Dagur - 05.06.1924, Blaðsíða 3

22. tbl.
DAOUR
87
forsetastól ef báðar þingdeildir sam-
þykki, hinsvegar víkji hann það
ekki fyrir þingmannadeildinni einni.
Poincare sagði af sér á sunnudag,
alóvíst hver tekur við, kommunistar
virðast ráða mestu. Kínverjar hafa
viðurkent rússastjórn.
Ráðuneytisskifti i Finnlandi. Ing-
mann prófessor tilheyrandi Þjóð-
ernisflokknum myndar stjórn.
Sex miljón malariaveikir í Rúss-
landi.
Seipel rikiskanslari Austurríkis
skotinn gegnum lungun tvfsýnt um
Iff hans, tilræðismaðurinn skaut sig.
Fiskafli kominn á land á vetrar-
vertfð er áætlaður 110 þúsund
skippund, þar af eiga togarar 38,6
Vestmannaeyjar 26, Hafnarfjörður
16,7 hér af óútflutt 80 þúsund
skippund.
Fréttastofan.
Náið er nef auga.
Steína Jóns Þorlákssonar á sfðasta
þingi var sú, að safna fé f rfkiskass-
ann, hvað sem það kostaði og hvernig
sem það kæmi við pyngjur landsmanna.
Af þessum rótum urðu verðtollslögin
til. Þá kom Jónás Jónsson fram með
frumv. um að verðtollurinn næði einnig
til þeirra vara, sem komnar væru inn
f landið. Var það kunnugt að heild-
salar f Rvfk höfðu miklar birgðir af
slfkum vörum og vitanlegt, að þeir
myndu færa upp verð þeirra, sem
verðtollinum næmi og stinga gróðan-
um i sinn eigin vasa alveg óverð-
skuldað. Spurði Jónas J. Þ. hvort
kassanum myndi veita af þvf fé og
hvort það væri ekki betur komið þar
en f pyngjum heildsalanna. Þá þótti
Jóni Þorlákssyni ekki þörf á meiri
peningum f rfkisfjárhirzluna og var
heldur ekki hræddur um að heild-
salarnir myndu nota sér þetta gróða-
bragð. Sfðan var frumv. J. J. iagt að
velli og þá um leið fengin trygging
fyrir þvf að ekki hækkaði f fjárhirzlu
ríkisins og jafnframt vissa fyrir hinu,
að ekki lækkaði f fjárhirzlum heild-
salanna.
Snarfarl.
Um taugaveikissmitun.
Eftir Stgr. Matthiasson.
Eftir að sótthreinsað var á hótel
»Goðafossi* um daginn, barst mér til
eyrna sá orðrómur, sem gekk um bæ-
inn, að sótthreinsunin hefði ekki verið
nógu ítarleg, Var þá sérstaklega fundið
að því atriði, að hlífst hefði verið við
að ónýta 2 tunnur af suru slátri og
það fylgdi sögunni, að það hefði ein-
mitt verið slátrið sem hefði sóttmeng-
ast og geymt í sér bakteríuna. Pað
var nú satt, að slátrinu var ekki helt
burt. Hvorttveggja var, að eg taldi
það meinlaust til átu (og hefði gjarn-
an etið það sjálfur raeð góðri lyst) og
svo hitt, að það hefði verið mikil só-
un á mat, sem valdið hefði eigand-
anum ail mikið tjón, að fara að henda
öllu slátrinu í sjóinn, ekki sfzt að
ástæðulausu. En orðrómurinn hélt
áfram þrátt fyrir það sem eg sagði,
svo að húsráðendur sáu það fyrir, að
þó ekki væri fyrir annað, þá mundi
þetta slátur fæla menn frá gistingu á
hótelinu, svo lengi sem það væri ekki
uppetið eða gert upptækt. Til allrar
hamingju fanst það ráð, að sjóða upp
alt slátrið svo nú er öllu óhætt. Til
þess að standa ekki uppi aleinn með
ábyrgðina á skoðuninni um meinleysi
slátursins, bar eg málið undir Guð-
mund lækni Thoroddsen, sem er for-
maður bakteriurannsóknarstofu Háskói-
ans, og lýsti hann því yfir, að hann
hefði tvímælalaust — alveg eins og
eg — talið mönnum taugaveikishættu-
laust að eta slátrið, ósoðið, upp úr
sýrutunnunum og að engin ástæða
væri til að eyðileggja það.
Eg skal nú til fróðleiks skýra frá
því á hverju við bygðum þessa djörfu
skoðun okkar.
