Dagur - 17.05.1923, Síða 1

DAGUR
ketmu lit á hverjum fimtudegí,
Kostar kr. 6.00 árg. Ojalddagi
fyrir 1. júlf. Innheimtuna annast
rlfstjórf blaðsins.
AFOREIÐSLAN
er hjá J6n? !>. l>óf,
Norðnrgötu 3. Talsimi 112,
Uppsögn, hundin við áramót
sé komirr ttl afgreíðslurnanns
tyrir 1. des.
VI. ár.
Akureyri, 17. maí 1923,
21. blað.
Ættartaugar.
III.
Pjóðernislega skoðað er svipað
ásíatt íyrir Vestur íslendingum eins
og þeim manni, sem í sjávarháska
hefir komist á kjöl úti á reginhaíi.
Hann sér samferðamenn sína drukua
alt í kringum sig, Hann er ráðinn
í því að berjast við dauðann, með-
an þess er kostur, en athugi hatin
allar ástæður, sér hann, að einskis
er fremur að vænta, en að áleitnar
öldur hrifsi hann af kilinum mjög
bráðlega og skoli honum sömu leið
í djúpið.
Hugsum okkar, að þegar þessi
maöur vaeri aö því kominn að
sleppa tökum vegna þreytu og kulda,
kæmi þar að bátur, sem i stað þess
að taka manninn af kilt og bjarga
honura til lands, skyti upp á kjöl-
inn til hans öðrum manni hraust-
um og ólúnum og væri þeirn
manni ætlað að halda við hinum
þreytta skipbrotsmanni og forða
honum frá druknun. Væntanlega
yrði þess mjög skamt að bfða, að
hinn síðar komni maður yrði einn-
ig örmagna af þreytu; að hann
myndi neyðast til að sleppa tökum
af skjólstæðing sínum, tit þess að
fá haldist við sjálfur stundu Iengur,
en aöeins stundu lengur.
Þeir sem aðhyllast vesturflutninga
með það fyrir augum, að viðhalda
íslenzku þjóðerní vestra, eru hiyntir
þessari björgunaraðlerð. En hún er
ekki ósvipuð því, að setja nýja bót
á gamalt fat eða stinga viðarbút til
geymslu inn f logandi eld. Pjöðern-
islega skoðað er það árangurslaus
sóun þjóðarinnar eigi ósvipuð því,
að hún væri rekin út í straumþungt
fljót, sem bæri hana jafnharöan til
sjávar.
Þjóðernisbarátta íslendinga vcstan
Hafs hefir frá upphafi veriö ómetan-
, lega mikils verð á tvennan hátt.
Hún hefír stælt krafta þeirra í lífs-
baráttunni, gert þá meðvitandi um
sitt eigið gildij hamlaö því, að þeir
gengju þar á alþjóöatorgið /og biðu
sig í þjóðernislegan þrældóm. Og
hún hefir verið vörn íslenzkum
eðliskostum, svo að freraur má
vænta þess, að þeirra gæti aö ein-
hverju í fari framlíðarþjóðarinnar
þar i landi, og að segja megi, aö
fórn íslendinga til þeirrar nýmynd-
unar hafi ekki veriö algerlega kast-
að á glæ.
Pess vegna er full ástæða, tii
þess að veita Vestur- íslendingum
aila þá aðstoð, sem unt er að veita
í þessari baráttu, nema algeröar
mannafórnir. Sá hugsunarháttur má
aldrei ná sér niðri, hvorki austan
hafs né vestan, að vesturflutningar
eigi að hefjast á ný, til þess að við-
halda íslenzku þjóðerni vestra.
IV.
Úm það verður ekki deilt, að
íslendingar vestan hafs teíja nauð-
synlegt að viðhalda íslenzku þjóð-
erni. Nú verður að gera ráð fyrir,
að þessi barátfa sé ekki sprottin af
því, að hver og einn hugsi aöeins
um sig og sína, vegna þess að
hann, af persónulegri viðkvæmni,
kveinki sér við, að hafa fataskifíi,
heldur að þeir, lcngra séð, álíti ís-
lenzkt þjóðerni þess vert, að því sé
haldið við. AHír þeir, senrí þjóð-
ernismálum sjá lengra en yfir einn
mannsaldur eða tvo, hljóta að sjá,
að í Ameríku muni beraað þeim sama
brunni sem annarsstaðar í heiminum,
að dreifðir einstaklingar einnar þjóð-
ar \ vinsamlegri samúð við sér
miklu voldugri þjóð geta hvorki
né vilja halda þjóðerni sfnu nema
um stundar sakir. Nýr innflutningur
væri fórn færð til ónýtis, með því
að aðalmarkinu yrði aldrei náð, —
viðhaldi íslenzks þjóðernis vestan
hafs, - jafnvel þó til þess væri
fórnað hverju mannsbarni íslenzku
þjóðarinnar.
Eins og nú horfir, getur islenzkt
þjóðerni hvergi orðið varðveitt í
heiminum nema á fslandi. Peir, sem
gera sér viöhald þess að alvöru-
máli, ættu að leita þeirra ráða, er
til þurfa því til varnar hér heima,
en fórna því einu, er skynsamlegt
má heita, til viðhalds því annars
staðar á jörðunni, þar sem það þó,
þrátt fyrir alt hlýtur að hverfa með
tfmanum.
V.
