Dagur - 21.07.1927, Blaðsíða 2

116
DAGUR
31. tbi.
Þá ræðst það, hvort okkur tekst að
koma nýmyndun þjóðlífsins á ís-
lenzkan grunn og móta hana ís-
lenzkri hugsun, hvort okkur tekst
að tryggja framtíðarheill lands-
manna til sjávar og sveita, ellegar
við verðum örmagna skuldaþrælar
erlendra þjóða og rótslitin dreifi-
lýður í örfoka Iandi.
Gunnarshólmi hefir staðist
flaum þungra strauma öld af öld
og veitt viðnám skaðsemdaráhrif-
um tímanna. Hann er heilagur
staður, af því að einhver glæsileg-
asti íslendingur og hetja hlýddi
þar köllun hjarta síns og »sneri
aftur«, þó að á móti sekt og dauða
væri að ganga. ísland hefir staðist
flaum aldanna, af því að þjóðin
hefir jafnan átt trúa menn. Við
erum arftakar hins liðna, en feður
og mæður þess, sem á að verða.
Framtíðarörlög lands og þjóðar
velta á skapfestu okkar, órofa-
trygð okkar við söguleg og and-
leg verðmæti þjóðarinnar. Eins-
konar innhvarf hvers og eins,
inst að kjarna lundemis og skap-
gerðar, er leiðin til þess að finna
þau lífsgildi, er stæla vilja okkar,
til þess að Ijúka drengilega þeim
þætti, sem okkur er falinn í sögu
íslendinga.
J. Þ.
-----o----
Kornmylnur.
Eitt af framtíðarverkefnum
þjóðarinar er að koma skipulagi
á innflutning korns og mölun 1
landinu sjálfu. Liggja mlörg rök
til þess, að þetta er hið mesta
nauðsynjamál. Og skulu hér talin
hin helztu:
Innflutningur korns er með
öllu skipulagslaus og er nú miðað-
ur fremur við örar samgöngur
heldur en við þörf hvers héraðs.
Af þessum sökum eru landsbúar
ótrygðir fyrir matar og fóður-
skorti, ef mikil harindi bæri að
höndum og ís kynni að loka sigl-
ingaleiðum fyrir ströndum lands-
ins. Kjorneinkasölufrumvarp Pét-
urs heitins á Gautlöndum var reist
á þesum staðháttabreytingum.
Oft er um það kvartað og ef-
laust með gildum rökum, að rúg-
mél það, er til landsins flyzt, sé
ill og óþrifaleg vara. Eru og eldri
dæmi til þess, að til landsins hefir
verið flutt maðkað mél og orma-
korn. Alloft virðist rúgmél bland-
að hálmi og annarlegum efnum.
Verður örðugra eftirlit með því,
að mjöl sé hrein og óskemd vara,
heldur en ef um er að ræða kornið
ómalað.
Læknavísindin staðhæfa, að úr
hveiti því, er selst á heimsmarkað-
inum og sem tíðast er á borðum
manna, séu sigtuð verðmætustu
og næringarmestu efnin, þar sem
er sjálft hýði kornsins. Er hveitið
án hýðisins talið hálfgert ómeti.
Hveitishýði og samfengið hveiti-
mél flyzt ekki til landsins, svo að
miklu nemi. Við það að flytja inn
ómalað hveiti og mala það innan-
lands, er okkur innan handar að
blanda mélið til neyzlu á þann
hátt, er hentast þykir og hollast,
Kanadamenn eru aftur teknir
að byggja Hudsonsflóajárnbraut-
ina. Þegar hún er fullgerð, styttist
verulega leiðin héðan og til beztu
kornekra í heimi, — sléttufylkj-
anna í Norður-Ameríku. Þaðan
gætum við flutt hveiti í heilum
fönnum og malað sjálfir til eigin
þarfa.
Hugsanleg eru bein vöruskifti
við Rússa á síld oklcar og rúgi
þeirra. Mætti þá flytja þaðan rúg
í heilum1 skipsförmum og mala í
landinu sjálfu. Þannig yrði verzl-
un með kornvörur handa þjóðinni
og flutningur á þeim stórum hag-
kvæmari og ódýrari.
