Dagur - 31.03.1927, Blaðsíða 1

DAOUR
nemur út á hYerjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Innheimtuna annast Jónas
Sveinsson bóksali, Eyrar-
landsveg 3 (Sigurhæðir).
A ffg r ej ð s 1 a n
er hjá Jóni Þ. Þór,
Norðurgötu 8. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
. mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
X. ár.
Akureyri, 31. marz 1927.
13. blað.
Hérmeð tilkynnist, að jarðarför Jósefs Jónssonar
ökumanns, sem andaðist 17. p m., e.r dkveðin laugar-
daginn 2. apríl og hefst með húskveðju d heimili
hans, Lundargöiu 15, kl. 1. e. h. Kransar afbeðnir.
Eiginkona og börn.
Þann 19. þ. m. andaðist fónina Stefánsdóttir húsfreyja á Öngulsstöðum.
Jarðarlör hennar fer fram að Munkaþverá 11. apríl næstkomandi og
hefst með húskveðju á heimiii hinnar látnu kl. 11 f. h.
Aðstandendur.
Mcntaskólinn hefir, til þess að útskrifa
stúdenta.
„ Fjárhagsviðreisnin “.
Nú mun svo komið, að íhalds-
málgögnin kenni lúa nokkurs í
máltólunum af að hrósa Jóni Þor-
lákssyní fyrir aðgerðir hans í fjár-
hagsmálum landsins og þá miklu
fjárhagsviðreisn, sem þau hafa
talið, að hann hafi komið til leiðar,
síðan hann tók við fjármálastjórn-
inni. Myndi það hrós naumast
hljóðna, er að kosningum dregur,
ef málgögnin væri sér þess eigi
meðvitandi að það yrði til háðs og
spotts fjáimálagoðinu Jóni Þor-
lákssyni.
Sá höfuð-munur var á stefnu
Framsóknar og íhaldsmanna í við-
reisnarmálum landsins, að Fram-
sóknarflokkurinn vildi leggja
megin-áherzlu á að tryggja al-
mennan efnahag með því, að
hindra eyðslu og óhóf landsmanna
eins og Þjóðverjar gerðu í sínum
miklu þrengingum. Efnahagur al-
mennings og traustir atvinnuveg-
ir, er grundvöllurinn undir góðum
ríkisfjárhag. íhaldsforingjarnir
litu aðeins á yfirborðið. Þeirra rök
voru á þessa leið: örðugur ríkis-
fjárhagur veldur svo miklum á-
litsspjöllum út á við, að af því
stafar hin mesta hætta. Þessvegna
ber að leggja megináherzluna á
það, að greiða skuldir ríkissjóðs.
Og niðurstöður þeirra rnála urðu
þessar:
Þjóðin hélt áfram og jók inn-
flutning glysvarnings og óþarfa-
vara. Hún keypti og kaupir enn
alt, sem hún girnist að eiga og
skuldar mikið af andvirðinu.
í stað innflutningshafta voru
sett lög um aukna tolla, gengis-
toll, verðtoll o. s. frv. Þannig voru
aurarnir reittir saman í ríkissjóð-
inn en krónunum kastað til út-
landa.
Og kaupmennirnir fluttu inn ó-
hófsvörurnar. Þeirra stundar-
hagnaður og bráðabirgða-vel-
gengni var komin undir því, að
þjóðin héldi áfram að eyða sem
mest og sem vitleysislegast. Að
lokinni aura-samantínslu hvers
dags, sendu þeir Jóni Þorlákssyni
og öllum íhaldsberserkjunum
hljóðar þakkir fyrir hinn ágæta
skilning á þörfum þeirra og at-
vinnuréttindum!
Fjárhagur ríkissjóðs réttist
nokkuð við, er upp var tekin hin
harkalega innheimta. Jafnframt
tók Jón Þorláksson upp sína
kunnu gengishækkunarstefnu.
Fjárhagsráðstafanir íhaldsins
gagnvart almennum efnahag verk-
aði til niðurbrots á tvennan hátt.
Fjárheimta í ríkissjóðinn var auk-
in með nýjum tollum. Og verðmæti
allra framleiðsluvara féll snögg-
lega í hlutfalli við hina öru geng-
ishækkun krónunnar.
Höfuðniðurstaðan varð þessi:
Lausar skuldir ríkissjóðs voru
greiddar og allmiklu fé varið til
slcipakaupa, en á meðan sökk al-
menningur í landinu, atvinnufyr-
irtækin og svo bankarnir í nálega
óbotnandi skuldir.
Ofan á fyrri skuldir tekur
Landsbankinn nú 9 milljóna króna
reikningslán í Ameríku. Ennfrem-
ur verður nú tekið 414 millj. kr.
lán til nýs veðdeildarflokks að
mestu handa nýbygðinni við sjó-
inn, en eitthvað af láninu er ætlað
Ræktunarsjóði. Þegar þessi lán
eru talin með, skulda bankarnir
út á við um 40 milljónir króna.
Og talið er að hagur bankanna
út á við hafi á síðastliðnu ári lak-
ast um 15 milljónir króna.
Með óyægilegi'i fjárheimtu í
ríkissjóðinn hefir íhaldsliðinu tek-
ist að bregða upp falskri mynd af
fjárhagsástandinu. Ríkisskuldirn-
ar hafa minkað nokkuð en um leið
hefir þjóðin beðið margfalt fjár-
munatjón og er sokkin í skuldir.
