Dagur - 06.03.1924, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur ú( á hverjum fimtudegi.
Kostar kr. 6.00 árg Ojalddagl
fyrlr 1. júlí. Innheimtuna annast
Árnl Jóhannsson í Katipfél. Eyf,
VII. ár.
Akureyrí, 6. mars 1924.
AFOREIÐSLAN
er hjá Jón! I>. Þór,
Norðurgðtu 3. Talsimf 112
Uppsðgn, hundln við áramót
sé komln tll afgrelðslumanns
fyrir 1. des.
Frá
Gagnfræðaskólanum.
InntöKuprÓf fer að þessu sinni fram 46. og
17. maí.
^rspróf 1. og 2. bekkjar hefst 8. maí.
Gagnfrœðapróf byrjar 19. maí.
Sig. Suðmundsson.
Hjartans pakkir til ykkar allra, sem sýnduð samúð við fráfall
Jóhanns frá Víðivöllum.
Aðstandendurnir.
Hér með tilkynnist vinum og vandamönnum, að jarðarför
Kristínar Eggertsdóttur, sem andaðist 27. febr. síðastl. fer fram á
MöðruvöIIum í Hörgárdal priðjudaginn 11. marz n. k., kl. 1 e. h.
Húskveðja verður á heimili hinnar Iátnu í Strandgötu 7 daginn
áður, mánudag 10. og hefst kl. 1 e. h.
Fyrir hönd foreldranna.
Kristján Sigurðsson.
Svendborg eldfæri.
Miklar birgðir komu með s.s.
nísland" síðast. »Scandia"-eIdavélar
5 stærðir. „Dan" ofnar, 3 stærðir.
Þvottapottar, sjálfstæðir. Ennfremur
útvega eg. ef óskað ér, ódýrari eld-
færi, en sem auðvitað eru ekki eins
traust og endingargóð og eldfærin
frá Svendborg.
Jón Stefánsson
(fyrv. Havsteensbúð).
Rikisverzlug.
V.
Þessu næst er rétt að athuga Htil-
lega þessa summu allra þeirra öfga
og vitleysu, sem haldið hefir verið
fram í þessu einkasölumáli og sem
birtist í Hæni 8. og 9. tbl. 1923
og 1. tbl. 1924.
Blaðiö byrjar ræðu sína á þann
hátt, er mjög grunnfærum mönnum
er tftt: með skilyrðislausum fordómi
á því, sem það ætlar að fara að
ræða um. Orð eins og »kúgun,«
„áþján" og wbölvun," „svikráða-
klær," „hrammar" og „heljargreip-
ar,“ „viðskiftaþrælar," „hryllilegasta
hungurvofa þjóðaræfinnar" og „ó-
freskjur" í upphafi máls, eru orð
samboðin málstaðnum, sem fyrir er
unnið og þeim vitsmunum, sem eru
þarna að verki og þau lofa ekki
litlu um framhaldið. Höf. segir:
„Pað hefir verið sýnt fram á það hér í
blaðinu fyr, að sjávarútvegur íslánds verður
að bera 700 þús. krónum þyngri byrða en
hann annars þyrfti, vegna steinolíueinok-
unarinnar. Og það sem verst er, að þetta
fé verður ekki að gagni nemaþeim, sem af
þessari þokkalegu verzlunaratvinnu lifa.
Hinn svokallaði arður geugur að öðru leyti
í sjálft sig fyrir kostnaðar sakir.«
Þessi furðulega niðurstaða er bygð
á rakalausum fullyrðingum Ásgeirs
Péturssonar útgerðarmanns og kaup-
manns, sem hann fór með á fram-
boðsfundi á Akureyri sfðastl. haust
og sem Hænir hefir ginið við og
gleypt athyglislaust. Þegar hér er
komið, hvarflar lesaranum í hug
yfirlýsing blaðsins um þann grund-
völl, er það þykist byggja á um-
ræður sfnar um þjóðmál: „Að hugsa
rétt og vilja vel." Hvernig stendur
sá maður við slíkar yfirlýsingar,
sem alls ekki hugsar, heldur gleypir
gagnrýnislaust við því, sem æstir
menn halda fram f pólitískum hita
og geta síðan ekki rökstutt? „Vill
sá maður vel" i [einhverju máli,
sem reynir ekki að hugsa né skilja
neitt í því af eigin ramleik, en byggir
gífurlega dóma á aðfengnum full-
yrðingum, sem hann getur ekki
vitað hvort eru réttar eða rangar?
