Dagur - 12.07.1923, Síða 2

30. tbl.
DAOUR
110
þess ekki að að andi Iaga og stefna
er aðalatriði, en formið er auðvelt að
laga.
Þá rakti ræðumáður sðgu þeirra
skólamála, er komu fyrir síðasta þing.
Húsmæðraskólamál Vesturlands er
þannig vaxið, að sjóður til stoínunár
houum, Herdísarsjóðurinn, er fyrir-
liggjandi. Staðarfellshjónin gáfu rfk-
inu jörð sína, ágætlega húsaða, til
skólaseturs. Gáfu þau hana í minningu
sonar sfns, sém þau mistu f sjóinn.
Enn má Ifta 4 það, að mentuð for-
stöðukona er til til taks. Aliar lfkur
væru til þess, að hægt væri að stofna
skólann án teljandi kostnaðar fyrir
rlkissjóðinn. Samt var tillaga fram-
sóknarmanna f þessa átt íeld f Ed.
með tilstyrk I. H. B.
Þingeyingar hafa um mörg ár verið
að undirbúa bjá Bjer skólaatofnun.
Beiðnum til þingsins um fjárstyrk, til
þess að styrkja skólastofnun f ein-
hverju mentafúsasta héráði landsins,
hefir verið stungið undir stól, meðan
betur hefir blásið til /járframlaga, en
nú gerist. En krafan þótti svo sann-
gjörn, að kyrstöðumennirnir hætfu á
síðustu stundu við að drepa málið. Nú
standa yfir samningar við prestinn á
Grenjaðarstað og kirkjustjórnina um
lóð og einhverjar landsnytjar.
Þriðja málið var Mentaskólamál
Norðurlands, um að auka ætlunörverk
Gagnfræðaskólans á Akureyri, svo að
hann geti útskrifað stúdenta. Er svo
til ætlast, að jafnframt minki aðsókn
að Mentaskóla Reykjavíkur. En þar er
flestum bekkjum þrfskift. Yrði þá flutt
norður eitthvað af kensiuliði syðra.
Þessu máli vár drepið niður í þinginu.
Þá kom ræðumaður að fjárhagsmál-
inu og rakti sundur ýmsa drætti þeirra
mála, svo sem íslandsbankamáiið, geng-
ismálið, skuldirnar, afarðasölumálið o.
fl. Sýndi hann ljóslega fram á, hvernig'
óhóflegt fjárhættuspil hefir komisf inn
f viðskifti sfðustu ára hér á landi eigi
síður en vfða annarsstaðar. Þessi á-
hættugirni hefir leitt tii þess, að
ógurlegar fjárhæðir hafa tapast f verð-
hruninu. Þetta mikla tap hefir aftur
valdið því, að fjárkreppa bánkanna,
skuldir þeirra erlendis, einkum íslands-
banka, svo og skuldir einstakra manna
og fyrirtækja hafa skapað landinu versta
viðskiftaaðstöðu allra Norðurlanda og
um leið gengisfall krónunnar, sem
skaðar þjóðina um drjúgar fjárhæðir
daglega. Tekjur rfkisins ganga að
mestu til starfsmannahalds og afborg-
ana og vaxtagre'ðslu af lánum. En á
báðum þeim póstum kemur tjónið af
lágu gengi berlega fram. í fyrra fall-
inu gegnnm hækkandi dýrtíðaruppbót.
í sfðara fallinu beint.
Ræðumaður benti sfðan á, að það
sem mest riði á, væri að rétta við
hag landsins út á við. Og mundi það
ekki nást með sama skipulagsleysi á
verzlun landsins, einkum afurðasölunni.
Hann taldi og að spara þyrfti innan
lands til stórra muna með samfærslu
og betra skipulagi í stjórnarháttum
og framkvæmd.
Ræða J J. var mjög ítarleg, marg-
þælt og rammlega rökstudd. Hún stóð
yfir á aðra klst. Aldrei mun hafa rfkt
meiri þögn í troðfullum salnum á
alfkum íundum hér. Aðeins 4 af áheyr-
endum urðu til þess að grfpa fram í
fyrir ræðum&nninum, en fengu svo
snörp svör, að þeir kusu að vera
hljóðir ákeyrendur eftir það.
Auk þeirra ræðumanns, er nú voru
taldir, töluðu þessir menn: Stgr. Jóns-
son, bæjarfógeti, Erlingur og Halldór
Fiiðjónssynir og Jónss frá Flatey.
Gerði Stgr. bæjarfógeti nokkrar at-
hugasemdir við ræður þeirra Héðins
og Jónasar, en ekki kom hann þar
fram sem niálsVari neinnar landsmála-
stefnu og taldi sig vera óháðan ölium
flokkum. Aðalræðumennirnir töluðu
allir þrisvar. Flutti J. J. aðra alllanga
ræðu; svaraðs ræðumþeirra R. L., Stgr.
