Dagur - 17.02.1927, Qupperneq 3

7. tbl.
DAQQK
27
upphæð 876,450 kr., en síðan sjóð-
urinn tók til starfa 1. okt. 1925
nokkuð yfir eina miljón.
Tryggvi Þórhallsson ber fram frv.
um afnám kennarastóls í klassiskum
fræðum við háskólann.
Rvík 14. febr.
Frá London: Sáttaútlit í Kínamál-
um betra.
Héðinn ber fram frumv. um að
bæjar- og sveitastjórnum í kauptún-
um með yfir 300 íbúa sé skylt að
semja atvinnuleysisskýrslur í febr.
maí, ágúst og nóvemberbyrjun og
senda þær hagstofunni.
Rvík 15. febr.
Héðinn ber fram frumv. til stjórn-
arskipunarlaga um breyt. á stjórnar-
skránni. Á alþingi sitji 25 þjóðkjörn-
ir þingmenn, kosnir hlutbundnum
kosningum um alt land, og sitji í
einni málstofu, kosnir til fjögra ára.
Tölunni megi þó breyta með lögum.
Varamenn jafnmargir sem þing-
menn. Kosningarrétt hafi allir karlar
og konur 21 árs og eldri.
Jörundur ber fram þingsályktun
um skipun milliþinganefndar, til
þess að íhuga landbúnaðarlöggjöf
landsins.
Jónas Jónsson flytur frumv. um
breytingu á lögum Stýrimannaskól-
ans þannig, að siglingatíini nemenda
verði einnig 1 ]/2 ár á varðskipuin
landsins; tilgangurinn að gera þau
jafnframt að skólaskipum.
Vinnustöðvun hér vegna kaupdeil-
unnar; togararnir byrjaðir að fara
til Hafnarfjarðar. Kíghóstinn í rén-
un, vægur hér; útbreiðist í Borgar-
firði og Árnessýslu, en alstaðar
vægur. Inflúensa, er gengur á Aust-
urlandi, hefir verið landlæg hér síð-
an 1918, eins og í öllum öðrum
löndum, segir landlæknir í »Morg-
unblaðinu«.
-------o-------
Fréttir.
— Dánardægur. 30. jan. síðastl. lést
á sjúkrahúsinu á ísafirði frú Soffía S.
Jónsdóttir, kona Páls Markússonar múr-
ara. Banamein hennar var krabbi.
Jón Guðmundsson verzlunarstjóri á
Siglufiði varð bráðkvaddur síðastl. laug-
ardag. Hann var rúmlega fimtugur að
aldri.
8. þ. m. andaðist meybamið Elísabet
Gunnarsdóttir, dóttir Gunnars lögreglu-
þjóns og konu hans. Banameinið var
lungnabólga.
— 15. þ. m. andaðist á sjúkrahúsinu
á Akureyri Guðný Þorláksdóttir frá
Kambsstöðum í Ljósavatnsskarði.
— Erindi síra Jakobs Kristinssonar á
föstudagskvöldið, sem getið var um í
síðasta blaði, flutti hann fyrir troðfullu
húsi áheyi-enda, og var aðsóknin sínu
meiri en í fyrra skiftið. Vill almenn-
ingur ekki setja sig úr færi með að
hlusta á þenna ágætlega tamda ræðu-
mann. Nærsveitamenn hafa sótt það
fast að fá hann út í sveitir, til þess að
flytja þar erindi, og mun hann verða við
þeirri bón.
— Almenn sorphreinsun hér í bæ
hófst á mánudaginn var. Stefán Stein-
þórsson á Galtalæk hefir tekið hreins-
unina að sér þetta ár.
— »Lögrétta« 12. jan. þ. á. skýrir frá
einkennilegum málaferlum á þessa leið:
»Nýlega gerði Jónas Sveinsson læknir
á Hvammstanga kviðslitsskurð á þurfa-
manni einum þar nyrðra og jafnframt,
eftir samkomulagi við hann, svonefnda
Steinachs-aðgerð til yngingar á fólki.
