Dagur - 24.03.1927, Page 1

D AOU R
hemur út á hverjumfimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Innheimtuna annast Jónas
Sveinsson bóksali, Eyrar-
landsveg 3 (Sigurhæðir).

X. ár.
Akureyri, 24. marz 1Q27.
A f g r e i ð s lan
er hjá Jóni Þ. Þ6r,
Norðurgötu 8. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
12. blað.
Frávikningarmál
Sigurðar Sigurðssonar
búriaðarmálastjóra.
Ekkert mál mun á síðastliðnu
ári hafa vakið þvílíka eftirtekt um
alt land, sem frávikningarmál
búnaðarmálastjóra. Og er búnað-
arþingið tók að starfa, var um ná-
lega engin mál spurt önnur,
hvorki á því þingi né á sjálfu Al-
þingi. úrslit málsins eru nú kunn
í stórum dráttum. En drög þess
mörg eni og verða óupplýst af
háifu þess aðila, er með rannsókn
þess skyldi fara, með því að aðil-
ar málsins gerðu sætt með sér og
búnaðarþingið félst á, að fella
þar með niður rannsóknina og láta
atriði þau, er frávikningin var
reist á og allur sá styr, er henni
fylgdi, vera framvegis óupplýst
fyrir almenningi.
Dagur telur að eftir atvikum
hafi málið fengið viðunanleg úr-
slit, ef þeir menn, sem hlut eiga að
máli og deilt hafa, bera gæfu til
samvinnu. Eigi að síður má það
virðast óviðkunnanleg ráðstöfun
og teeplega rétt gagnvart almenn-
ingi, að stinga rannsókn málsins
gersamlega undir stól og láta orka
tvímælis í allri framtíð um þau
höfuðatriði þess, er ollu slíkum á-
steytingum og ekki ómerkilegri at-
burði en hlífðarlausum brott-
rekstri þess manns, sem um þess-
ar mundir nýtur einna mests álits
og vinsælda meðal bænda af öllum
þeim mönnum, er vinna að fram-
kvæmdamálum í landinu.
Frá sjónarhól áhorfandans voru
ytri atburðir málsins þessir: Á
síðastliðnum vetri komu á gang
kviksögur um það, að Sigurður
búnaðarmálastjóri myndi hafa
brugðist skyldu sinni, eða jafnvel
misnotað stöðu sína og framið þá
óhæfu, að afhenda í leyfisleysi og
á bak við stjórn Búnaðarfélagsins
rétt þess til einkasölu á Noregs-
saltpétri hér á landi. Sögunum
fylgdi síðan sú staðfesting, að á
öndverðu sumri 1926 var búnaðar-
málastjöra vikið frá stöðu sinni
fyrirvaralaust. Frávikningin var
reist á bráðabirgðarrannsókn
Búnaðarfélagsstjórnarinnar. For-
maður Búnaðarfélagsins, Tryggvi
Þórhallsson ritstjóri, skrifaði að
vísu undir frávikninguna, en tók
þá sérstoðu innan félagsstjórnar-
innar, að hann vildi að Sigurður
Sigurðsson gengdi stöðunni til
búnaðarþings, sem síðar rannsak-
aði málið og legði á það fullnaðar-
úrskurð. Hinir stjórnarnefndar-
mennirnir kváðu hiklaust upp sinn
dóm og munu ekki hafa talið þörf
á frekari rannsókn. Aðgerðir
Tryggva Þórhallssonar voru síðan
í samræmi við þessa afstöðu hans.
Það er vitanlegt að ef meiri hluti
félagsstjórnarinar hefði þorað að
taka til sinna ráða og bera hann
ofurliði hefði búnaðarmálastjóra-
staðan verið þegar veitt á síðast-
liðnu hausti og Sigurður Sigurðs-
son rekinn, eða jafnvel borinn út
úr húsakynnum Búnaðarfélagsins.
í byrjun búnaðarþingsins var
skipuð 5 manna nefnd, til þess að
rannsaka tilefni frávikningarinn-
ar. Nefnd sú vann að sögn ósleiti-
lega að rannsókn málsins um 3—4
vikur og hafði nálega lokið áliti
sínu, er hún fékk skipun búnaðar-
þings um að hætta störfum og
skila engu áliti. Um niðurstöður
nefndarinnar er ókunnugt. En
einstakir nefndarmenn létu hafa
það eftir sér, að höfuðtilefni frá-
vikningarinnar myndi vera bygt
á misskilningi.
Búnaðarþingið afgreiddi málið
á þann hátt að skifta búnaðar-
málastjórastarfinu í tvent. Skal
annar hafa einkum á hendi fram-
kvæmdirnar út á við, hinn heima
fyrir. Eftirlit með starfsemi ráðu-
nautana er og skift með búnaðar-
málastjórunum og mun skifting
starfsins eiga að surnu rót sína að
rekja til »ónógrar samvinnu« milli
Sig. Sig. og" tveggja af ráðunaut-
unum. Fyrirmælum sínum um
þessa skipun lét búnaðarþingið
fylgja svofelda ályktun:
»Um leið og Búnaðarþingið afgreiðir
framanskráða heimild um nokkra breyt-
ing á starfsháttum Búnaðarfélags ls-
lands og leggur það mál og þar með
framtíð féiagsins í hendur stjórnar
Búnaðarfélagsins, væntanlegra búnaðar-
málastjóra og annara starfsmanna þess,
beinir Búnaðarþingið þeii-ri ósk til allra
hlutaðeigenda, að sú misklíð verði látin
falla niður, sem um hríð hefir í félaginu
ríkt og að miklu á rót sína að rekja til
óákveðinna starfshátta og ónógrar sam-
vinnu. Jafnframt beinir Búnaðai-þingið
þeirri ósk til stjórnarinnar, að Sigurði
Sigurðssyni verði falið búnaðarmála-
stjórastarfið út á við, þar eð viðurkent
er að hann er frömuður og forgangs-
maður í ræktunarmálum hér á landi.«
Hið eina, sem kemur opinber-
lega fram um sakarefni Sig. Sig.