Sýran sem myndast í mysu og slát-
urvökva, myndast þar fyrir áhrif súr-
gerla á sykur mysunnar og sterkjuefni
mjölsins. í þessum súru vökvum úir
og grúir af þessum súrgerlum eins og
hver getur sannfærst um ef hann horf-
ir á dropa af blöndudrykk eða slátur-
sýru undir smásjánni. F*ar er svo krökt
af súrgerlum eins og af stjörnum á
heiðskýrum kveldhimni. Pað er hvort-
tveggja bæði sýran og súrgerlarnir
sjálfir, sem hjálpast að því að verja
allan súrmat frá skemdum, en það vill
með öðrum orðum segja, að varna
öðrum gerlum (ekki sízt rotnunargerl-
um) að ná að þrífast í matnum. Á
þessu byggist sú afargamla reynsla
hér á landi og tíðar, að geyma mat
í súru og geyma smjör og skyr. (Það
var t. d. algengt í gamla daga, að
raenn áttu 20 ára gamalt súr-smjör,
og hefði sjálfsagt mátt geyma það
lengur. Pað var eins með súrsmjörið
eins og með súra skyrið, að þegar
það var orðið nógu gamalt, búið að
brjóta sig, þá hélt það sig vel og
breyttist ekki frekar, og var talað um
»lagnað« smjör, eins og talað er um
»brotið« súrt skyr).
Á seinni árum eru læknar farnir að
gefa mikinn gaum þessari þýðingar-
miklu verkun súrgerlanna. Á rannsókn-
arstofu heilsuhælisins í Battle Creek í
Ameríku, sýndi yfirlæknirinn mér súrt
kjöt, sem hann hafði geyrat óskemt í
18 ár í mjólkursýru (eins og þeirri
sem hér er notuð til geymslu). Og
bæði hann og aðrir læknar víðsvegar
um heim nota nú með góðum árangri
súrgerla til að lækna ristilbólgu (en
ristilgerlarnir er henni valda eru { lífs-
háttum að mörgu líkir taugaveikis-
bakteríum). Tekst lækningin yfirleitt
ágætlega ef súrgerlarnir ná að þróast
nógu lengi í þörmunum. En til þess
verður bæði að neyta drykkjar með
súrgerlum og þeirrar fæðu (sykur og
sterkjuefna), sem bjóða súrgerlunum
góð lífsskilyrði í þörmunum. Og
reynslan sýnir að þar sem mikið er
af súrgerlum, þar þrífast ekki aðrar
bakteríur að neinum mun.
Pað var með hliðsjón þessara rann-
sókna, sem bæði eg og Guðmundur
læknir Thoroddsen töldum mönnum
hættulaust að eta súrt slátur, jafnvel
þó það hefði verið á taugaveikisheim-
ili. Pó taugaveikisbakterían sé ein af
þeim bakteríum sem getur lifað tals-
verðan tíma utan líkamans, þá heimt-
ar hún þó til þess ákveðin skilyrði,
en það er sannreynt að hún á erfitt
uppdráttar, þar sem mikið er af öðr-
um bakteríum fyrir eins og t. d. sézt
á því, að hún lifir aðeins mjög stutt-
an tíma í gruggugu vatni, en langt
um lengur í tæru vatni.
Skal eg nú í næsta blaði skýra
nokkuð frá lífsháttum taugaveikis-
bakteríunnar og vona eg þá að mönn-
um betur skiljist, að hún er ekki eins
lífsseig og ódrepandi eins og margur
hyggur.
Eg vil aðeins taka það strax fram,
að mér er áhugamál að fólki fari að
skiljast það að aðalsmithœttan stafar
oftast frá mönnum en ekki dauðum
hlutum. Og það er ekki eins áríðandi
að sótthreinsuð séu hús og allskonar
munir eins og að sjúku manneskjurnar
séu ekki lengur til að sýkja frá sér.
Eg er svo sannfærður um að tauga-
veikin á hótel »Goðafossi« hafi aðal-
lega borist mann frá manni, að eg
hefði ekki einasta þorað að eta slátrið
þar, heldur hefði eg þorað að búa á
hótelinu án þess nokkur sótthreinsun
hefði farið fram önnur en á rúmfatn-
aði hinna sjúku. Framh.
Þingsaga,
6. Mœlifœki og vogaráhöld.
Stjórnin lagði fram frv. til laga um
mælitæki og vogaráhöld og var það
samþykt. Með þvf er lögð niður lög-
gildingaskrifstofan, en lögreglustjórum
f Rvfk, Ak., ísaf., Seyðisf. og Vest-
mannaeyjum er falið að sjá um lög-
gildinguna og sjá til þess að löggild
tæki séu notuð og skulu þeir og
hreppstjórar framkvæma eftirlitið á
þriggja ára fresti, Einnig skulu mats-
menn og löggildir vigtarmenn hafa
stöðugt gát á, að rétt tæki seu notuð.
