Dagur - 21.01.1926, Page 1

DAOUR
ketnur úf á hverjum flmtu-
degri. Kostar kr. 6.00 árg.
Ojalddagi fyrlr 1. júli. Inn-
helmtuna annast, Árnl
Jóhannsson i Kaupfél. Eyf
Afg r e£ðs la n
er hjá Jónl J>. t»ór,
Norðurgötu 3. Talsimi 112.
Uppsögn, bundin við áramót,
sé komin til afgreiðslumanns
fyrir 1. des.
IX
át.
Akureyri, 21. janúar 1026.
| 3. blað.
1
t
Frú
Stefanía Guðmundsdóttir,
leikkona.
ISigurður Jónsson |
Yztafelli.
Sigurður Jónsson í Yztafelli,
fyrverandi ráðherra og 2. lands-
kjörinn jDÍngmaður.andaðist laug-
ardaginn 16. {d. in. eftir þunga
legu.
Hann var fæddur 28. jan.
1852. Foreldrar hans voru Jón
Árnason og Þuríður Helgadóttir
frá Skútustöðum. Fór hann, er
hann var á 2. ári til afa síns,
Árna á Sveinsströnd í Mývatns-
sveit og ólst þar upp hjá hon-
um og konu hans Guðbjörgu
Aradóttur frá Skútustöðum.
En eftir dauða afa síns og er
fóstra hans Guðbjörg giftist séra
Þorsteini Jónssyni frá Reykja-
hlíð, er varð prestur til Porodd-
staðar, fluttist hann með henni
að Yztafelli. Dvaldi hann þar
og bjó síðan allan sinn aldur.
Hann var kvongaður Krist-
björgu Marteinsdóttur Halldórs-
sonar frá Bjarnarstöðum í Bárðar-
dal, ágætiskonu. Hún lifir mann
sinn ásamt 6 börnum þeirra
hjóna.
Fyrir skömmu var hér í blað-
inu litið yfir æfileið [^essa merkis-
manns og menningarfrömuðar.
Ber þar marga staði hátt yfir
hið almenna. Verk hans voru
mikil og haldgóð. Sjálfur bar
hann aðalsmanns-yfirbragð og
hann gaf svip hverri sveit manna,
er hann prýddi.
Happdrœtti atyrktarsjóðs ajóklinga,
Vífilsstöðum. — Þessi númer komu npp:
I. Vínningur No. 14368
2. Do. — 28640
3 Do. — 23664
4 Do. — 20182
5- Do. — 17406
Um víða veröld.
Fjármál Frakka.
Fjármálin hafa lengi verið mikil
vandræðamá! Frakka. Fjóðin er talin
rík en ákaflega íhaldssöm um skatt-
greiðslur. Fyrir því hafa Frökkum safn-
ast óbotnandi ríkisskuldir.
Undir áramótin síðustu var svo að
sjá að fjármálavandræðin þar í landi
væru að keyra um þvert bak. Ýmsir
atburðir hafa verið Frökkum óhag-
stæðir. Heimsstyrjöldin reyndi mjög á
gjaldþol þeirra. Skaðabótagreiðslur
bjóðverja urðu minni en til var ætlast,
Ruhr-takan varð dýr tilraun og hagn-
aðarlaus. Loks hafa Frakkar átt í ó-
fríði bæði í Marokko og Sýrlandi.
Marokko ófriðurinn hefir orðið þeim
dýr bæði um fjáreyðslu og mannalát.
í Sýrlandi, þar sem þeir hafa land-
gæzlu, hefir hershöfðingi þeirra, Sarrail
að nafni, tekist óhöndulega. Gerðist
landsfólkið honum ákaflega óvinveitt
og greip til vopna. Lagði hann mikinn
hluta höfuðborgarinnar, Damaskus, í
eyði og drap Iandsmenn unnvörpum.
Efldu tiltektir hans mjög fjandskap í
garð Frakka. Var Sarrail þessi síðan
kallaður heim. — Vegna þverúðar
Frakka í viðreisnar og friðarmálum
álfunnar, hafa lánardrotnar þeirra, Bret-
ar o. fl., verið eftirgangssamari við þá
og óvorkunnlátari í skuldaskiftum.
Hafa þannig undanfarið safnast glóðir
elds að höfði þjóðarinnar.
Á síðastliðnu ári áttu Frakkar mjög
í stympingum um að halda nokkurri
stjórn við völd stundu lengur. Ollu
því fjármálin. Fjármálaráðherrarnir urðu
fimm á árinu. Sá næstsíðasti þeirra,
Loucheur, var mikilhæfur .maður. Hann
náði all-hagkvæmum samningum við
Breta um greiðslur stríðslána. Vildar-
kjör Breta voru bundin því skilyrði,
að Bandaríkjamenn veittu slík hin
sömu. En Bandaríkjamenn tóku því
þverlega. Lagði þá Loucheur frum-
varp fyrir þingið um hækkaðan erfða-
og tekjuskatts. Mættu þessar aðgerðir
svo megnri anduð að fjármálaráðherr-
ann varð að fara frá og stjórnin öll
litlu síðar. Meðan á öllu þessu stóð
hrundi gengi frankans óðfiuga.
Ríkisskuldirnar eru aðalorsök í geng-
ishruni frankans. Ekkert getur stöðvað
það nema stórauknir skattar. En bænd-
ur landsins og efnamenn setja sig
þverlega móti skattahækkun. Ping-
mennirnir eru hver um sig taldir að
vera þess fýsandi að hinir greiði skatt-
hækkunum jákvæði, en vilja sjálfir vera
í mótkvæðum minnihluta, til þess að
komast ekki í andstöðu við kjósendur
sína, en þá tekst jafnan svo til, að
hinn »mótkvæði minnihluti« verður
meirihluti.
