Dagur - 12.03.1925, Blaðsíða 3

11. tbl.
DAOUR
43
bankinn tapaði œilljónum á þvf fyrir-
tæki einu saman. Tiltölulega meira fé
af Landsbankanum er f veltu landbún-
aðarins. Þó má telja, að það sé hverf-
andi bjá hinu, sem sjávarútvegurinn
hefir haft til umráða á sfðustu árum.
Kreppa bankanna hefir öll stafað frá
sjávarútvegi og verzlun, töpum og
kreppu. Þjóðin er að borga um ro
milljóna eða meiri töp bankanna. Þau
eru greidd f háum vöxtum og háu
vöruverði. Öll lán, sem tekin hafa
verið erlendis á ábyrgð rfkisins, hafa
gengið til þessará atvinnuvega að
kalla má. Svona er trúin orðin lftil á
gildi þess atvinnuvegar, sem hefir frá
öndvetðu verið undirstaða fslenzkrar
þjóðmenningar. Svona er trúin orðin
mikil á ránsferðir á fiskimiðin. Togar-
ar eru keyptir árlega og margir á ári
og fé bankanna liggur laust fyrir til
þeirra kaupa. Jafnframt tæmast sveit-
irnar að fólki, jarðirnar ganga saman,
ræktunin minkar, ránin vsxa. Með
svipuðu áframhaldi verður þjóðin bráð-
Iega menningarbiluð veiðiþjóð f óþrifa-
legum fiskiverum og grundvöllur fornrar,
fslenzkrar þjóðmenningar brotin niður
áð tullu.
Alþýðufræðsla Stúdentafélaas-
íns: Á sunnudaginn var flutti sfra
Gunnar Benediktsson f Saurbæ fyrir-
lestur f stóra salnum f Samkomuhús-
inu. Valdi klerkurinn sér að umtals-
efni syndafallsBÖguna, eða eins og
hann orðaði það: »Adam og Evá rekin
úr paradís.* Fyrirlesturinn var ágæt-
lega sóttur, enda mikið á honum að
græða. Eftir fyrirlestri þessum að
dæma mun sfra Gunnar vera einn hinn
bezti fyrirlesari hér nærlendis og jafn-
vel þó lengra sé leitað. Var ánægju-
legt að heyra efni krufið eins ræki-
lega til mergjar og þarna var gert,
og ber það vott um vakandi hugsun
og djúpa fhygii. Því miður er hér
ekki rúm til að skýra nánar frá fyrir-
lestri þessum, en svo vel var til hans
vandað, að hann ætti að koma fyrir
sjónir almennings.
Áheyrandi.
Bréf úr Aðaldal 31/i2 1924.
Tíðarfar. Við sem nú erum mið-
aldra menn og þar yfir teljum þetta
liðna ár vera það versta, sem við
munum eftir. Frá nýjári og fram yfir
miðjan maf voru sffeldar hrfðar og
umhleypingar og jarðlaust vfðast hvar.
Urðu flestir bændur heylausir og fáir,
sem gátu miðlað öðrum, þó voru það
nokkrir, t. d. Helgi bóndi Jóhannes-
son f Múla, sem mun hafa látið nokk-
uð á annað hundrað vættir af heyi og
kom það f góðar þarfir. Keyptu menn
afarmikið af kornmat og sfld meðan
hún var til. Urðu skepnur mjög grann-
ar og bar vfða á ýmsum kviilum, eins
og oft vill verða þegar féð er orðið
mjög aðþrengt, og mistu sumir nokk-
uð af fullorðnu fé og fjöldi lamba
drapst og sumir skáru tvflembinga
framan af sauðburði. Leið nú fram að
15. júnf. Voru menn þá búnir að
sleppa flestum ám, en þá gekk hann
f norðan bleytuhrlð, sem stóð f þrjá
daga. Smöluðu menn þá ám sfnum og
reyndu að halda Hfinu < þeim með
matargjöfum, en lömbin hrundu niður
af kulda og bungri. Mistu margir
bændur einn fjórða af lömbum sfnum
og sumir helming og einstöku þar yfir.
Grasspretta var mjög lýr framan af
sumri vegna kulda, en þegar leið á
sumarið varð hún f meðallagi vfðast
hvar. Sláttur byrjaði seint og gekk
heyskapur mjög illa vegna votviðra.
