Dagur - 18.12.1924, Blaðsíða 1

DAGUR
Kemur úf á^hverjum flmtudtgí.
Kostar kr. 6.00 árg. Ojalddag;
fyrtr 1. Júli. tnnhelmtuna annasf,
Arnl Jóhannsson í Kaupfél. Eyf.
VII. ár.
Akureyrl, 18. desember 1024.

aforeiðslan
, er hji Jónl !> "I>ór.
Norðurgðtu 3. Talsfml 112
Uppsögn, hundln vlð áramót
sé komln tll afgrelðslumanns
iyrlr 1. des,
52, bl>e.
Siglingar
íslendinga.
Úrlausnir.
Nú hefir verið sýnt í greinum
þessum, hversu vel nágrannaþjóðir
okkar standa að vigi til máttarmik-
íllar samkepni við okkur um sigl-
ingar hér við land, og hver hugur
stendur að baki athöfnum þeirra.
Megum við eiga það alveg vfst, að
þeir muni herða fremur en lina á
þvf taki, er þeir hafa þegar náð.
Að óbreyttum ástæðum hefir Eim-
skipafél. ísl. alls eigi bolmagn til
þess, að vinna bug á þessari sam-
kepni. Til þess er skipakostur fé-
lagsins alt of litill. Arðsömustu sigl-
ingarnar á betri hafnir landsins
komast meir og meir i hendur út-
lendinga.
Ymsir hugsjónamenn þjóðarinnar
munu frá upphafi hafa vænst þess,
að meginstyrkur félagsins myndi
altaf liggja í þjóðrækni landsmanna
og hollustu við þetta ástfóstur þjóð-
arinnar. Reynslan sýnir, aö sliku er
varlega treystandi. í ræðu, er Sveinn
Björnsson flutti nýiega á fundi fé-
lagsins, drepur hann á atriði er sýna,
að til eru menn hér á iandi, sem
eru holiari hinum erlendu keppi-
nautum, heldur en félaginu. fatf
ekki i grafgötur eftir dæmum þess,
aö útiendingar, sem reka hér arð-
söm verzlunarfyrirtæki, eiga hér trúa
þjóna af fslenzku bergi brotna. Til
dæmis að taka er sjálfsagt iítill vafi
á þvf, að Hallgrimi Davíðssyni verzl-
unarstjóra Höepfnérsverzlunar hér í
bæ, myndi ekki vera það á móti
skapi að ná undir umráð sins danska
húsbónda, Berlémes, meginhlutanum
af verzluninni hér við Eyjafjörð,
bæði til lands og sjávar. Og meðan
erlend verzlunarsamkepni á slik vigi
i landinu er eigi að furða þó er-
lendri siglingasamkepni verði og
vel til. Trúin á þjóöhollustu íslend-
inga lyftir engu Orettistaki. Hér dug-
ar ekkerí annað en kaldur og rólegur
skllningur á ástandinu og ðsleitileg
samkepnl inn á við og út á við. Hér
dugar aðeins mát/ur, aðeins kreptur
hnefi lagður á borðið.
Til þess að vinna bug á sam-
kepninni, er aðeins ein leið fær.
Hún er sú að beita til siglinga á
betri hafnir landsins nógu mðrgum
skipum af beztu gerð og gera sigl-
ingasamböndin tnilli stærstu hafna
innanlands og milli íslands og út«
landa nægilega greið og ferðir svo
tiðar, að siglingaþörfinni sé alveg
fullnægt. Að þessu trygðu mætti
gera ráð fyrir að íslendingar gætu
tekið siglingarnar í sínar hendur.
Erlend ásælni myndi þá eiga örðugt
uppdráttar og þeir óþjóðlegu menn,
sem kynnu að vilja hlynna að er-
lendum fjörráðum við sjálfstæði ís-
lendinga, myndu etga öröuga að-
stöðu, til þess að þjóna ?ér og sinum
herrum.
