Dagur - 30.09.1927, Blaðsíða 2

154
DAGUR
41, tbl.
Nýkomhar vörur
með e.s. ,,Goðafoss“ frá Þýzkalandi. ip
Emaileraðar mjólkurfötur, allar stærðir, mjög ódýrar.
Skólpfötur með loki. Hitageymar næstum óbrjót-
anlegir. Mjólkurflutningsfötur. Eldhúsáhöld, allar
tegundir, ódýrari en áður. Smá járnvörur, svo sem:
Fatakrókar frá 10 aurum stk., verkfæri allskonar,
eldhúshnífar og hnífapör. Verkfœrabrýni.
Kaupfélag Eyfirðinga. •gg
lillftiliiliiiiiiiiilliiP
Myndastofan
Oránufélagsgötu 21 er opin alla daga
frá kl, 10 —ö.
Guðr. Funch-Rasmussen.
Eg fór fljótt yfir sögu, því
kauptúnið skifti mig ekki svo
miklu. Mér fanst nær að hypja
mig upp á melana og þaðan upp í
hlíðina norðan við bæinn og koma
mér sem skjótast á gras. Tók eg
þegar að kynna mér, hvort ger-
legt væri að byrja á athugunum
fyrir alvöru og komst eg fljótt að
raun um, að svo var ekki. Mikill
snjór var í fjölluím og víða lítt
gróið. Töldu fjarðarbúar, að eg
hefði verið óheppinn mjög, því
sjaldan hefði þar svo seint gróið.
Alstaðar sama sagan! En eitthvað
varð að hafast að. Til þess að
flýta fyrir mér síðar, kannaði eg
norðurhlíðina inn frá botni fjarð-
arins, upp í 500 m. hæð yfir sjó
og tók allmargar plöntur til þurk-
unar. Var eg furðu fengsæll. 3
nýjar tegundir fyrir Austurland,
var ekki svo lítið: Tvíbluðka (list-
era cordata), fuglaertur (lathyrus
pratensis) og skógarfjóla (viola
silvestris)!
í hlíðinni innanverðri er allmik-
ið af 1—3 metra háu birkikjarri,
og var undirgróður þess, sem var
mikill, kominn furðu vel á veg.
Þar voru brönugrös og blágresi
og mikið af sortu- og beitilyngi,
auk annara algengari lyngteg-
unda. Hitti þar einnig (og.víðar
aftur seinna) eina af einkennis-
plöntum Austurlands, hið snotra
og fíngerða fagur blórm eða sjö-
stjörnu, eins og hún er stundum
kölluð. Á Norðurlöndum er planta
þessi nefnd skógarstjarna (Skov-
stjerne, Skogstjarna) og er það
nafn vel við eigandi. Gaman væri
að reyna að rækta fagurblómið í
görðum, en óvíst er, hvernig það
mundi taka ræktuninni.
Auðsætt er, að snjór mikill ligg-
ur yfir hlíð þessari á vetrum;
enda er þar víða gróskumikið og
gróður fagur, þegar blómgunar-
tíminn stendur sem hæst.
Eftir 4 daga kynningu af gróðr-
inum í nánd við fjarðarbotninn,
taldi eg rétt vera að yfirgefa
Reyðarfjörð um stundarsakir,
meðan greri. Afréð eg að fórna
Fljótsdalshéraði þeim tíma, setm
eg mætti missa frá Reyðarfirði,
og það því frernur sem Jón Kerulf
hafði boðið mig velkominn að
Hafursá, hvenær sem eg vildi.
I Fljótsdalshéraði.
Sunnudaginn 19. júní, fór eg í
vörubíl yfir Fagradal og niður að
Egilsstöðum á Völlum; er sú
vegalengd nálægt 35 km. Vegur-
inn er hvergi brattur, líðandi halli
austur og vestur af. Og eftir því
sem eg komst næst liggur dalur-
inn um 320 m. yfir sjó, þar sem
hann er hæstur. Þar skiftir vötn-
um. Héraðsmegin bugðar vegur-
inn sig á löngum kafla í gegnum
snotran kjarrskóg, Egilsstaða-
skóg. En því miður hafði eg ekki
tækifæri til að skoða þennan skóg,
og hefði þó sjálfsagt eitthvað ver-
ið á því að græða.