Jónssonar og Héðins að því ieyti, sem
þær gáfu ástæðu til andsvara. En auk
þess hrakti hann mjög vandlega ásak-
anir þær sem Framsóknarflokkurinn
hefir orðið fyrir frá hendi andstæðinga
sinna, um að hann væri óvinveittur
sjávarútveginum. Meðal annars taldi
hann til eítirgreind atríði. Strandferða-
skipið Esjii, sem fyrir harðfyigi íiokks-
ins íékst gerð þanaig úr garði, að
sjómenn þjóðarinnar, sem nota skipið
mest, búa við jafngóðan /arkost og
gerist bjá nágrannaþjóðunum. Strand-
varnarskip Framsóknarflokkufinn bar
fram tillögu þess eínis, að strandvarn-
arskip yrði bygt sem fyrst og skyldi
gerð þess þannig hagað, að það gæti
jafnframt verið björgunarskip og skóla-
skip fyrir stýrimannaefni þjóðarinnar.
Bak við þessa tiiiögu iiggur stór og
frjó hugsun. Rakti hann, svo að Ijósar
urðu líkurnar fyrir því, að slíkt skip
bxri sig í rekstri að mestu eða öllu.
Pór. Framsóknarflokkurinn hefir iang-
mest. beitt sér fyrir því, að Vestmanna-
eyingum yrði gert kleift, að starfrækja
Þór, sem er eyjarskeggjum ómetan-
legur bjargvætttur, til björgunar og
fiskimiðavarna. Fyrir tilmæli flokksins
var Þór leigður til strandgæsiu á síid-
veiðimiðunum í fyrra sumar. Viðboð.
Þessu nafni kallast firðtal, þar sem
með móttökutækjum, sem eru tiltölu-
lega ódýr, er hægt að taka á móti
talskeytum frá ,einni stöð. Tíðkast
þessi aðferð nú í Noregi og eru að-
varauir um yfirvofandi veðuibreytingar
sendar frá einni stöð til skipa fyrir
endilöngum Noregi. Nú bar flokkurinn
fram tillögu um að þessu yrði sem
fyrst komið f kring hér við land, tii
þess að minka druknnnirnar. Lífeytis-
sjððar. Enn hefir flokkurinn borið fram
tillögu um stofnun lffeyrissjóðs, fyrir
ekkjur og börn sjódruknaðra manna.
S/einoiían. Loks hefir flokkurinn, með
því að stuðla að einkasölu rfkisins á
steinolfu, komið tii ieiðar verðiækkun
á olfunni og trygt sjómönnum okkar
hana iyrir iægsta skráð kauphallarverð;
komið í veg fyrir rýrnun, með því að
taka upp flutning f stáltunnum og enri
má lækka verðið um 7 kj., með þvf
að flytja oifuua f >tank<-skipum og
koma upp stórum olfugeymum í Rvík
eða öðrum góðum hafnarstað.
Fundurinn fór mjög skipulega og
friðsamlega fram. Óvinaamleg viðskifti
urðu engin teljandi nema nokkur milli’
þeirra J. J. og Jónasar frá Fiatey. En
það var, eins og von var til, ójafn leikur
og verður ekki hirt um að rifja það
upp hér að svo stöddu.
J J. bar frara mjög ákveðnar dskor-
anir til kaupsýsiumsnna, andstæðinga
sinna, að koma fram og gera grein
fyrir því, hvað þeir hugsuðu sér að
gera, hvernig þeir hygðust að leyss
vandann, sem nú væri íyrir dyrum.
En fyrir hönd íslendingsliðsins hér í
bænum, kom enginn fram á þessurn
fundi nema Jónas frá Flatey, sem
rann til rifja einstæðingsskapur sinna
samherja og kom fram, til þess að
lýsa yfir, hvar hann væri f' flokki
staddur.
Mun þessi framkoma Jónasar frd
Flatey hafa vakið B. L. til meðvit-
undar um, að hann hafði á þensum
fundi afneitað íslendingsliðinu óbein-
Ifnis, með þvf að vilja ekki halda uppi
neinni vörn fyrir m&lstaðnum né telja
sig til neins flokks. Kora hann þá
fram og gaf þá ýfirlýsingu, að hann
væri að víuu samkepnismaður.
Fundur þessi gefur ástæðu til ýmsra
aíhugana. Það md fullyrða, að tæplega
hafi nokkur stjórnmálamaður haft svo
stóra samkómu hér jaín gersamlega á
valdi sfnu erns og J. J. alþm. Fólkið
sat kyriátt og veitti hið fylsta athygli
tveim mjög löngum ræðum.