Gengishækkunarstefna Jóns Þor-
lákssonar hefir komið atvinnuveg-
um landsins nálega á kné. Fyrir-
tæki eins og Kveldúlfur greiddi
engan tekjuskatt árið 1925. Kaup-
mannalýður landsins hefir þotið
upp eins og gróður hlýrra vordaga
en almenning-ur hefir eytt sér til
skaða og skuldaófarnaðar. Fjár-
hagur ríkisins hefir á yfirborðinu
rézt nokkuð en ábyrgðir ríkissjóðs
á sívaxandi bankaskuldum vaxið
margfaldlega. Og land og þjóð
sýnist stefna að gjaldþroti.
Slík er fjánnálastjórnin og —
»fj árhagsviðreisnin«.
-----0-----
— Pálmi Hannesson kennari flytur
erindi I Gagnfræðaskólanum kl. 5 ó
sunnudaginn kemur »Um ógnir og und-
ur náttúrunnar«.
Frá Alþingi.
Skólamál. Jónas Kristjánsson, Bernh.
Stefánsson, Einar Árnason og Jak. Möll-
er fluttu þingsályktunartiliögu í Sþ. um
að skora á *ríkisstjómina að láta fara
fram stúdentspróf í Akureyrarskóla á
unglingum, sem hafa stundað þar fram-
haldsnám undanfarin ár. Jónas Krist-
jónsson byrjaði á því að mxla með til-
lögunni og endaði á þv.í að drepa liana
með atkvæði sínu. Mun slík framkoma
vera einsdæmi í þingsögunni og verða
lengi í minnum höfð. Gangur málsins
var í stórum dráttum þessi: íhalds- og
kennaralið Reykjavíkur virðist hafa
sameinast til fjandskapar því, að Ak-
ureyrarskóli fái útskrifað stúdenta.
Fjandmenn skólans skutu máli þessu
undir dóm og' tillögur háskólaráðsins.
Lagðist meirihluti þess á móti því, að
slík tillaga næði fram að ganga. Með-
mæltir voru Guðm. Hannesson og Guðm.
Thoroddsen. Björn Líndal reyndi að
reka fleyg í málið, bygðan á þessum
mótmælum meiri hluta háskólaráðsins.
Þá stökk aðalflutningsmaður J. Kr.
strax yfir til hans. Tillaga Líndals um
fc-rðastyrk handa nemendunum til suð-
urgöngu, féll við lítinn atkv.mun. Var J.
Kr. orðinn svo ruglaður, að hann greiddi
atkv. á móti sinni eig'in tilíögu og féll
hún með jöfnum atkv., 21 : 21. Mótmælti
meiri hluta háskólaráðsins voru bygð á
því, að tillagan bryti í bág við ákvæði
háskólalaganna, þar sem svo væri kveð-
ið á, að Háskólinn mætti taka á móti
stúdentum frá Mentaskólanum eða öðr-
um skólum jafngildum. En tillaga J.
Kr. og þeirra félaga fól í sér áskorun til
ríkisstjórnarinnar um að veita Akur-
eyrai-skóla jafngild réttindi þeim, er
Samskóli Rvílcur er eitt af mjög eftir-
tektarverðum málum þingsins. Reykja-
víkurbúar vilja fá reistan skóla handa
sér við Tjömina. Á hann að vera litlu
minni en Landsspítalinn og kosta hátt
upp í milljón kr. Er ætlast til að ríkis-
sjóður og bæjai'sjóður Rvíkur leggi fram
að jöfnu % byggingarkostnaðar en iðn-
aðarmenn og kaupmenn að jöfnu %.
Þarna á að steyiia saman unglingaskóla
handa bænum, Iðnskóla, Verzlunarskóla
og- Vélstjóraskóla. Auk þess er gert ráð
fyrir að Stýrimannaskólinn og Kenn-
araskólinn komi á eftir. Mun ætlast til
að föst embætti, kostuð af ríkinu, verði
stofnsett við þennan skóla. Framsóknar-
flokksmennirnir í Mentamálanefnd Nd.
spurðu íhaldsmenn um það, hvort svip-
uð fríðindi myndu vera fyrirhuguð til
handa öðrum alþýðuskólum landsins og
var því svarað neitandi. Má af því ráða
að íhaldið í Rvík þykist hafa fundið
hér ráð til þess, að koma byrðinni af
alþýðufræðsluþörf Rvíkur yfir á bak
alþjóðar en láta aðra landsmenn vera
að mestu óstyrkta um sína alþýðu-
fræðslu.
Auldð landnám. Auk frv. Halld. Stef.,
sem getið var í síðasta blaði, flytur J.
J. mál sitt um Bygginga- ög- landnáms-
sjóð í formi þingsályktunartillögu, þess
ei'nis, að skora á ríkisstjórnina að leggja
fyrir Búnaðai-félag Islands að semja
frumvarp til laga um það efni fyrir
næsta þing.
Þá fiytur Jón Baldvinsson frv. Um
stofnun nýbýla. Skal ríkisstjórnin leita
kaupa á landsspildum nálægt þjóðveg-
inum í Árnes- og Rangárvallasýslum, er
næg’i til að stofna 50 nýbýli. Á ríkið að
kosta ræktun og lóta reisa nauðsynleg