Er sú aðgerð hér ýmsum kunn af um-
tali og nokkrum deilum, sem um slík
mál hafa staðið, en J. S. hefir reynt
hana áður að minsta kosti tvisvar. Varð
hún árangurslaus eða lítil í annað skift-
ið, en hitt skiftið fór svo, að gamall
maður, sem hún var gerð á, gifti sig
skömmu á eftir. Um þennan þurfamann,
sem hér um ræðir, fór þannig, að hann
virtist allur yngjast upp, þó kominn
væri á áttræðisaldur og allhrumur fyrir
uppskurðinn, að sögn, og gerðist allum-
svifamikill og nokkuð kvensamur. Þótt-
ust þeir, sem höfðu hann á vist, þurfa
að fá hækkað meðlag hans af þessum
sökum ýmsum, en hreppsnefndin neit-
aði að borga. Hinsvegar áleit hún, að
rétti maðurinn til þess að bera aukinn
kostnað af auknu lífsfjöri mannsins,
væri sá, sem gefið hefði honum aftur
þetta fjör, óbeðið af »réttum hlutaðeig'-
endum«, sem sé læknirinn. Hefir hún
því stefnt lækninum til þess að borga
með fyrverandi sjúklingi sínum 300 kr.
á ári, þann tíma, sem áhrif læknislistar
hans eigi ennþá eftir að verka á liann
og halda honum lifandi. Málið er enn
óútkljáð.«
———o---------
Til
Ungmennafél. Saurbæjarhrepps.
Flutt á 15 ára afmæli félagsins í júní 1926.
Mörgrnn augna yndi
Eyj afj arðarbygð I
Blómasveig þér bindi
brúðasnild og sonatrygð. —
Ungra manna létt er lundin;
lífgar alt hið blíða vor.
Fannir þiðna, grænkar grundin,
gróa tímáns kalin spor.
Þeir, sem ungir unna
ættar sinnar fold:
reit sinn klæða kunna,
kveikja líf úr snauðri mold.
Ekkert mun þeim bjargráð banna,
blessun finna, traust og hlíf;
þeir í straumi ýmsra anna
andríkt þroska sveitalíf.
Vormenn lands að vera
vinnið heil í kvöld.
Yður ávöxt bera
ára margra fórnargjöld.
Styttið dvöl við dagsins þunga
dafni kvöldsins gleðirós,
eins og skuggans dreifi drunga
dagstjömunnar milda ljós.
Vinnið vel og lengi
verksvið birtast ný.
Stillið viljans strengi,
störfum ráði mannúð hlý.
Þakkarávarp þér jeg færi
þennan bjarta minnisdag.
þér æ fylgi, flokkur kæri,
frægðarorð og bræðralag.
Benedikt Einarsson,
Hálsi.
I
A viðavangí.
Áfengisvarnirnar.
Varla getur háðulegri heimsku en
aðferðir íslendinga í áfengisvörnum.
Mikið og gott starf bindindisfröm-
uða á landinu hafði borið slíkan
ávöxt, að tímabært þótti að reisa á
þeim grunni algert aðflutningsbann
áfengra drykkja. Framkvæmd lag-
anna hefir reynst svo örðug, að þau
hafa ekki komið nema að litlum not-
um. Vefdur það tvent, að ýmsir af
lögreglustjórum landsins hafa verið
iögunum andvígir, enda tollgæzla
ónóg og að lögin hafa ekki átt nægi-
lega sterkan grundvöll í þroska og
meðvitund þjóðarinnar. Síðan kem-
ur árekstur við Spánverja. Þá er
það unnið til að opna vínsölubúðir i
bannlandinu! í raun réttri voru með
þeirri ráðstöfun bannlögin sjálf bor-
in fyrir borð, þó bókstaf þeirra væri
haldið, og má kalla að þau séu að-
eins dauð pappírslög eins og nú er
komið. Stjórnendur Iandsins og svo
þeir, sém fyrir beitast áfengisvörn-
um, hafa horft og horfa á eftirtalda
atburði gerast í áfengisvarnarmál-
inu: Með setningu bannlaganna féll
niður bindindisstarfsemin í landinu
nálega að öllu leyti. Síðan risu upp
stúkurnar að nýju, en ekki með
sama hugarfari né í þeim landvinn-
ingahug og áður fyrri, heldur frem-
ur í hugarástandi þess manns, sem
fer á fætur, til þess að gera að bil-
uðum hlut eða bæta um mishepnað
verk. Bindindisfélög sveitanna féllu
með öllu niður. Siðan er tekið að
selja létt vín í landinu, einkarhentug
til þess að unglingarnir og konurnar
geti komist upp á að drekka. Hér
hefir gerst sá alvarlegi hlutur, að
æskan hefir gengið úr málinu. Nokk-
ur hluti æskulýðsins er nú með öllu
hirðulaus um, á hverju veltur í þessu
máli; nokkur hluti hans gengur í
drykkjuskaparskóla hjá ríkinu! —
Þannig er það á eina hönd látið af-
skiftalaust, þótt niður brotni, og á
aðra hönd unnið að því að brjóta
niður þann grundvöll, sem bannlög-
in áttu í meðvitund þjóðarinnar.