Hröktust hey og stórskemdust, eink-
um töður. Náðu menn alment ekki
töðum sfnum fyr en eftir Höfuðdag og
ekki hirtu menn úthey sfn þau sein-
ustu fyr en f október. Urðu hey bænda
því fremur lftil og fækkuðu menn al-
ment fé sfnu og gripum f haust. Haust-
ið og það sem af er vetrinum má
telja mjög gott og eru menn mjög
lftið búnir að gefa (é, og hestar ganga
vfða enn úti og er það mikill fengur.
Hellsufar. Veikindi hafa verið með
mesta móti hér f sveitinni s. 1. ár.
Nokkrir hafa dáið, en flest hafa það
verið gamalmenni, sem var á hvfldinni
þörf. Snemma f maf andaðist Jónas
bóndi Sigurbjörnsson f Yztahvammi,
miðaldra maður, hægur og gætinn og
vel látinn f hvfvetna. 2. júnf andaðist
Þóra dóttir Friðfinns bónda Sigurðs-
sonar f Rauðaskriðu, geðþekk myndar-
stúlks, rúmlega tvftug. Lömunarveikin
gekk hér f vor og sumar og gerði
mikinn usla. Urðu margir frá verkum
meiri hluta sumars og þrfr piltar löm-
uðust að nokkru og er vanséð að þeir
verði jafngóðir aftur.
Aðaldœlingur.
Góu-þula.
Góu-bylur gaddinn skefur,
gluggunum frostið lokað hefur. —
Feiknstafí það gráa grefur
og greinar öfugt, rúður á. —
Öll er sveitin orpin snjá.
Hvergi útúr kólgu rofar,
kafalds-mökkva stormur hrofar
fyrir sólu, fjöUum ofar
fer hann geyst um lönd og sjá,
herjar sólar-ylinn á. —
Þó mannskæður Þoni væri,
þó hann vfkings eðli bæri,
sat hann ei um sérhvert færi
sólskininu að nfðast á.
Átti þfðu yl f hjarta,
óska- stundir, daga bjarta,
rökkrinu burt hann rýmdi svarta
ruddi brautir vorsins þrá.
Góðviðrinu Góa spilti
gekk á seiðbjall, veðrin trylti,
loftið kulda kyngi fylti
hvergi geisla á jörðu sá.
Skaflana hlóð hún ofaná. —
Góa er fmynd illrar stjórnar
auðnu rfkis sem að fórnar
fýsna sinna altari' á.
Stjórnar, sem með heimsku og hroka
hyggur að hún muni loka
frelsið úti, en er að þokast
ofan f móti, grafar til —
gteymskunnar f græna hyl.
Sem þó á mála Mörð og Loka
og marga fleiri taki,
feilur senn með fordæming á baki.
8/2 — '2S-
Pulur.

Stormjakkar.
Sportbuxur.
Bakpokar
fást í
Brauns
Verzlun
Páll Sigurgeirsson.
Guðrún S. Hallgrímsdóttir
frá Hléskógum.
Hún andaðist að Lómatjörn f Höfða-
hverfi 15. dag júlfmánaðar s. I. tæp-
lega hálfáttræð að aldri. Það er bæði
Ijúft og skylt að minnast slfkrar konu
að nokkru nú, þegar hún er horfin
sjónum vorum. Hún má ekki iiggja
óbætt hjá garði. Það ætti Ifka að vera
hott og gott fyrir hina yngri, sem
annað hvort eru að leggja út f Kfsins
ferð, eða þangað að nokkru komnir,
að staldra við og hyggja að þeim, er
borið hafa byrðarnar vlð hin erfiðu
kjör unz hnigu að velli, skiljandi
eftir mikinn og veglegann arf.
— Guðrún sál. var fædd f Hléskóg-
um f Höfðahverfi 14. desbr. 1849.
Voru foreldrar hennar merkishjónin
Hallgrfmur Ólason skipstjóri og tag-
veldur Árnadóttir afsprengur hinnar
merku Reykjahlfðarættar.
Ólst Guðr. þar upp með foreldrum
sínum til 12 ára aldurs, að hún flutti
með þeim út að Hóli f Þorgeirsfirði
og dvaldist með þeim þar um stund,
eða þangað til hún giftist 1871 Jóhann-
esi syni Jóns Reykjalfns prests að
Þönglabakka. Reistu hin ungu hjón
bú þar á prestssetrinu, fyrst móti sr.
Jóni, og sfðar bjuggu þau þar ein er
þrestur lét af búskap. Atls bjuggu
þau þar i 19 ár, eða þangað til sr.