Egilsstaðir eru hvorttveggja í
senn: stórbýli og gististaður. Þeir
liggja á krossgötum Héraðs, því
skamt fyrir norðan er brúin yfir
Lagarfljót, og inn eftir fljótinu
gengur vélbátur, alla leið til Hall-
oi-msstaðar og Brekku. En sá sem
í fyrstu hefir kosið sér hér bú-
stað, hefir ótvírætt gengist fyrir
einhverju öðru en útsýnisfegurð,
því hana skortir Egilsstaði til-
finnanlega.
Eins og kunnugt er, er 19. júní
merkisdagur kvenna; hafði því
verið stofnað til samkomu á Eg-
ilsstöðum, og var eg svo heppinn
að njóta góðs af. Þar var tombóla,
sýnishorn af heimilisiðnaði Hér-
aðsbúa höfð til sýnis og fyrirlest-
ur haldinn af hinum góðkunna
kennara Benedikt Blöndal. Talaði
hann um þýðingu heimilisiðnað-
arins, og sýndi fram á í því sam-
bandi, að ef þjóðina skorti starfs-
áhuga og vinnúgleði, væri sjálf-
stæði hennar í veði. Var mér sönn
ánægja að því að hlusta á ræðu-
mann.
Mjög var kalt í veðri þenna dag
og harðsótt að fást við gróðurat-
huganir; enda lítið að því gert.
Var gróður hér engu lengra á veg
kominn en í Reyðarfirði.
Um kvöldið var haldið inn að
Hafursá, sem stendur austan
fljóts og örskamt fyrir norðan
HaMormsstaðaskóg. Var Jón Ker-
ulf svo indæll að lána mér, hest.
Bæði hann og fleira fólk, sem sótt
hafði samkomuna, var með í för-
inni. Þótti mér því ekki viðeigandi
að taka »útúrdúra« í það sinn, og
það því fremur sem leiðin var
löng og nóttin framundan. Farið
er yfir Vellina, þá yfir Grímsá,
sem fellur eftir Skriðdal, stórum,
albygðum dal í framhaldi af Völl-
unum, og síðan eftir héraðshluta,
er nefnist Skógar. Þar er Valla-
nes; og í Mjóvanesi er alþýðuskól-
inn hans Blöndals.
— Á Hafursá dvaldi eg í bezta
yfirTæti fram að 2. júlí. Er búand-
inn, Guðmundur Kerulf, ræðinn
og fróður um marga hluti og kon-
an hin elskulegasta.
Flesta dagana var veðrið ljóm-
andi gott og notaði eg því tímann
eftir föngum, til að líta eftir
sjaldgæfuim plöntum og kynna
mér útbreiðslu einstakra tegunda,
þar um slóðir. Meðal annars fór
eg um nyrzta hluta Skriðdals og
um umhverfi Vallaness. Þar eru
víða stærri og smærri tjarnir með
gróðri í. Uppi í hálsinum, í norð-
vestur frá bænum Sauðhaga, er
stór tjörn og djúp, sem nefnd er
Geirþangstjörn; í henni vex firn
af síkjamara (myrisphyllum alt-
erniflorum) og grasnykru (pota-
mogeton gramineus), sem rekur í
stórum stíl upp að löndunum og
inn í tjarnarvikin. Heldur sauðfé, f
að hér sé um gróið land að ræða
og gengur sig þar tíðum á kaf.
Kend mun tjörn þessi vera við
aðra hvora plöntutegundina, en
hvor þeirra það er, hefi eg ekki
getað ráðið fram úr. Plöntuheitið
Geirþang mun gamalt vera, og
þætti mér vænt um, ef einhver
gæti gefið mér upplýsingar um
plöntu, sem nú ber nafn þetta.
í Strandartjörn fann eg tjarn-
arlauk (litorella uniflora), sem
hingað til hefir aðeins fundist á
Suðurlandi, milli Þjórsár og ölf-
usár. Og víða á milli Mjóvaness
og Hafursár vex hin fágæta
dvergstör (carex pedata). Á þess-
um stöðvum er mjög harðhnjósku-
legt, eins og víðar í Inn-Héraði.