Yfirlýsingarnar veröa þeim manni
til háðunar, þær verða hræsni. Þær
sýna það eitt, að hann hefir hæfi-
Ieika til að gala i hlustir almennings
en finnur ekki til ábyrgðar á þvf,
hvort hann fer með rétt mál eða
rangt. Viðbótarskýring blaðsins sjálfs
um að þessar 700 þús. krónur gangi
til vissra manna „sem lifa af þessari
þokkalegu verzlun" er sömu ættari
en sýnir aðeins einskonar yfirburð,
höfundarins í því að fara með
heimskuleg ósannindi og glæpsam-
legar aðdróttanir, þvi i þessu felast
dylgjur um það, að þeir, sem að
þessari verzlun vinna, stingi í sinn
vasa hundruðum þúsunda króna,
sem annars kæmu fram í Iækkuðu
olfuveröi.
Þetta er nú ein meginástæða höf.
fyrir kröfunni um afnám einkasölu-
Iaganna. önnur er sú fullyrðing, að
svo og svo mikið af fé ríkissjóðs
sé bundið í Landsverzluninni. Sem
sýnishorn af röksemdunum og prúð-
mensku blaðsins skulu hér tekin upp
úr greininni eftirfarandi ummæli:
»Hvað skeði á síðasta sumri? Beinlínis
vegna þess hve mikið fé er bundið I ein-
okunarverzluninni varð stjórnin að neyðast
til að taka víxlalán, til þess að greiða starfs-
mönnum ríkisins laun sín og um Ieið varð
ríkið að hætta við vegagerðir og aðrar fram-
kvæmdir, af sömu ástæðum, bæði sér sjálfu
og öðrum til ómetanlegs tjóns. Það er því
að minsta kosti óhætt að segja það, að
slíkt glapræði, sem einokunarverzlun’n, er
blátt áfram leikaraskapur með fjármál ríkis-
ins, leikaraskapur óvandaðra sérgæðinga o.
s. frv.*
Hvað eftir annað fullyrðir höfund-
urinn að „milljón eftir milljón" sé
bundin í „einokunarverzlun rikisins
og það sé skoplegt að Iáta svo búið
standa, en kveina þó jafnframt um
fjármunaskort ríkissjóðs."
Svipað er háttað með þessa stað-
hæfingu og hina fyrnefndu, að hún
er bygð á algerlegu þekkingarleysi
og jafnframt hirðuleysi um að vita
og segja satt um málið. Kemur það
illa heim við það „að hugsa rétt og
vilja vel." Síðustu reikningar Lands-
verzlunarinnar, sem þegar Iágu fyrir,
er um rædd grein hefir verið rituð,
sýna, að í árslok 1922 hefir tíkis-
sjóður átt inni i verzluninni rúm-
lega Vh milljón kr. eða 1556 þús.
í ágúst siðastl. var þessi upphæð
komin ofan fyrir fulla milljón og
búast má við, að nú utn siðustu
áramót hafi hún ekki numið meiru
en 3U milljónar eða ef til vinna.
Þessar staðhæfingar um að milljón
eftir milljón sé bundin í Landsverzl-
uninni, er því tómur hiröuleysis
þvættingur þess manns, sem veit
ekki upp né niður í máli þvi, er
hann ritar um, en tekur á sig yfir-
skyn sannleiksástarinnar með yfir-
lýsingunni um „að hugsa rétt og
vilja vel"
AUar röksemdir andmælenda einka-
sölu á steinoliu eru faldar í þessum
tveimur höfuðataðleysum um að
Landsverzlun selji dýrari oliu en
ella myndi hún verða og skattleggi
þvi oliunotendur landsins og að fé
rikissjóðs sé til störra drátta bundið
i verzluninni. Auk þeirra má og
telja þennan allsherjar óhugsaða
fordóm á allri einkasölu, sem and-
stæðingarnir halda sífelt á lofti.
í næsta kafla verða þessar stað-
hæfingar teknar til nokkurrar at-
hugunar.
VI.
Lítum nú á þær Iíkur, sem benda
til þess, að olía yrði seld ódýrari i
frjálsri verzlun en hún er nú seld.
Ásg. Pétursson fullyrti, að hægt
væri að selja hana 20 kr. ódýrari
hverja tunnu. Á þeim fullyrðingum
hefir Hænir bygt þrátt fyrir það, að
þær höfðu við engin sönnunargögn
að styðjast.
Fyrir striðið kostaði steinolfa 9
aura pundið. Nú kostar hún um 18