7. 25% gengiíviðauki. Vegna
gengisfalls fslenzku krónunnar hækka
allar afborganir af lánum erlendis.
Þetta kemur hart niður á rfkissjóði
og hlýtur að valda honum miklum
örðugleikum með að fullnægja til
skyldum greiðslum, þegar krónan fellur,
Stjórnin bar þvf fram frv. um að
heimilt skyldi vera að innheimta alla
tolla samkvæmt tolllögum nr. 41, 1921,
vörutoll, vitagjald og afgreiðslu skipa
samkvæmt 54 gr. aukatekjulaganna
með gengisviðauka að upphæð 25%.
Þetta skal gilda meðan gengi á Ster-
lingspundi er skráð f Rvfk á 25 kr.
eða þar yfir. Frv. var samþykt.
8. Yfirsefukvennaskólini). Ásg.
Ásg., Jak. M. og Magn. Jónss. báru
fram frv. um breytingu á lögum um
skólann. Helztu breytingar eru: Skói-
inn skal heita Ljósmæðraskóli. Kenslu-
tfminn skal vera 9 mánuðir f stað 6
mánaða. Skilyrði fyrir styrk eru að
námskona skuldbindi sig til að þjóna
Ijósmóðurumdæmi að afloknu prófi
eigi skemur en 3 ár samfleytt, nema
sérstök forföll hamli. Ýms skilyrði eru
sett fyrir inntöku, þar á meðal að
innsækjandi sé ekki yngri en 22 ára
og eigi eldri en 35 ára. Frv. var
samþykt.
9. KirKjugarður í Rvík. Úr rfkis-
sjóði hefir verið varið tugum þúsunda
af landsfé, til þess að búa til kirkju-
garð handa Reykvfkingum, án þess
að neitt fengist í aðra hönd. Nú bár
stjórnin fram frv. um breytingu á
lögum um þetta efni, sem kveður svo
á, að legkaup skuli Reykvfkingar greiða
í rfkissjóð, 5 kr. fyrir börn yngri en 2
áia, en 10 kr. fyrir aðra. Ýms auka
ákvæði eru og um grafreiti, grafhvelf-
ingar o. s. frv. og aukin gjöld fyrir
slfkt. Frv. var samþykt.
10- Vegalög. Stjórnin lagði fram
allstóran lagabálk um vegi. Er eigi
unt að greina gerla frá þeim lögum.
Megin breyting er sú að eigi eru
flutningabrautir taldar í sérstökum
vegaflokki heldur falla þær undir
þjöðvegi nema brautin fram Eyjafjörð
og nokkur hluti af Borgarfjarðarbraut.
Falla þær undir sýsluvegi og þykir
mörgum ósanngjarnt. Enn fremur eru
nokkrar mikilvægar breytingar, sem
stafa af færslu þjóðvegarins af öræf-
um norður f sveitir á norð-austur
hluta landsins. Frv. var samþykt.
11. Erlend fryggingafélög. AUs-
herjarnefnd Nd. bar fram frumvarp
um útsvarsskyldu erlendra trygginga-
félaga, sem starta hér á landi og var
það samþykt.
12. Eftirlit með lyfjabúðum. Taiið
er að lyfsalar f landinu græði ógrynni
fjár, einkum í Reykjavfk. Stjórnin lagði
fram frv. um að lyfsalar greiði árlegt
gjald að upphæð 250 kr. »vegna kostn-
aðar við eftirlit með lyfjabúðum o. fl.«
Þetta var samþykt.
13. Kosningalög fyrir Reykjavík.
Jak. M., J. Bald., Magn. Jónss. fluttu
frv. í þessa átt. Breýtingarnar frá
gildandi lögum eru ekki mikilsverðar.
Helzti ávinningurinn er sá að sama
kjörskrá skal gilda við Alþingiskosn-
ingar eins og við kosningar í bæjar-
málefnum. En það er sparnaður fyrir
bæjarsjóð. Frv. var samþykt.
14. Hundahald í kaupstöðum. M.
Jónsson flutti frv. um heimild fyrir
bæjarstjórnir og hreppsnefndir að tak-
marka eða banna hundahald f kaup-
stöðum og kauptúnum. Var það sam-
þykt.
Ritstjóri: Jónas porbergsson
Hafnarstr. 86 a. Sími 178.
Prenfsmiöja Odds Björnssonar
Aðalstræti 17. Sími 45.
_____________r