Gægjast hvervetna fram smá-
klappir og melar, með toppóttum
kyrkingslegum gróðri. Er lítið um
raklendi og eldfjallaaska í yfir-
borði jarðvegsins. Þetta ásamt
öðru fleira veldur því, að gróðrar-
lag verður allfrábrugðið því sem
er í mörgum sveitum norðanlands
og tegundirnar sumpart aðrar.
Vantar hér t. d. »Gleym mér ei«
(kattarauga) algerlega.
Frá Hafursá blasir Snæfell við
í suðri yfir Norðurdal, og er út-
sýni það hið virðulegasta í björtu
veðri. En sagt var mér, að af
brúnunum yfir botni dalsins væri
miklu tilkomumeira að sjá fjallið;
enda er þá komið að aðalbrún há-
lendisins. Þangað langaði mig til
að koma. í dalbotninum er líka
skógur, nefndur Kleifarskógur,
sem gat verið fróðlegt að heim-
sækja. Lagði eg því upp í 2 daga
ferð, og var Jón Kerulf sjálfkjör-
inn leiðsögumaður.
Því miður brást veðrið í þetta
eina skifti. Þoka yfir hálendinu
og skógurinn votur, svo erfitt var
við athuganir að eiga. — Komið
var við á Valþjófsstað, og tók
hinn gestrisni klerkur, séra Þór-
arinn, okkur tveim höndum. Þar
er laglegt umhverfi og útsýni; og
yfir höfuð að tala fanst mér eitt-
hvað hugðnæmt og hressandi við
staðinn. örskamt vestan við bæ-
inn er skjólgóð og grösug brekka.
I henni óx hin smágerva og sér-
kennilega planta, sem nefnd er
villilín (lin-um cathasticum). Þá
tegund fann Stefán skólameistari
Stefánsson í för sinni um Austur-
land 1895, á þessum sömu stöðv-
um; annars er hún afar sjaldséð
í Austfirðingafjórðungi.
Gist var á Egilsstöðum í Norð-
urdal. Þar var hinn bezti beini og
borgun hafnað fyrir greiðann'.
Árla morguns, 25. júní, vorum við
Kerulf í Kleifarskógi. Jörð var
vot mjög eftir hamslaust regn frá
s. 1. sólarhring; maður naut sín
því illa. Skógurinn er 1—3 metra
hátt kjarr og liggur mót austri í
allbrattri brekku, sem nær að
snarbröttu klettagili. Á stöku
stað, þar sem gilið er klettalítið,
hefir skógurinn teygt sig alla leið
niður að ánni. Grisjaður hefir
skógurinn verið hér og hvar, og
hefir það auðsjáanlega gert hon-
um gott. Enn var hann tæplega
laufgaður; enda »seint á ferð-
inni« í þetta skifti, að sögn.
Hvergi hefi eg séð á einum stað
vaxa jafnmikið af eini og innan
um kjarrskóg þenna. Og þar uxu
hvannir (angelica og archange-
lica) í stórum flekkjum, einkum
í hinum röku giljadrögum, sem
víða liggja niður í gegnum skóg-
inn.
Norðurdalur er fremur tilbreyt-
ingarlítið bygðarlag. Eins og víða
á Austurlandi eru þar fjöll og
fjallshlíðar »beltaðar« blágrýti.
Þessi innhöllu klettabelti gefa
dalnum svip nokkurn. Sumstaðar
í dalnum vestan ár eru klettarnir
háir og hrikafengnir og vaxnir
ofan birkikjarri, sem allmikið
hefir aukist á síðari árum. Fram-
an í klettunum eða á klettasyllum
finnast líka þriflegar birkihríslur.
Fyr á tímum hefir birkið auðsjá-
anlega haft hér bólfestu víðar en
nú. Það er alstaðar sama sagan.
En sem betur fer, eru augu manna
æ betur og betur að opnast fyrir
því, að með verndun og aðhlynn-
ingu skógargróðrarins, þá sé ekki
aðeins viðhaldið fegurð og forn-
um svip landsins, heldur jafn-