Dagur - 14.06.1923, Blaðsíða 2

94
DAOUR
26. tbl.
Áður hefði það verið talið ganga
glæpi næat, að eiga eitthvað til næsta
máls. Nú væri það talið ganga glæpi
næst að tapa og eiga ekki til pen-
inga handa öðrum. Hann sagði að
þessir menn dræpu ekki líkaman,
eins og tfðkast hefði fyr á tímum, af
því að þeir þyrðu það ekki, en æru
og mannorð dræpu þeir. Þessir menn
væru stærstu »ípckúlantarnir*, þvf
þeir »spekúleru?u« í öfundsýkinni og
tregðu þjóðarinnar, að-frúa því um
forgöngumennina, sð þeir séu sífelt
að segja ósatl um annan aðalatvinnu-
veg þjóðarinnar. Þennan nöðrukyns-
hugsunarhátt hefðu þeir verið að
lemja inn í þjóðina og hefði tekist
það grátlega vel, svo að jafnvel f
f þessum bæ væri hópur manna, sem
vildu vera með í því, að drepa s/Id-
arútveginn.
Eftir að fyrirlesarinn hafði losað
úr sér talsverða dembu af úrhellis-
skömmum, fór hann aftur að tala
meira og miana skynsamlega um sfld-
ina. Kom hann þá inn á ástandið f
sfldarsölunni. Lýsti hann nokkuð
hinni harðvítugu samkeppni og hversu
brögð og hnykkir væru f frammi hafð-
ir, til þess að hafa stórfeld áhrif á
sfldarmarkaðinn, sumum til gróða, öðr
um tii tjóns. Komst hann þá mjög
nærri því, að tala niðrandi um stétt-
arbræður sfna f Svfþjóð, sfidarkaup-
mennina. En hann óttaði sig í tfma
og tók það fram, að hann viidi ekki
baktala neinn. Láðist honum þá, að
uudauskiija j. }. alþm., sem hann var
rétt áður búinn að brizla stórkoat-
lega. Þótti aumum það merkilegt, en
öðrum fanst það ekki nema rétt eftir
B. L, Hugmyndir hans um sjálfan sig
væru svo oít öfugar við það, sem
hann væri f raun og veru.
Fyrirlesarinn viðurkendi, að ólag
mikið væri á sfldarsölunni. Hann drap
á það að árin 1919 —20, þegar mest
ógæfa steðjnði að þessum atvinnuvegi,
hefðu fengist við sölu síldarinnar,
sumir þeir menn, er ekki hefðu átt
að komð náiægt henni. Ekki gat hann
þess, hverjir þeir menn hefðu verið.
1 sambandi við árásir B. L. á Tímann,
eru þessi ummæli sérstaklega eftir-
tektarverð, eins og sfðar mun sýnt
verða.
í þessu erindi B. L. kom fram skýr
viðurkenning hans á þvf, að ófarir
þessa atvinnuvegar og sfldarútflytj-
enda væru að kenna megnu ólagi og
Eamtakaieysi um útflutning og söiu
síldarinnar. Hann hafði f dvöl sÍDni
erlendis við að selja »Eyjaijarðarsfid-
ina« (sem óhætt fflá telja, að hér eftir
fari að verða »nafntoguð«) lagt sig
eftir að kynnast máiinu. Og er niður-
staða hans sú, að islenzkir sfldarút-
vegsmenn og sfldarútflytjendur þurfi
að vinna saman. Var niðurstaða máls
hans, sem hér segir:
* Þrjár leiðir eru fyrir hendi f málinu:
1. Að ísiendingar hætti veiðum og
gangi f þjónustu útlendinga, sem stunda
síidveiðar hér við land.
2. Að íslendingar velði sfldina, en
selji bana útlendingum til niðursölt-
unar og útflutcings.
3. Að íslendingar haldi áfram að
veiða og selja sfldina með betra skipu-
lagi en verið hefir og aðhyltist fyrir-
lesarinn siðast nefnda stefnu.
Taldi hann þá, að þessu yrði náð
á tvennan hátt. Með þvf fyrst að
mynda söiusamiag í Svfþjóð, scm ann-
aðist söluna fyrir íslendinga, eða raeð
því að mynda íéiag við Svfa um söl-
una, þannig að hér á landi væri félag,
sem veiddi síld og flytti út. Væri
hún metin ti) fram'eiðsluveiðs. í Svf-
þjóð mynduðu síldarkaupmenn annað
félag sem svo annaðist söiuna. Væri
síðan tapi og ágóða jafnað niður á
bæði féiögin eftir samkomuiagi.
