess að forða vini sfnum,
prestinum, frá réttmætum sársauka og
koma þvf til leiðar, að hann haidi
áfram að lifa blektur og svikinn um
3onareignina. Auk þess er vafasamt,
af sögunni að dæma, hvort presturinn
hefði tekið sér nær ófarnað sonar sfns
en Áskells.
Þegar örlagaþungi sögunnar þrýstir
á, svo að fyrirsjáanlegt er, að alt
hlýtur að enda með skelfingu, er prest-
urinn hvergi látinn koma við sögu.
Það var nauðsyniegt fyrir höfundinn,
til að iáta ait enda sem óskaplegast,
en tæplega eðiilegt, að presturinn,
sem hafði hvatt og styrkt Áskel frá
barndómi, léti sér engu skifta um hagi
hans, eftir að illmælið er komið f al-
gleyming.
Aiiar persónur sögunnar bregðast
gersamlega, nema ein. Siggi fjósa-
maður einn heidur fuiiri virðingu. Alt
sem er satt og gott, bfrur fullan ósigur.
Maigur, sem þráir styrk f efasemdum
og dimmu lifsins, kastar bókinni frá
sér með þessum ummælum: »Vond
bók. og vitlaus.*
Aftur að bls. 136 er sagan f fram-
sókn. Lff og heilbrigður drengskapur
krefur þar réttar sfns. Það er hægt
að tárast yfir framtíðardraumum Svövu
og enduifundi göfugra elskenda. En á
30 bis. er gert út nm örlög ailra
þeirra, sem við söguna koma. Alt er
»felt af« f flýti. Biaðinu virðist rétt
að ætla, að höfundurinn hafi stefnt
öliu á hámark, til þess að gera ósigur
lífsins nógu átakanlegan. Og það
veitist honum jafnlétt, eins og hverj-
um öðrum verkmanni, sem er fyrir
fr«m ráðinn um sfðusto handtök, þegar
öllu er komið f það horf, að þeim
verður á auðveidan hátt komið við.
En um leið bregst höfundur sjálfri
listinni.
Blaðið hefir áður lýst yfir þvf, að
það sé mótfailið bölsýni f skáldskap.
Um það má auðvitað deila, hvort sé
lfklegra til góðs ávinnings, sem gera
verður ráð fyrir, að ailir höfundar
hafi að takmarki, ef þeir eru ekki
fyrirdæmingarverðir, — að sýna, hvern-
ig eigi að lifa eða sýna, hvernig eigi
ekki að lifa. En það virðist ekki vera
mjög fjarstætt, að lfkja þvf við kenslu
f reikningi. Kennari getur óendanlega
haldið áfram að sýna nemendum sýn-
um, hvernig ekkl eigi að reikna dæmi,
án þess að þeir viti, jhvernig eigi að
reikna það.
Fyrir þvf er svo mörgum orðum
eytt um þessa bók, að blaðið álftur,
að Sigurjón Jónsson eigi ekki að leggja
frá sér pennan, því hann á yfir kröít-
um að ráða, sem eru fágætir. En hann
er ekki enn vaxinn til þess þroska,
að geta orðið við kröfum listarinnar,
sárustu þörf þjóðar sinnar og lftsins
eilffu kvöð.
Gjafir tii Sjúkrahússins
á Akureyri, árið 1922.
Á árinu 1922 hefir undirrituðstyrktar-
nefnd Sjúkrahússins Gudmanns Minde
veitt viðtöku neðantöldu 16 til sjúkra-
hússins.
Gjöf fra Aðalsteini Halldórssyni f
Vancouver kr. 100 00
Gjöf fra Kvenfélagi Sigiu-
fjarðar — 25000
Ágóði af kveidskemtun frú
Guðrúnar Indriðadóttur — 328.00
Agóði afhlutaveltu 10. des. — 631.31
Samtais kr. 1309 31
Við sfðustu áramót voru f sjóði hjá
nefndinni hér á Akureyri kr. 962.27;
og eftirstöðvar af gjatafé frá Ameriku
(sem innstæðuté í Landmandsbanken
f Kaupmannahöfn) kr. 5295 17. Fyrir
alt þetta fé samtals kr. 7566 78, að
undanteknum kr. 1200, sem enn eru
í sjóði, hafa þessir munir verið keyptir:
Léreft til rúmfatnaðar og glugga-
tjalda, rúmstæði, stóiar, sjúkraborð,
dýnur, gutupipur til þvottaþurkher bergis,
saumavél, uliarábreiður og ýms bjúkr-
unargögn.
Frá húsfreyjunni á Yztafelli f Köldu-
kinn hefir yfirnjúkrunarkona sjúkiahúss-
ins veitt viðtöku 1 ullarábteiðu.
Loks hefir nefndin iátið hlaða upp
brekkuna bak við spftalann. Gjaldkeri
netndarmnar ungfrú Lára Ólafsdóttir
veitir móttöku gjöfum til sjúkiahússins,
hvort sem eru munir eða peningar.
Akureyri, 10. jan. 1922.
Styrktarnefnd Sjúkrahússins.
ö. Jochumsson, fúlíana Björnsson,
Lára Ólafsdóttir, Svafa Jónsdóttir,
Laujey Pálsdóttir, Valg. Nikulásson,
Þóra Steingrlmsdóttir.
Tréskurðarnámsskeið
hefir U» M. F. A. ákveðið að halda í vetur, með Iíku fyrirkomu-
lagi og í fyrra, svo framarlega að nægileg pátttaka fáist.