Ekkert stórmál vinst, ef æskan
gengur úr leik, og sízt þau mál, sem
eru fyrst og fremst uppeldismál,
eins og áfengisvarnirnar. Er einsætt,
að ný sókn verður að hefjast frá
grunni. Æskan verður aftur að
ganga í málið. Þessvegna ber að
kannast við ósigurinn, loka vínsölu-
búðum í landinu, jafnvel þó til þess
þurfi að fórna því, sem eftir er af
bannlögunum, leyfa takmarkaðar
vínpantanir og verja stórfé, til þess
að reisa nýja sókn æskulýðsins í
landinu, — sókn til nýrra landvinn-
inga á vettvangi málsins.
Æskan og landstjórnin.
Á yngri árum sínum hélt Guð-
mundur á Sandi fram hlut æskunn-
ar. Hann sagði, sem satt var, að
flestar stjórnir brygðust málstað
hennar og gengju mjög frá loforðum
sínum. Æskan væri vandlætingasöm
og heil. Þessvegna bæri hverri heil-
brigðri æsku að vera jafnaðarlega á
móti stjórninni. Þetta sannast á nú-
verandi landstjórn. Forsætisráðherr-
ann hatar Laugaskóla, sem er um
þessar mundir hjartfólgnast málefni
æskulýðsins í Þingeyjarsýslum. En
hvorumegin er nú Guðmundur?
Verður það nokkuð ráðið af ummæ!-
um, sem eftir honum eru höfð frá
síðasta landskjöri. Er talið að hann
hafi kjördagsmorguninn andvarpað
mæðilega og óskað, að hann ætti
300 konur og 600 frillur, til þess að
fara ineð á kjörstað og ganga í lið
með landstjórninni!
Gönuhlaup B. Á.
Þar sem Brynjólfur Árnason í 6.
tbl. »íslendings« þ. á. hringlar
kvörnuin sínum yfir Oddeyrarmál-
inu segir hann meðal annars, að
»vandlætingaeldur« ritstjóra Dags
hafi skyndilega sloknað eftir að
Kaupfélag Eyfirðinga keypti af R.
Ó. íshúsið á Tanganum ásamt með-
fylgjandi Ióð og bryggju. Ritstjóra
Dags hafi víst ekki fundist ástæða
til, að bænum yrði boðinn forkaups-
réttur og ekki hafi hann stutt tillögu
Halldórs Friðjónssonar bæjarfull-
trúa um eignarnám á Tanganum.
Hér skjátlast þessum nýja vikapilti
íhaldsins, því um það bil, er samn-
ingar munu hafa verið að gerast
milli K. E. A. og R. Ó. flutti ritstjóri
Dags fyrstur manna kröfuna um
ejgnarnám á Tanganum. (Sjá grein-
ina: »Lögnám á Oddeyrartanga« í
Degi 9. des. f. á.) Hversvegna segir
B. Á. hér ósatt um afstöðu ritstj.
Dags? Er hann svo óvandaður í
meðferð heimilda eða ver þessi póli-
tíski umrenningur of Iitlum tíma til
lesturs?
íhaldsþröngsýni.
í einskonar yfirlitsgrein eftir Árna
Pálsson bókavörð, er birtist í minn-
ingarriti Landssínrans getur höf-
undur tveggja atburða, er hann tel-
ur hafa verið merkasta og orkað
mestu um viðreisn landsins. Atburð-
ir þeir eru, er þjóðin eignaðist tog-
ara og þegar heildsöluverzlunin reis
upp í Reykjavík. En þessum rithöf-
undi íhaldsins sést yfir þann atburð,
er íslenzkir .bændur risu af knjám
frá frá búðarborði danskra selstöðu-
verzlana um og efir 1880. Selstöðu-
verzlun Dana hér á landi var arftaki
hinnar illræmdu einokunar og sniðin
eftir henni að allri háttseini, eftir því
sem lög og ástæður leyfðu. Er
verzlunarkjörum þeim, er landsinenn
áttu þá við að búa, fróðlega lýst í
grein Jóns Sigurðssonar forseta
»Um verzlun og verzlunarsamtök«,
er birtist í »Nýjum félagsritum«
1872, bls. 88. Það voru bændur
iandsins, sem brutu verzlunarhlekk-
ina af þjóðinni og komu til leiðar
öllum meginumbótum í verzlunar-
háttum, bæði um réttlátari skifti,
vandaðri innfluttar vörur og bætta
verkun innlendra framleiðsluvara.
Þetta starf bændanna orkaði stór-
kostlegum áhrifum á allan hag þjóð-
arinnar í hagsmunalegum og and-
legum efnum. Munurinn á landi því
sem var og því sem nú er í verzlun-