Við stjórn fjármálanna hefir nú tekið
maður að nafni Doumer. Auðmenn í
landinu buðust til að útvega ríkinu
stórlán í Ameríku. Við það stöðvað-
ist frankinn í bráð og hækkaði lítið
eitt. En auknar ríkisskuldir geta ekki
létt af vanda, sem er orsakaður af of-
mikium ríkisskuldum. Stórauknir skattar
geta einir bjargað. Fái þeir, er fyrir
þessum málum ráða, ekki komað fram
þeirri skipun, má búast við að frank-
inn taki aftur að falla innan skams og
sæti sömu örlögum og þýzka markið.
Ef til vill má segja, að úr því sem
komið er, gæti ekkert íiema gersam-
legt hrun frankans skapað nýjan grund-
völl undir heilbrigðari fjármál ríkisins
um leið og innanlandsskuldirnar falla.
Yrðu þá Frakkar að þola sömu örlög
eins og þeir sköpuðu erfðaféndum
sínum, Rjóðverjum.
Ritsímasamningurinn.
Atvinoumálaráðuneytifl hefir sent
frettastofunni svohljóðandi tilkynningu
nn samningana milli íslands og »Mikla
Nortæoa ritsfmafélagains* nm ritsfma-
ssmband milli íslanda og útlanda':
Ssmningnm milli íslands, Dsnmerk
ur og Mikla Norræna ritsfmafélagsins,
um sfmasambandið milli íslands, Fær-
eyja og umheimsins, er nú lokið með
þeira úrslitnm, að einkaleyfi félagsins
til skeytasendinga um sæsfmann milli
Hjsltlands, Færeyja og íslands er fram-
lengt i 8V« ár. Htutaðeigendnr geta
þó sagt upp samningum með árs fyr-
irvara, þannig að þeir falli úr gildi f
árslok 1929, og sfðan annað hvert
ár.
Aðalatriðin f samningnum eru að
öðru leyti eins og hér segir:
1. Styrkurinn til ritsfmafélagsins,
35000 kr. á ári, fellnr burtu.
2 Island teknr að sér rekstur þess
hluta afmstöðvárinnar á Seyðisfirði,
sem ritafmafélágið hefir rekið hingað til.
3. Sem borgun fyrir rekstur stöðvar-
innar á Seyðisfirði og skatt greiðir
ritifmafélagið íslandi árlega hér um
bil 95000 gullfranká, þó þannig að
greiðila þesi vex ef tekjur félagiins
•ukait áf vaxandi sfmaviðikiftum.
Hún andaðist í Kaupmanuahöfn 16.
þ. m.
Frú Stefanía er þjóðkunn. Hún var
fremsta íslenzk leikkona og barst af
henni frægðarorð um önnur lönd.
Hún var og ótrauð starfskona í þágu
listar sinnar.
Hún var gift Borgþór Jósefssyni
bæjargjaldkera í Reykjavík.
95000 guUfranka greiðalan er miðuð
við sfmaviðskiftin 1924 og lækkar ef
sfmaviðskiftin minka.
4 Ritsfmafélagið heldur vlð sæsfm-
annm á ainn kostnað.
5. ísland hefir rétt til að senda og
taka á móti þráðlauaum veðurskeyt-
um, blaðaskeytum, vfðboðsskeýtum og
öllum skeytum, ef sæiíminn ér bilaður.
6. Skeyti frá Grænlandi verða lead
yfir ísland með áðgengilegum kjörum,
eftir séritökum lamningi.
7. Þrátt fyrir áð alþjóðaifmafundur-
inn f Fatfs f haust hækkaði sendi- og
móttökugjald rfkjanna fyrir sfmskeyti,
tækkar sfmskeytagjaldið milli Ianda
töluvert, þegar hinir nýju aemningar
ganga i gildi.
8. ísland kaupir fasteignir ritsfma-
félagsins á Seyðisfirði ásamt sfma-
tækjum öllum og húsbúnaði fyrir 100
þús. krónur danokar er ávaxtast með
5 % á ári og greiðait á 10 árum.
9. Sámnlngurinn er gerður að á-
skyldu samþykki Alþingii.
Kaffibæfirinn >Sóley«. Nýléga birtist
hér í blaðinu skýrsla Rannsóknarstofu
ríkisins um efnafræðislega skilgreiningu
kaffibætisins »Sóley«, sem er framleiðsla
Kaffibrenslu Rvíkur og kaffibætis Ludvig
Davids. Þessi rannsókn sýnir, að fyrnefndur
kaffibætir stendur hinum síðarnefnda fylli-
lega á sporði um næringarefni, lit og bragð.
Raunar eru gæði kaffibætisins Sóley kunn
þeim mönnum, sem hafa reynt báðar teg-
undir til þrautar. Hefir Kaffibrenslu Rvíkur
eftir tiltölulega stuttan starfstíma tekist,
að framleiða vöru jafngóða hinum gamla
og vinsæla, erlenda kaffibæti. Fordómar
og rótgróin ótrú þjóðarinnar á eigin getu
tefur fyrir því, að innlenda framleiðslan
ryðji sér til rúms. En úrskurður Rann-
sóknarstofunnar eru rök, sem ekki er
unt að skella við skollaeyrunum.