Námsskeiðið byrjar 15. febr. og stendur yfir í 6 vikur. Náms-
skeiðsgjald 10 kr.
Væntanlegir þátttakendur segi til sín fyrir 6, febr. n. k.
í tréskurðarnámsskeiðsnefnd U. M. F. A.
Svanbjörn Frímannsson. Kristinn Helgason.
|ón Einarsson.
Þarfir menn.
Mikill höfðingi er Björn Kristjánsson,
að senda okkur bændunum að gjöf,
tvo pésa um samvinnumál og safna
þannig saman f heild helstu vitleys-
unum, er samkeppnismenn hafa fyrir-
farandi verið að hampa á miili sfn og
fræða einn og einn samvinnumann um,
svona undir fjögur augu.
Með pésum þessum hefir þjóðin
nú eignast aðgengilega handbók og
höfundurinn jafnframt gefið samvinnu-
mönnum ágætt tækifæri, til að rök-
ræða og hrekja þessi skrif hans f
einni heiid. Fyrir þetta er B. Kr.
þakkarverður, þvf mörg atriði hafa
verið rækilegar skýrð nú, en nokkru
sinni áður og lfnurnar á milli sam-
keppnisstefnunnar og samvinnustefn-
unnar þvf orðið greinilegri og þvf
hægra fyrir almenning að átta sig á
málinu, en eila.
Má því dhætt telja Björn með
ósjálfráðum veigerðamönnum samvinnu-
stefnunnar, þó rit hans séu skrifuð f
árásarskyni og er gott >þegar sifk
æfintýri gerast með þjóð vorri.«
En þó Björn hafi óviljandi gert vel,
hafa þó Páll bóndi í Einarsnesi og Jón-
as Þoibergsson ritstjóri gert betur, að
■ taka fyrir hvert atriði f skrifum B. Kr.
og tæta alt sundur ögn fyrir ögn. Slfka
röggsemi og drengslund mun sagan
iengi geyma og er gleðilegt til þess
að vita, að við samvinnmmenn skulum
eiga svo ritfæra og ágæta menn, til
að standa fyrir okkar máli og beina
augum þjóðarinnar upp á við, úr forar-
vilpum þeim, sem hin blinda samkeppni
hefir hrakið hana út f, á marga vegu.
Við samvinnumenn getum þvf kvatt
gamla árið og heilsað hinu nýja, með
öruggari von um fastari samtök og
aukinn liðsafla, til efnalegrar og siðiegr-
ar viðreisnar fyrir okkur sjálfa og hina
mörgu tátæku og dreytðu meðbræður
okkar, sem enn standa utan samvinnu-
félagsskaparins, hvaða stétt sem þeir
tilheyra.
Verundur mjóvi.
Gneisti heitir nýtt blað, sem farið
er að gefa út á Seyðisfirði. Ritstjóri
þeas eigandi og ábyrgðarmaður er
Þór. B. Guðmundsson. Einkum mun
það ætla að ræða bæjarmál Seyðis-
fjarðar. Degi hefir borist eitt eintak
af blaðinu. Má af þvf sjá að það er
mjög frjálslynt f skoðunum. Er það f
megnri andstöðu við Austanfara og
mjög harðyrt f garð Hagalfns.
Símskeyti.
Reykjavilc, 17. jaaúar.
Frakkar hafa sett herliö inn i
Ruhrhérað, mesta námuhérað
Þýzkalands, végna vangoldinna
skaðabóta. Pjóðverjar eru sár-
reiðir. Englendingar mótmæla
aðförunum, en hafast ekki að.
Nýja strandferðaskipið hefir
verið skýrt »Esjan.« Verður pað
fullbúið í aprílbyrjun.
ógurlegt suð-vestan veður
gerði hér á síðastliðna sunnu-
dagsnótt. Hafnargarður Rvíkur
stórskemdist. Ýms skip á höfn-
inni skemdust og vélbátar sukku,
tveir menn druknuðu. Varðskipið
Þór strandaði en næst væntan-
lega á flot. Miklar bilanir
urðu á síma nálægt Rvík.
Islandsbanki yfirfærir lítiði
Menn óttast að alt að helmingi
hins svo kallaða Iáns hafi verið
framlenging eldri skuldar.
Bankaráðið heldur leyndri
skýrslu um heiðurslaun peirra
Tofte og Hannesar Thorsteins-
sonar.
Frtttaritari Dagi.
F r é 11 i r.
Tiðarfarið. Vetuiinn hefir að þessu
verið ómunagóður. Fyrir nokkrn sfðan
gerði bleytuföl sem gerði skarpt til
jarðar. Þó hafa frost verið mjög Iftil.
Á þriðjudagsnóttina gerði aaahláku
með ofsaveðri og úrkomu. Er þvf komin
hin bezta beitjörð aftur.
»Tengdamamma,< hinn nýi sjón-
ieikur ettir Kristfnu Sigfúsdóttur, verður
leikinn í Saurbæ næstkomandi föstu-
daga- og laugardagskvöld. Leikurinn
hefir þegar vérið sýndur fjórum sinn-
um, jafnan fyrir fullu húsi. Fær hann
mikið lof hjá áhorfendum.
Lárus J- Rist, kennari segir ftá
ferð sinni til Amerfku, segir fréttir
þaðan og sýnir skuggamyndir f Sam-
komuhúsinu kl. 8 á sunnudagskvöldið.
Hálfur ágóðinn rennur til hjúkrunar-
félagaina >Hlffar.«