Flutningur á korni í heilum
förmum og kornmylnur í landinu
sjálfu myndi verða til margfaldra
hagsbóta. Það myndi orka fóður-
tryggingu, vöruvöndun, gera út-
vegun varanna hagkvæmari og
kostnaðarminni og skapa fastan
og ókvikulan tekjustofn fyrir rík-
issjóð.
J. Þ.
------o------
Kosningaúrslit.
Borgarfjarðarsýsla:
Pétur Ottesen (í.) kosinn með 566 atkv.
Björn Þórðarson (Fr.) fékk 368 atkv.
Barðastrandarsýsla:
Hákon Kristófersson (í.) kosinn með
340 atkv.
Séra Sigurður Einarsson (Fr.) fékk 289
atkv.
Pétur A. Ólafsson (Frjálsl.) fékk 204 atkv.
Andrés J. Straumland (J.) fékk 109 atkv.
Norður-ísafjarðarsýsla:
Jón Auðunn Jónsson (í.) með 640 atkv.
Fínnur Jónsson (J.) fékk 394 atkv.
Strandasýsla:
Tryggvi Þórhallsson (Fr.) með416atkv.
Björn Magnússon (f.) fékk 198 atkv.
Vestur-Húnavatnssýsla:
Hannes fónsson (Fr.) með 317 atkv.
Eggert Levý (í.) fékk 298 atkv.
Eyjafjarðarsýsla:
Einar Arnason (Fr.) með 1031 atkv.
Bernharð Stefánsson (Fr.) með 1030 atkv.
Steingímur Jónsson (í.) fékk 644 atkv.,
Sigurjón jónsson (í.) 554 atkv.,
Steinþór Guðmundsson (J.) 206 atkv. og
fialldór Friðjónsson (J.) 185 atkv.
Norður-Þingeyjarsýsla:
Benedikt Sveinsson (Fr.) með 433 atkv.
Pétur Zópóniasson fékk 62 atkv.
Norður-Múlasýsla:
Halldör Stefánsson (Fr.) með 571 atkv.
Páll Hermannsson (Fr.) með 437 atkv.
Árni Jónsson frá Múla (í.) fékk 370 atkv.,
Gísli Ffelgason (f.) 207, Jón Sveinsson
(frjálsl.) 147 og Jón á Hvanná (frjáisl.)
61 ajkv.
Suður-Múlasýsla:
Sveinn Ólafsson (Fr.) kosinn með 839
atkv.
Ingvar Pálmason (Fr.) kosinn með 817
atkv.
Jónas Guðmundsson (J.) fékk 418 atkv.
Þorsteinn Stefánsson (í.) 325, Sigurður
Arngrímsson (í.) 304, Arnfinnur Jónsson
0.) 274 atkv.
Kosningin I Skagafirðí.
Atkvæðatölur þær, er í síðasta blaði
voru birtar úr Skagafirði, eru rangar. At-
kvæðamagn var sem hér segir:
Magnús Guðmundsson hafði 740 atkv.,
Jón á Reynistað — 687 —,
Brynleifur Tobiasson — 610 — og
Sigurður á Nautabúi — 513 —«
NYKOMIN
VBFNAÐARYARA:
Tvisttau, fjöldi tegunda.
Kahki í skyrtur.
Léreft, hvít.
Dúnheld léreft og seglastrigi.
Tilbúnar svuntur og morgunkjólar.
Nærföt, karla, kvenna og barna.
Náttkjólar og kven-skyrtur.
Hvítar karimanna-peysur o. fl. o. fl.
Kaupfél. Eyfirðinga.

Myndastofan
Oránufélagsgötu 21 er opin alla daga
frá kh 10 — 6, nema sunnudagana 24.,
31. þ. m. og 7. ágúst verður hún lok-
uð þá daga.
Guðr, Funch-Rasmussen.
Munurinn á Br. T. og ílialdsmanninum
Jóni á Reynistað er því aðeins 77 atkv.,
en ekki 97, eins og stóð í síðasta tbl.