Mætti þaö nú verða Ijóst, aö eina
úrlausnarráðtð í þessu máli er það,
að auka skipastól landsmanna. Dag-
ur hefir leitað álits ýmsra manna um
úrlausnir í þessu máli, t. d. um það,
að hve miklu Ieyti þyrfti að auka
skipastólinn og hvernig þyrfti að
beita skipunum tii fulls árangurs.
ViII blaðið nú gera hér grein fyrir
þeim tillögum, sem það telur vitur-
iegastar þeirra, er það hefir orðið
vart við. Fara þær hér á eftir:
1. Eimsktpaféiag ísiands þarf mjög
fljótt að láta byggja 2 skip af Gull-
foss stærð eða iitlu rninni, sterkbygð
meö kraftgóðum vélum og meö
nokkrum vel út búnum farþega-
rúmum.
2. Með þessum skipum á félagið
að sjá höfnunum noröan og austan
iands fyrir samgöngum og haga
göngu skípanna nálægt þvi sem hér
segir: Sk»p A fer frá Khöfn um
Leith og Færeyjar eða þá beint upp
á Djúpavog, til Seyðisfjarðar og Alc-
ureyrar. Það skip er hlaöiö vörum
á hafnirnar miili Akureyrar og fsa-
ijarðar, byrjar aö losa á Akureyri
og hefir lokíð 'þvi á ísafirði. Þaðan
fer skipið skyndiför tii Rvikur. —
Skip B fer frá Khöfn um tveim vik-
um siöar en sktp A. Það fer um
Leith og Færeyjar, eða þá beint,
upp á Djúpavog. Það er hlaðið
vörum á austur- og norðurhafnir
landsins að Akureyri. Þaö byrjar að
Iosa á Djúpavogi og hefir lokið því
á Akureyri. Þaðan fer það skyndi-
för til Rvikur með viðkomu á Síglu-
firði og ísafirði. — Skip A fer frá
Rvfk til Akureyrar með viðkomu á
ísafirði og Siglufirði, byrjar að hlaða
á Akureyri, hefir lokið hleðslu á
Djúpavogi og siglir þaöan til út-
landa. — Skip B fer frá Rvik um
tveim vikum síðar en sktp A, til Isa-
fjarðar, byrjar að hlaða þar eöa á
Ströndum og hefir lokið hleðslu á
Akureyri. Þaðan fer það beint til
útlanda með viðkomustað á Seyðis-
firði. Slíkar ferðir beggja þessara
skipa endurtakast síðan svo ört sem
við verður komið og eftir fastri
áætlun.
3 Goðafossi og Gullfossi sé beitt
til siglinga milli Rvíkur og Khafnar
með viðkomu á Bretlandi eftir þörf-
um og til þess að annast siglingar
á hafnirnar milli Rvikur og ísafjarð-
ar. Þegar ástæður leyfa, skulu þeir
iara beinar ferðir milli Khafnar og
Rvikur.
4. Lagarfossi sé beitt til ferða
þeirra, -er bergensku skipin annast
nú, eða til pess að halda uppi beinu
siglingasambandi við einhverja helztu
útflutningshöfn í Bretlandi eftír þvf
sem hentast þykir.
Gera má ráð fyrir að skipin A
og B, sem hér er ráð fyrir gert,
yrðu um mánaðartíma að fara ferð-
ina frá Rvik til Khafnar og tíi Rvik-
ur aitur. Myndu þá allar hafnir á
Norður- og Austurlandi fá ferð frá
útlöndum og til útianda og til og
frá Rvik i hverjum mánuði. Allar
stærstu hafnirnar myndu fá slíkar
ferðir tvisvar i mánuði.
Fengist þessi skipun sigiingamál-
anna myndi vörufiutningapörf á
hafnirnar austan- og norðanlands
verða betur fullnægt en nú gerist.
Allir stærstu kaupstaðir landsins,
þar sem útlend skipaféiög hafa nú
þegar fengið fótfestu, myndu meö
þjóðarinnar eigin skipum komast í
svo tíð og fijót sambönd við Reykja-
vík og útlönd, að til þess þyrfti
hreint og beint hatur til íslenzku
skipanna, að kjósa heldur að nota
útlendu skipin. Eru þá likur til, að
niður féllt bráðlega sókn útlendinga
á þessar stöðvar.