Nú ganga harðindi yfir þetta land
eins og fleiri lönd. Pær þrenglngar
eru þó ekki af völdum veðurátt-
unnar eins mikið og af völdum
mannanna. En þegar um harðnar,
losnar um menn fremur en el!a,
með því að flestum þykir mestu
skifta, að Hkamsþörfunum veröi full-
nægt á auðveldan hátt og sækja
því að þeim eldinum, er þéir álíta
að bezt muni brenna.
Það stenzt á hentugur fími aö
losa á ný um rót íslenzku þjóðar-
innar og mikil þörf Kanadastjórn-
arinnar að auka tölu skattþegna

Jarðarför Jóns Davíðssonar frá Reykbúsum fer
fram að Mutikaþverá fimtudaginn 24. marz og þefst
með þúskveðju á beiraiii hins látna kl' 11 árdegis.
AÐSTANDENDURNIR,
021
sinna. Stríðið hefir otðið þjóðinní
þungt í skauti, og skattarnír liggja
þungt á; jafnvel svo þungt að veld-
ur lömun. Ráðið við vandanum er
það, að fá fleiri hendur til að vinna
og framleiða, nema óbygð svæði,
þéttbyggja og rækta strjálbygð rán-
yrkjusvæði; — fleiri hetðar til að
bera uppi þunga strfðsáranna og til
að íylla skörðin, som orðin eru í
fylkingar ungra nranna vegna mann-
falls og limlestinga í stríðinu.
Það er því ekki tilviljun ein, aö
„Lögbergi" er nú dreift um ísland
mun meira en áður hefir verið og
að ritstjóri þess Jón J. Bildfell mun
nú vera búinn að rita um 40
greinar um það efni, er áður var
lítt hugsað hér á landi; »Hvers
vegna hneigjast hugir islenzkra bænda
að Canada?* Um þetta efni hefir
ekki verið hugsað hér á landi,
vegna þess aö mönnum hefir verið
ókunnugt um þetta hugarfar ís-
lenzkra bænda, þar til „Lögberg"
Hytur fræðsluna um það vestan um
haf.
Fjórða ársþing Þjóðræknisfélags
íslendinga í Vesturheimi var haldið
í Winnipeg 26.-28. febr s. I. Þvf
tniður hefir Dagur ekki rúm til að
flytja til muna íregnir af þessu
langa þingi. En eitt gerðist þar,
sem snertir þetta mál. Þinginu barst
áskorun frá fþróttamanninum alþekta,
Jóhannesi Jósefssyni, þess efnis, að
það lýsti „ónáð sinni á því, að
verið sé að hvetja eða narra íslend-
inga á fslandi, til þess að ffytjahú-
ferlum eða alfari til Vesturheims."
— „Var samþykt, að leggja tillög-
una til síöu og þakka tillðgumanni
bendinguna," stendur f fundarskýrsl-
unni.
Þingið glottir yfir svona lagaðri
þjóðrækni og samþykkir aö leggja
hana til hliðar, en 40-greina Jón er
einn af mestu virðingarmönnum á
þinginu, sá sem fyrir hönd Lög-
bergsmanna tekur við mútufé af
Kanadastjórn, til þess að skrifa ein-
hliða greinar um Kanada og drelfa
þeim um ísland, Slík er hin raun-
verulega þjóðrækni vestan hafs, aö
ekki er skirst við að fórna á aftari
Mammons þeim hluta íslenzku þjóð-
arinnar, sem kynni að Iáta gsnnast,
til þess að skríða á kjöl fslenzku
þjóðernisfleytunnar vestan hafs.
Heilsufar
í Akureyrar-héraði
1922.
(Úr skýrslu tit landl»knis).
Sjúkrahúsið.
(Framh.)
71 meiri háttar skurðir voru gerðir
og Go minni háttar.
Árangurinn af þessum aðgjörðum
var sá, að 102 fengu fullan bata, 8
nokkurn bata, 5 dóu og 16 urðu eft-
ir við áramót. Dauðamein voru þessi:
i dó úr krabbameini í msga, i kona
dó af barnsförum eins og áður er
sagt, i dó úr lungnabólgu stuttu
eftir sullaskurð, i dó úr lifrarbólgu
eftir sullaskurð, i dó úr Hfhimnubólgu
eftir garnaflækjuskurð.
Skógarsel Sjákrahússins. Fyrir styrk
ýmsra kunningja minna og ágóða af
fyrirlestrum og skemtisamkomu lét
°g hyggja hús úr steinsteypu (i2-j-6
al.) norðnr f Vaglaskógi til afnota
fyrir berklasjúklinga á spftalanum. 4
sjúklingar dvöldu þar frá þvf seint í
júlf og fram yfir miðjan septembar-
rnánuð. í Skógarselinu eru 2 herbergi,
annað stærra, þar sem 4 sjúklingar
geta sofið, hitt til matreiðslu,
Húsið kostaði kr. 4040.58, og hef
eg afhent það sjúkrahúsinu til eignar.
Qjafir til sjúkrahássins og fjár
hagur þess: Á þessu ári áskotnaðist
sjúkrahúsinu gjafafé kr. 1309,31 aufc
nokkurra muna úr ýmsum áttum. Söfn-
uðust þessar gjafir fyrir forgöngú
kvenna hér f bænum, sem undanfarin
ár Uaf* styrkt sjúkrahúsið eins og ag