Jón dó og annar prestur tók við
staðnum. Þá fluttu þau að Kussungs-
stöðum f sömu sveit og bjuggu þar
f 9 ár. Hafði sú jörð staðið f eyði
um nokkurt skeið og mun heldur hafa
þótt óvistlegt að flytja þangað með
8 börn f ómegð, aðkoman þannig, að
bæjarhúsin voru hálffull af fönn og
klaka og flest annað eftir þvf. Lfklega
hefði einhverri nútfma húsfreýjunni
óað við þvf, að setjast þarna að með
þennan barnahóp, og áræði, kjark og
þrautsegju hefir án efa þurít til þess,
að gera það heimili vistlegt. En Guð-
rúnu tókst það svo vel, að orð var á
gert. Á Kussungsstöðum bættist eitt
barnið enn við, hið tfunda (eitt dó á
Þönglabakka kornungt) og var nú
hópurinn orðinn stór. Má geta nærri
hvflfka atotku og sjálfsafaeitun þurft
hefir, til þess að fleyta slfku heimili
fram. Verða öll störf þeirrar húsmóður
seint skráð með penna og bleki. En
eftir skilur hún hin stóru »spor við
tfmans sjá« og er þjóð sinni og
fósturjörð þúsund sinnum meira virði
en hofróðan, sem slftur háum hælum
á steinlögðum götum borganna.
Búskapurinn f Fjörðumvar erfiður.
Piássið afskekt og vetrarrfki mikið, en
mest allar tekjurnar þurftu að koma
frá búinu, sem aldrei var stórt. Efna-
hagur þeirra bjóna mun og verið hafa
ærið þröngur lengi vel framan af, en
ávalt voru þau fremur veitandi en þurf-
andi, enda var bóndinn nýtinn og hygg-
inn búhöldur, og húsfreyjan dugleg
með afbrigðum, ráðdeildarsöm og nýt-
in, og prýðilega verki farin. — Vor-
ið 1896 brugðu þau hjón búi, og fluttu
með tengdasyni sfnum, Sæmundi Sæ-
mundssyni, skipstjóra, er giftur var
Sigríði dóttur þeirra, að Stærraárskógi
á Árskógströnd. Dvöldu þau þar f rúm-
lega 13 ár bjá þeim bjónum, er reist
höfðu þar mikið myndar- og rausnar-
heimili, og leið vel. Höfðu þau þar
hin yngstu börn bjá sér og þaðan
fluttust þau fullorðin burt og þar nutu
hin mannvænlegu dótturbörn ástar og
umhyggju ömmunnar, er virtist óþreyt-
andi við uppeldisstörfin. En þar urðu
hin ellimóðu bjón fyrir þeirri sorg, að
missa efnilegan ungan son f sjóinn
1906 og 2 árum sfðar Sigrfði dóttur
sfna, konu Sæmundar. Fluttu þau þá
að Lómatjörn til hinnar mætu dóttur
sinnar, Valgerðar og Guðm. Sæmunds-
sonar, og þar nutu enn 9 eða 10
dótturbörn ástúðar ömmu gömlu, og
þar dó Jóhannes 1916, en Guðrún s.I.
sumar sem fyr segir.
Það er ekki ofmælt, að Guðrún sál.
þætti á yngri árum fyrirtaks frfðleiks-
kona, og raunar hélt hún þeim frfð-
leik til æfilóka, hversu mjög sem EIIi
gamla reýndi að merkja sér hana.
Svipurinn hreinn og djarfur með festu
og blíðu f yfirbragði og fasi. Og geð-
betri konu hefi eg aldrei þekt. GlaS-
lyndi hennar og spaugsýrðum varvið-
brugðið, enda var oft kátt f kringum
hana bæði fyr og sfðar. Hún hafði
eitthvert dásamlegt lag á þvf, að búa
til spaugsyrði úr volinu, gleði úr
soiginni og gera gott úr öllu. Hún
var sönn þrekkona f orðsins beztu
merkingu, prýðisvel greind, söngvin,
kunni t. d. mikið af ljóðum og var
sfraulandi fyrir munni sér ýms úrvals-
ljóð Kristjáns, Hallgrfms eða Matthf-
asar. Kvað hún þau, ásamt hinni óbif-
anlegu guðstrú er hún átti, mest hafa
stutt sig, þegar þyngst var gangan og
vegurinn ógreiðfærastur. Þann vitnis-
burð, slíkrar konu, sem G. sál. var,
skyldu hinar yngri húsfreyjur festa f
hug sinn og hátt. — Nákunnugur mað-