Hér við bætist, að með þessu lagi
yröi það nokkurn veginn trygt að
Esju gæti orðið beitt til hiaöferöa
fremur en vörusnatts á höfnum
landsins. Esja er fóiksflutningaskip,
bygö meö framsýni, en hefir ekki
aö þessu getað, nema að litlu ieyti,
siglt samkvæmt tilganginum, vegna
þess hversu illa er nú séð fyrir
vöruflutningaþörfum hinna smærri
hafna. Þeir sem þutfa að fá fljótar
ferðir milii stærstu hafna landsins,
sitja þvi jafnan um að ferðast með
hinum hraöfara, útlendu skipum.
Á mcðan ekki verður aukinn
skipastóll Eimskipafél. ísl. á þá leið,
er hér hefir verið minst á, veröur
að vænta þess, að stjórn og fram-
kvæmdastjóri hafi dug og framsýni,
til þess að leigja skip á haustin til
vörufiutninga, ef sýnt þyktr, að það
muni borga sig. Ems og áður hefir
verið sýnt, missir téiagið miktð af
hinura arðsamarí fiutmngum af og
Jarðarför Helgu iitlu dóttur okkar,
sem andaðist 12. þ. m., íer fram frá
heimili okkar, Aðalstrsti 40, mánudag-
inn 22. þ. m. kl. 1 e. h.
Akureyri 16. des. 2924.
Krlstin JóhannsdðUir.
Helgl Tryggvason.
á betri hafnirnar. Virðist þvi eigi
ósennilegt að hagkvæmt reyndist að
láta Goðafoss sinna þeim höfnum
betur og fljótar. En það yrði þvf
aðeins unt, að annað skip væriiátið
sinna þörfum nokkurra þeirra hafna,
er Goðfoss þarf nú að sigla á,
hversu sem viðrar. Yrði þá og létt
af nokkru afjþeirri hneykslanlegu og
hættulegu misnotkun, sem tiðkast
hefir um svo vandað og dýrt skip,
sem Goöafoss er. Verður að vænta
þess, að þeir, sem fyrir ráöa þessum
mikilvægu málum, liggi ekki fram
á lappir sinar, meðan nágrannar
okkar teygja klærnar inn i atvinnu-
lif okkar og raunverulegu sjálf-
stæðismálefni.
Danir hafa gerst opinskáir i þessu
máli. Þeir eru hvorki huglausir i
málinu né fela hug sinn um það.
Nú eiga íslendingar eftirleikinn. Nú
bíður þjóðin átekta um það, hversu
stjórn og framkvæmdastjóri snúast
við málinu og á hvern hátt lög-
gjafarþingið tekur upp hanzkann,
sem kastað hefir verið að íslending-
um í þessu máli.
Við þvi má búast, er sú krafa
verður gerð, að þjóö og þing leggi
fram fé tii byggingar tveggja nýrra
skipa, kveði við hinn mjög vinsæli
barlómur um féleysi. Það er ekki
hægt að stofna Búnaðarlánadeildina
fyrir iéleysi, segir íhaldsstjórnin. Það
má ekki lána úr bönkum og spari-
sjóðum fyrir féleysi, segir íhalds-
stjórnin. Féð er tapað á mishepn-
uðum verzlunarspekulationum íhalds-
liðsins. Þjóðin hefir undanfarið verið
að borga þessi töp i gffurlegum
vöxtum. Eftir því sem Eggert Claes-
sen bankastjóra sagðist frá í ritdeil-
unum við Alþýðublaðlð siðastliðið
sumar, ætti þjóðin að vera búin að
greiða þær 6-10 milljónir króna,
sem bankinn »gaf upp« og tapaði,
þvi hann taldi hiutabréfin nú standa
yfir »pari«. Þjóðinni hefir hvorki
. verið iétt né Ijúft að borga þessi
töp og sé þvi nú að miklu lokið,
myndi henni verða kleift og mikl-
um mun Ijúfara, að taka að sét