Kunn eru orðin úrslit kosninga
í öllum kjördæmum, nema Suður-
Píngeyjarsýslu, en eg leyfi mér að
fullyrða, að Iugólfur Bjarnason sé
kosinn þar. — Niðurstaðan er þessi:
Kosnir eru 77 Framsóknarmenn í
þrettán kjördæmum, 13 íhaldsmenn
í tíu kjördæmum (en tvö þessara
kjördæma á íhaldið þó ekki nema
að hálfu leyti: Rvík og Rangárv.),
4 Jafnaðarmenn í þremur kjördæm-
um (eiga þó ekki eitt þeirra, nema
til hálfs: Rvík), 1 úr frjálslynda
flokknum og 1 uían flokka (Gunn-
ar Sigurðsson).
Þegar landkjörnir þingmenn eru
taldir með, verður þingmannatala
flokkanna á þessa leið:
Framsókn 19 nienn
íhald
Jafnaðarmenn
Frjálslyndi fl.
Utan flokka
16 ->-
5
1 maður
1 —42.
íhaldið hefir tapað fimm þing-
sætum 9. þ. m.: Vestur Skaftafells-
sýslu, fsafirði, Vestur-Húnavatns-
sýslu, Akureyri og Norður-Múlasýslu
('/2), en ekkert sæti unnið. Fækkar
því íhaldsmönnum á þingi um 5
(úr 21 niður í 16). — Framsókn
hefir tapað Dalasýslu og Rangárv,-
sýslu (V2), og er þó líklega hæpið
að komast svo að orði, því að
Gunnar Sigurðsson, er lýst hefir
sig utan flokka, er talinn standa
nærri Fr. Unnið hefir flokkurinn
þrjú þingsæti: V.-Sk., V.-Húnv. og
N.-Múl (V2). Fjölgar þvi Framsókn-
armönnum á þingi um 1 (úr 18 í
19). — Jafnaðarmenn hafa unnið
þrjú þingsæti: Akureyri, ísafj. og
eitt í Rvík. Fjölgar því Jafn.m. á
þingi um 3 (úr 2 upp í 5). —
Frjálslyndi flokk. tapaði sæti í Rvík
(Jak. Möller), en vann í staðinn
Dali (Sig. Eggerz).
Ritfregn.
Jóhannes úr Kötlum:
Bl bí og blaka. Reykja-
vík. ' Prentsmiðjan
Acta 1926.
í fyrra koml út fyrsta ljóðabók
Jóhannesar B. Jónassonar, kenn-
ara, sem hann nefnir »Bí bí og
blaka«. Mörg eru kvæðin prýðis-
vel ort, og vandvirknislega frá
þeim gengið, og flest eru þau lipur
og létt, og efnið hugnæmt, þó að
ekki sé Jóhannes sérlega frumleg-
legur. Svartsýni og siðleysi, sem
oft virðist aðaleinkenni margra
nútíðarskálda, gætir þó sama og
ekkert í kvæðum hans. Eitt feg-
ursta, bezta og frumlegasta kvæð-
ið í bókinni er »Þegar alt grét«
(ljóðrænt kvæði), og fleiri eru
þess verð, að þeirra væri nánar
getið, þó að ekki sé hér rúm til
þess.
Það, sem vekur einna mesta
eftirtekt lesandans, er háttalykill
mikill; getur þar að líta fimtíu
fornhætti, og skal nú háttalykils
þessa getið nokki*u nánar.
Fyrst er »Inngangur«, kvæði
um íslenzka tungu, ort undir
hrynhendum hætti, og er hið á-
gætasta að efni og orðavali. Göll-
uð er þó fyrsta braglína þriðju
vísu: »Móðurmáls í dýrðardraum-
um ....«, því að hér vantar skot-
hendingar. í þessu vísuorði eru
stuðlanir tvennar, bæði framstæð
stuðlan, og braghæf fallstuðlan,
sem verður því hér skiftistuðlan.
— Fyrsta vísan, á eftir »Inn-
ganginum«, er ort undir fornyrð-
islagi, og er nýstárlegt að sjá rétt
ort undir þeim hætti, því að það,
sem flest skáld kalla nú fornyrðis-
lag, er hiærigrautur af mála-
hætti, bálkarlagi, stikkalagi,
fornyrðislagi, galdralagi, Starkað-
arlagi og jafnvel enn fleiri hátt-
um, ogJónas Hallgrímisson, Matth.
Jochumsson o. fl. góðskáld hafa
ort rangt undir fornyrðislagi, þó
að talið sé það einna léttast og
auðveldast allra hátta, og er það
allra hátta elst.