er það, að hér hafi verið um »mis-
klíð« að ræða, sem sætt er gerð um
og sú ein grein gerð fyrir, að hún
eigi »að miklu rót sína að rekja til
óákveðinna starfshátta og ónógr-
ar samvinnu.« Þó að sú yfirborðs-
skýring megi þykja óljós og ófull-
nægjandi, felst raunar mikið í
henni. Misklíðarefnið á rót sína að
rekja til þeirra »óákveðinna
starfshátta«, að Búnaðarfélagið
fékst við verzlun með áburð, án
þess að vera verzlunarfélag og
varð því að lifa á bónbjörgum með
veltufé og semja við aðra aðila um
sölumeðferð áburðarins. Misklíðin
og imisskilningurinn á að því leyti
rót sína að rekja til »ónógrar sam-
vinnu« að fljótræði Búnaðar
félagsstjórn arinnar annarsvegar
og viðkvæmni og þverlyndi Sig.
Sig. liinsvegar rrmn hafa hamlað
því, að málið varð í upphafi nægi-
lega Ijóst.
Með þessari ráðstöfun búnaðar-
þings og framangreindri ályktun
þess, er Sigurði búnaðarmála-
stjóra gefin uppreisn og synda-
kvittun, að því er snertir hina
upphaflegu sakargift. Ef Sigurður
Sigurðsson hefði við rannsókn
málsins reynst sekur um bakferli,
misnotkun stöðu sinnar, eða jafn-
vel fjárdrátt, myndi búnaðarþing-
ið aldrei hafa kallað slíkt »mis-
klíð«, er jöfnuð yrði með sætt. Það
myndi eigi heldur hafa leyft sér
að fela slíkum manni trúnaðar-
störf að nýju.
Skipun þessi á framkvæmda-
störfuim félagsins orkar að vísu
tvímælis, enda mun hún miðuð að
sumu við bráðabirgðarástæður.
Kostnaðarauki verður ekki tilfinn-
anlegur með því að hvorum bún-
aðarmálastjóra er ætlað að hafa á
hendi ráðunautsstarf að auki. Hitt
skiftir mestu, að bændur landsins
og svo Sigurður búnaðanmála
stjóri sjálfur mega vel una þeirri
höfuðniðurstöðu málsins, að hann
er aftur settur inn í stöðu sína,
sýkn saka um þá óhæfu, sem hon-
um var borin á brýn, að hann
kemur fram út á við sem fulltrúi
landbúnaðarins, að hann heldur
aðstöðu sinni óskertri, til þess að
vinna að áhugamálum sínum og
veita forustu höfuðframkvæmdum
í ræktunarmálum landsins.
Um aðstöðu Búnaðarfélags-
stjórnarinnar í málinu skal ekki
fjölyrt frekar. Aðeins skal bent á
það, að eins og Ti-yggvi Þórhalls-
son hamlaði frekari óhöppum í
málinu á síðastliðnu sumri og
hausti, eins hefir hann nú leitt
málið til þessara lykta á búnaðar-
þingi. Það er því einkum hans
verk, að þeir sundruðu kraftar, er
hér tókust á, hafa snúist til sam-
vinnu.
---o-- ■
Frá Alþingi.
Titanmálið vekur dálitla eftir-
tekt í landinu. Helztu drög þess
eru þessi. Félagið »Titan«, sem
hefir náð undir sig vatnsorku
Þjórsár, sækir nm leyfi til að
virkja nokkurn hluta orkunnar.
Býðst félagið til að leggja járn-
braut austur ef ríkið leggi fram
2 miljónir af þeim kostnaði. En
járnbrautin öll er áætluð 8 milj.
kr. Telja má að Reykjavíkurbúar
séu furðu tómlátir um málið, en
Sunnlendingar munu þykjast sjá
hilla þarna undir úrlausn þeirra
mesta vandamáls. Að því leyti sem
brestur á eðlilegan áhuga fyrir
slíku stórmáli, bæði með og móti,
má telja að hann stafi af efasemd-
um manna um það, að félaginu
takist að hrinda málinu fram á
næstunni. En í gegn um þingið
mun málið ganga og sæta liblum
mótmælium. Þó má vænta að í það
verði reknir þeir varnaglar, að fé-
laginu verði sett tímatakmark til
framikvæmda og strandi fram-
kvæmdir á vissu skeiði, falli gerð
mannvirki undir ríkið án endur-
gjalds.
Aukið landnámi. Halldór Stef-
ánsson ber fram fmmvarp um að
ríkissjóður leggi árlega fram 100
þúsund kr. og sé því fé varið til
stofnunar nýbýla. Er það gott mál
og fékk góðar undirtektir. Kept-
ust íhaldsmenn í Nd. um að lýsa
gleði sinni yfir svo góðu máli og
þakklæti til flm. fyrir að bera það
fram! Er nú komið annað hljóð í
íhaldsstrokkinn en fyrst, þegar
slíkt mál var borið fram. Þá var
verið að gera bsendur að gust-