Dagur - 17.05.1923, Blaðsíða 4

78
DAOUR
21. tbl.
er landstölpi. Það er aígildur sannleik-
ur sem nú vinnur sér sffclt fleiri og
fleiri játendur, að því aðeiris getur
þjóðjélagið verið sterkt og heilbrigt,
að það hvíli á heilbrigðum og þrótt^
miklum landbúnaði. Þróttmikið sveita-
fólk og þróttmikil sveitamenning eru
þeir hyrningársteinar, sem hvert rfki
verður að byggja á, — ef það brest-
ur fellur rfkið fyr eða sfðar f rústir
(sbr. Rómverja). .
Það virðist vera upplausn að mörgu
leyti í okkar íslenzka þjóðlffi, og óráð-
ið á hvern hátt úr þeim vauda greið-
ist, sem nú sækir að ássznt hinum
alvarlegu krepputfmnm. Væri mikils-
vert ef vér gætum úr hvorutveggju
greitt f einu. Eu á hvern hátt?
Til að auka framleiðsluna vill for-
seti Búnaðarfél, að styrkur til jarða-
bóta sé hækkaður að miUIum mún.
Það getur að sjálfsögðu orðið til að
auka framleiðsluna, — en hitt er ekki
eins vfst að skilyrðislaus styrkur tii
jarðabóta verði ti! að fjölga fólki f
sveitunum; — sfst sjálfstæðum smá-
býlum; það verða íyrst og fremst
þeir, sem hafa bezt bein ( hendi, sem
hirða styrkinn. En til að auka íram-
ieiðsluna og íjölga fóikinn í sveitun-
um verður íyrst og fremst að stuðla
að þvf, að fjölga býlunum og þeim,
scm hafa sjálfstæð bú. Með öðrum
orðum: Það þarf að bjálpa mönnnm
til að nema land og koma npp sjálf-
stæðum býlum. Og því er betur að
ennþá eru þó til í sveitunum menn,
sem f síðustu lög flytja úr þeim
ef þeir sjá nokkrar Ifkur til þess að
geta reist þar sjálfstæð bú. Rfkið vórð-
ur að láta rækta land og leigja það
svo þeira, sem vilja byggja á því, með
þvf má minka strauminn úr sveitun-
um. —
Láta mun nærri að meðalfjöiakylda
þurfi að hafa að bdatofni um 100
sauðfjár, 2 kýr og 2 hesta, ef býlinu
er vel í sveit komið, — en það verð-
ur að vera ófrávfkjanleg regla nm ný-
býli, sem rfkið hjáipar til að koma
upp. — Þessi bústofn raun þurfa alt
að 600 vættir af heyi til vetrarfóð-
urs; og 30—40 dagsláttur af vel
ræktuðu landi mun þurfa til að gefa
þctta heyfall. Sé ekki gert rúð fyrir
heyfeng af óræktuðu landi — og það
er ekki gert hér — þarí býlið að hafa
minst 30 dagsl. af ræktuðu landi.
Her verður þvf lagt til að ríkið leggi
til alt að 80 dagsl. af óræktuðu landi
til nýbýlisbyggingar, af því láti rfkið
svo brjdta og koma í rækt 30 dagsl.
Þetta land sé síðan leigt þeim er
byggja vill á þvf; — sé leigan !ág
renta af þvf fé, sem farið hefir til að
rækta þessar 30 dagsl.
Að sjálfsögðu verða þessi nýbýli að
fá rétt til beitar f landi þeirra jarða,
sem þau eru bygð f.
Hvað kosta mundi að rækta 30
dagsl. skal hér litlum getum leitt áft;
— en lfklegt er að rækta mætti land
handa .5. nýbýlum fyiir þá uppbæð
sem árlega hefir verið veitt til jarða-
bótaverðlauna (30 þús. kr. Búnaðar-
skýrslur 1920) — og sennilega hefði
sú fjárhæð borið sýnilegri ávexti ef
henni hefði vcrið varið til að koma
upp nýbýlum, fremuv en á þann hitt,
sem benpi hefir verið varið. Nú mun
spurt hvort rétt sé að rfkið leggi fram
fé til þessa; og hlynni þnnnig frekar
að einum en öðrum.
Hér að framan hafa verið íærð
nokkur rök að nauðsyn þess að fjölga
býlum f sveítuaum og auka framleiðsl-
una.
Að hinu leytinu er hér engu té
fleygt, það er að eins lagt fram til
að bæta eign, sem rfkið á; og gera
hana arðbæra; og sá sem eignina fær
til afnota verður að svara rentum af
þeirri fjárhæð, sem f eigninni stendur.
Og hér er ekki hiynt að einum
fremur en öðrum, nema að þvf leyti,
sem fleiri vildu reisa nýbýli en styrk
gætu fcngið tii þess. Er frekar að
hér sé verið að bæta úr því misréUi,
sem þeir verða fyrir, sem ekki fá neitt
jarðnæði og verða af þeim sökum að
flytja úr sveitunu. Ber því nánast að
skoða framlag rfkisins sem fsstan og
afborgunarlnutan höfuðstól, Ifkan þeim,
sem þjóðféiagið er búið að mynda á
hverri jörð með starfi og þroska frá
landnámi.