Samvinna er það, sem hr. B. L.
hyggur, að geti bjargað þessu máli,
samvinna um veiðina og útfiutning
svo markaðurinn yfirhlaðist ekki og
samvinna um söluna.
Þessi niðurstaða hr. B. L mun
koma þeim kynlega íyrir, sem hiust-
uðu á bamfarir haus gegn tillögu sam-
vinncmanna á þingmálafundinum á
Akureyri 1921 um skipulagsbundna
afurðasölu undir opinberu efíirlití. Þegar
sú tillaga var reifuð, var haidið fram
nákvæmlega sama skiln'ngi á nauðsyn
slfks skipulags og hann gerir nú. Og
það var gert af þeim mönngm, sem
hann taldi þá, að gerðu það af þvf, að
þeir viidu atvinnuveginn feigan og
sem hann segir, að vilji hann enn
feigan. Slfku hefir fjármunatap og
þungt erfiði í viðureígn við illvfga
keppinauta orkað um sinnáskifti hr.
B L En hann sló varnagia til varnar
þvf, að þessi samvinna yrði álitin
samskonar og samvinna bænda, þvf
hann tók það fram, að hann vildi enga
samábyrgð hafa og ekki »samvinnu í
gæsalöppum * Þarf því ekki um að
villast, enda mundi undan klæja, ef
hr. B. L. færi að skríða um samvinnu-
lfkamann fslenzka.
Andsvar.
Hr. Sigurður Björnsson hefir f 17.
tbl. Dags, skrifað Athugasemd við
fréttapistil minn, sem fyrir stuttu
birtist f biaðinu og roeð þvf ætlað
að láta mig kenna é hinum snarpa
refsivendi penna sins.
Það er auðséð að höfundurinn þykist
hafa mikið til bruns að bera, þar sem
hann vill segja mönnum fyrir um það,
hvað megi rita f blöðin og hvað ekki.
Er slfkt fagurlega roælt og virðingar-
vert ef nokkur vildi hegða sér þar
eftir. En með þvf að athugasemd n
snýst eingöngu um nokkur orð i grein
minni, (sem hann hefir þó misskilið og
fært úr lagi), býst eg ekki við að
margir vilji taka þessari tilsögn, að
svo stöddu.
Höfundinum ætti að vera Ijóst, að
í stuttum fréttapistli, er erfitt að skil-
greina og skýra hvað eina eins vel
og æskilegt væri. - Þar fer eftir
góðvild lesendans, hvort það, sem óljóst
er orðað, er skilið rétt eða ekki. En
nú hefir hr. S. B. sýnt, að hann var
ekki fær um að skilja á réttan veg
þá setningu, sem hann gerir að um-
ræðuefni og get eg vel skilið hvernig
á þvf stendur; en hitt undrast eg
mjög, að maðurinn skyldi fyllast þess-
ar) litlu vandlætingu, aern hefir leitt
hann út í það, að færa úr lagi þau
orð, sem hér er um ræða.
Hr. S. B. krefst þess að eg sanni,
að Norður-Þingeyjaringar »tífi eyðslu-
sðmuóhófslífi*« rétt eins og það hefði
staðið þannig skýlaust f pistli mfnum.
En eins og allir geta vitað, sem lesið
hafa »Dag,« hefi eg aldrei látið slfka
fjarstæðu frá mér fara. Eg beini þvf
kröfu þéssari heim til föðurhúsanna,
þvf þar er hún bezt geyrad.
í hinum umrædda fréttapiatli segi
eg, að drykkjuskapurinn fari minkandi,
jafnframt þvf sem önnur hófseroi fari
þverrandi og hygg eg að þetta hafi
við nokkur rök að styðjast. Ef litið
er ofurlftið aftur í tfmann og gerður
samanburður f lifnaðarháttum mauna
og lífskröfum þá og nú, er breytingin
stórkostleg og þvf stærri sem saman-
burðartfminn er lengri. Margir telja
breytingarnar sjálfsagðar og tákn hins
nýja og betri tfms, en aðrir efast um
að þær míði allar til frarafara og er
eg einn í þeirra hóp. Mér finst alt
hið bezta og göfugasta f fsienzku
þjóðl/fi vera smámsaman að fjara út.