Að fundi loknum þótti öllum,
stór fróðleikur hefðt verið að fundi
þessum og að hann heíði farið fram
svo að sómi væri að fyrir bæinn.
Þeir sem trúa vel íslendingi og
hafa hlotið þar fróðleik um J. J, alþm.
sem stjórnmálamann og ræðumann,
þóttust aldrei hafa átt rlkara erindi
á samkomu, tii þess að ieiðrétta bug-
myndir sfnar um mann, sem rnikið er
deilt um og miklu skiftir, hversu góð-
ur reynist. Mun það vera því nær
undantekningarlaust, að tilheyrendur
J J hafi verið stórhrifnir af mælsku
hans, vfgfærni í orðasennu, stjórn-
málaþekkingu hans og rökum, vilja-
orku hans og hrifningu. Eru nú margir
þeir menn, er áður litu hann horn-
auga vegna rógsins um hann, færir
um að Ifta hann réttu auga og skiija,
að hann er, sem stendur, fremsti stjórn-
málamaður landsins.
Þegar sá maður kemur hingað, sem
kaupmennirnir hafa minstar mætur á,
og blður þeim að bera saman skað-
anirnar, þá verður fátt um ovör og
þeir, sem bezt er treyst, bregðast
sárast þegar mest á reynir.
Fyrirspurtl- Sfðastiiðið vor komu
hingað lii bæjarins þrír scndimenn
frá stúdentaráði Háskólans f Reykjavfk
í þeim erindurn, að vinnn að fjársöfn-
un til fyrirhugaðs stúdeutaheimilis f
Rvfk. Menn þessir tjáð.u blaðinu, að
Stúdentafélagið hér i bænum hefði
kosið nefnd manna, til þess að starfa
að þessu mdli hér f bænutn og mundi
sú nefnd snúa sér tii blaðains, ef hún
þættist þurfa með liðsinnia þess. Sfðan
hefir ekkert heyrst um þetta mái.
Því leyfir biaðið sér að spyrja hlutað-
eigandi nefnd: Hvað hefir verið gert
f þessu máli hér á Akureyri, sfðan
nefndin var kosin f. Hvað hygst hún
að gera fýrir máiið framvegis f
Til
Sigurðar Kristinssonar
forstjóra, 8.júlí 1923.
Því undir bláu heiði hér
við höfum fundarsalinu,
að héðan fögrur útsýn er
uin engi, hlíð og dalinn.
Sjá, vinur; hér er gróin grund. —
Við grænu sumar-borðin
vér sitjum hjá þér stutta stund
og síllum kveðjuorðin.
Við æskustððva endursýn
svo undur margt þig gleður.
Nú sólskinsríka sveitin þín
í sumardýrð þig kveður.
Þú eygðir þessi öldnu fjöll
á æskudögum þínum,
og kringum býli brosa völl
í blómaklæðum sínura.
Svo tækifæri var þér veitt,
að vinna fyrir marga.
Á hætlutíö ei hika neiti
þín hollu ráð — að bjargá.
Þér voru fengin formannsvöld:
vort félags-merki’ að bera.
En samvinnunnar sverð og skjöld
á síðan þig að gera.
Við mótbyr hvern var markið sett,
að meta rök og skoða;
með gætni’ og stilling stefnurétt
þú stýrðir gegnum boða.
t>ín voru störfin mörg og merk,
þau meta þjóðin kunni.
Vor félagsbygging stór og sterk
var studd á traustum grunni.
Þó mikið starfa ættir enn,
ei æskumyndum gleymir:
þá fögru sveit og mörgu menn
í minningum þú geymir.
Þér fylgir þökk og vinsemd vor;
þér vonin góðu spáir.
Þíns fallna bróður feta spor,
svo frægð og trausti náir.
Nú er þér fyft á æðra stig. —
Sem æfifélagsbróður
hér mcnn og konur kveðja þig
með kærri frú og móður.
Æ miðli yður öll vor þjóð
af ástarblómum sínum
og yður fylgi gleðin góö
en gifía störfum þínum.
B. E.
Úr Skagafirði.
3°. júní.
Nú iíður óðum að slættinum enda
hefir grasveðrið verið afbrigðagott nú
sfðustu vikurnar. Tún mega heitá
ágætlega sprottin og flæðiengjar Uta
mjög vel út.
Fiskafli hefir verið hér dálítill á
firðinum í vor, en beituleysi mjög
hamlað stöðugum róðrum, svo að hér
innfjarðar hefir ekki verið hægt að
fullnægja fiskþörf héráðsbúa.
Drangeyjarvertfðin er að enda, hefir
hún verið með allra lélegasta móti.
Garðar Gíslason er búinn að láta
fara tvo bringi um sýsluna til brossa-