Sé lika nánar ofan f kjölinn skoðað
verður rfkinu beinn gróði að því að
styðja nýrækt með fjárframlögum, það
fær alt slikt með vöxtum og vaxta-
íöxtum f aukinni framleiðslu og fjölg-
un þjóðarinnar. —
Samir hafa viljað koma upp litlum
grasbýlum til sveita, —- nokkurskonar
þurrabúð — þar, aem aíkoma býlis-
notandans bygðist að mestu leyti á
vinnu utan heimilis. Slíkar býiisstofn-
anir muau misráðnar; þær yrðu hvorki
fugl eða fiskur, og hætt við að með
þeim myndaðist óajálfstæð húsmanna
stétt, sem tvö ólfk öfl toguðu railli
sfn: löngunin til að vinna og lifa
sjálfstæðu lffi á eigin heimili, og hins
vegar þörfin, sem neyðir til að vinna
sér brauð utan heimilis.
Mun hér farsælla að taka sfereflð
fult, hafa býlið svo stórt að fjölskylda
geti lifað á því, ef á annað borð er
farið að styrkja nýbýlabyggingar.
Að öllu athuguðu œun sú hjálp
ekki vera um of, að ríkið leggi til 30
dagal. af ræktuðu landi handa býii;
það mun hverjum frumbýling ærið
verkefni að reisa allar byggingar á
býlinu; — en svo fær hann lfka mikið
í aðra hönd, að fá mjög hægt og
þægilegt bý!i, sem stækka má mikið
með aukinni rssktun, og sem er með
véltæku landi, — og það þurfa píl
okkar býli að verða.
Að svo mæltu Iegg eg þetta raál í
dóm almennings. Eg hefi reynt að
vera sem atuttorðastur, cr því sumt
máske of óijóst. Sérstaklega vildi eg
að alþingismennirnir athuguðu hvort
ekki mundi geta borgað sig að vcita
t. d. 30 þús. kr. á næstu fjárlögum
til nýbylaræktunar, og jafnvel hvort
ekki mætti taka það af íalenzka sendi-
herranum í Khöfn ef ekki vœri bægt
að spara það annarsntaðar!!
Annars er eintómur sparnaður ekki
einhlýtur til viðreisnar; takmörkun á
óþarfa kaupum og aufein framteiðsla
þurfa að haldast f hendur.
G. G.
í Strandgötu 1 hefir fengið nýjar birgðir af
vörum mun ódýrari en áður.
Samband íslenzkm |
Sam vinn uféla^ a *
hefir fyrirliggjandi og útvegar alls konar
LANDBÚN AÐAR VERKFÆRí:
Sláttuvélar, Milwaukee.
Rakstrarvélar, Milwaukee.
Snúningsvélar, Milwaukee.
Brýnsluvélar fyrir sláttuvélaljái.
Plóga frá Kyllingstad Plogfabrik, er hlutu fyrstu viður-
kenningu á landbúnaðarsýningunni í Rvík 1921.
Oarðplóga, Pinneberger.
Rótherfi, Pinneberger.
Tindaherfi, Pinneberger.
Arfaplóga, Pinneberger, með tilheyrandi hlújárnum, sem
hlutu sérstaka viðurkenningu á fyrnefndri sýningu,
Rófna sáðvélar.
Forardælur.
Vagnhjól frá Moelven Brug.
Skilvindur, Alfa Laval.
Strokka, Alfa Laval o. fl. o. fl.
Ennfremur verkfæraskápa með öllum algengum smfðatólum.
Tilbúinn áburð, gaddavír o. m. fl.
Flest verkfærin hlutu viðurkenningu á landbúnaðarsýn-
4» ingunni í Reykjavík 1921 og eru valin í samráði við
Búnaðarfélag Islands, sem einnig gefur upplýsingar um pau.
Notið rafmagnið til suðu og hitunar.
Nú þégar rafstraumurinn Iækkar í verði og hverju heimili er mögulegt að nota raf-
magnið til suðu, hitunar, strauningar o. fl. Þá ættu þéir ekki að draga að panta yður
hin ágætu Volta hitunartæki, ofna, bakarofna, suðuplötur, strauiárn og margt flcira.
Suðupiöturnar og önnur hitatæki, eru til sýnis hjá hr, rafvirkja Jónasi Magnúsfiyni
Hótel Akureyri sími 141, scm gefur allar_ upplýsingnr sem þér kunuið að óska ásarat
verði á tækjunum,
H. f. rafma?nsfél. Hiti & Ljós
Reykjavik Sími 830 Slmnefni Hiti.
Undirrituð veitir telpum og stúlk-
um tilsögn í
handavinnu
í vor og sumar.
Æsustöðum,
QuBbjðrg: Bjðrnsdóttir.
Dagur
fiytur auglýsingar fyrir augu fleiri
manna en nokfeurt annað blað hór
norðanlands. Þvf efefei að auglýsa i Degi?
Auglýsingum má skila í prcntsmiðjuna
eða tll ritstjórans.
Persil
er komiö aftur í
Kaupfélag Eyfirðinga.
j£ldsfó óskast til kaups
R. v. á.
Ritstjóri; Jónas Þorbergsson.
Prentsraiðja Odds Bjömssonar.