Hin staðgóða fslenzka sveitamenning,
með hófsemi og sparneyti á flestum
sviðum, fer sffelt þverrandi um land
alt, en f kjölfar hennar rennur hin íá-
nýta tyldurmenning með auknu lffs-
kröfurnar og ónógri hófsemi. En þessar
breytingar verða ekki á einni nóttu,
heldur árum og áratugum
Mér finst engin goðgá þó eg dræpi
á þetta f blaðinu, þvf við Norður-
Þingeyingar höfum ekki alveg farið
á mia við þessa nýjn strauma. En
margur telur gest þennan óvelkominn
og þvf hefi eg ritað um þetta m&l.
Eg vii að við höldum sem lengst f
fornar og fagrar venjur og staðgóða
og holla þjóðasiði. en innleiðum aðeins
það sem er í fullu samræmi við eðli
lands vors og þjóðarhátta.
Að þessu athnguðu hygg eg, að
braía hr. S. B. um það, að eg birti
nafn mitt, falli um sjálfa sig, enda er
ólfklegt að bann hafi haft nokkurt um-
boð, til að koma fram með slfka kröfu
nema frá sjálfum sér. — Hótunina
um það, að skrif mfn verði dæmd
dauð og ómerk, læt eg sem vind um
eyru þjóta og mun hér eítir sem hingað
til senda biöðunum línu ef mér dettur
þuð í hug.
Að endingu viidi eg óska þess, að
við Norður-Þingeyingar berum gæíu
til þess að stöðva bina óeðlilegu rás
viðburðanba og haida sem mest f
gamia horfinu, sjálfum okkur til hag-
sældar, en ððrum til fyrinnyndar.
14. maí 1923.
Haukur.
Aths.
Rilstjóri Dags htfir verið svo góður
að sýna mér ofanritað andsvar og er
eg honum þakklátur fyrir það. — Mér
þykir leltt að Haukur skuli álfta mig
hafa rangfært orð sfn. Eg tók þau
nákvæmlega eins og þau voru prentuð
f fréttapistlinum. Það er ekki mfn sök,
þótt hann skrifaði ekki nóg utan um
* Auðkent af mér. Haukur,
Fleiri tegundir af
ofnum
með tækifærisverði, ný-
komnir í Kaupfélag
Eyfirðinga.
sétninguns, sem eg fann að. Nd hefir
hann gert það og gerir það ummælin
afsakanlegri. En eins og þau voru fyrst
fraro sett, fanst mér þau ósanngjörn
í garð sýslunga minna.
Sigurður Bjðtnsson.
Símskeyti.
Rvlk 7. Júnf.
Frakkar hafa lagf undir sig í
Ruhrhéruðunum litarefni fyrir
400 milljónir franka; jafngildir
pað 4 mánaða hergæslukostnaði.
Einnig hafa peir tekið síðustu
aðaljárnbrautina í Ruhr.
Skaðabótatilboð Þjóðverja,
endurskoðað, afhent bandamðnn-
um í dag.
Rannsókn hafin í samsæris-
máli konungsinna í Bayern.
Spánverjar hafa ráðist á 7000
Marokkanska uppreistarmenn við
Tiziassa og rekið pá á flótta.
Tveir enskir flugmenn ætla i
flugferð kringum jörðina.
Flugmenn peir, er eiga aö að-
stoða Amundsen við flugið yfir
norðurheimskautið eru lagðir af
stað.
Aflabrögð á togurunum lakari,
Rvík 11. júnf.
Ráðherrar Frakka og Belgja
hafa orðið ásáttir um að sleppa
ekki hendi af Ruhrhéruðunum
fyr en Þýskaland hefir greitt
skuldir sínar að fullu. Belgir
ætla að bera sáttarorð milli
Frakka, Breta og Itala. Frakkar
hafa tekið síðustu málmsteypu-
verksmiðjur Krupps og ætla að
halda peim, par til Krupp greiðir
peim 20 milljónir gullmarka.
Pýska markið fellur enn. Einn
dollar kostar 80,000 mörk, Pjóð-
verjar hafa afhent Bandamönnum
viðauka og skýringar við skaða-
bótatilboð sitt Eru fúsir til að
Icggja skaðabótamálið undir úr-
skurð alpjóðadómstóls. Frökkum
pykir tilboðið óaðgengilegt. Þjóð-
verjar vona að Englendingar sjái
ráð til að samningar megi hefj-
ast. Enskir fjármálamenn álíta
tilboð Þjóðverja gerðí einlægni,
og að peir geti ekki betur boðið.