Dagur - 03.12.1927, Blaðsíða 2

104
DAGUR
50. bl,

£ ÁYEITIR. 3
ÞURKAÐIR:
Apricosur kr. 2.50 kilo.
Epli — 2.00 —
Blandaðir ávextir — 2.25 —
Sveskjur — 1.30 —
Rúsínur steinlausar — 1.60 —
og með steinum — 1.40 —
Döðlur — 1.00 —
Fíkjur — 0.75 —
Kúrennur — 1.80 —
•m
•m
•m
•m
Alt nýkomnir ávextir af beztu tegund.
Kaupfélag Eyfirðlnga. JJg
mmmmmáímmmmm
/ »Islendingi«,
50. tölubl. þ. á., er smágrein,
þar sem talað er um söluverðið á
frysta ketinu í Englandi. Er þar
farið með fleipur og ágizkanir.
Söluverðið á fyrri farminum var
ekki eins hátt og þar er til getið.
Kostnaður og önnur áföll á þess-
um ketfarmi mun reynast nokkru
meiri en um er talað í gr., en það
hefir ekki verið gert upp að fullu.
f þriðja lagi er þess að gæta að
síðari farmurinn af frysta ketinu
er enn öseldur. Hann var látinn í
umboðssölu í Englandi, og eru
litlar líkur til að hann verði að
fullu seldur fyr en um, og eftir
nýár, og þá að sjálfsögðu fyrir
lægra verð en fyrri farmurinn.
Þessvegna er nú ómögulegt að á-
kveða hvert fullnaðarverð verður
á frysta ketinu þetta ár.
----0----
Galdra-Loftur.
Þetta leyndardómsfulla, ástríðu-
þunga og hádramatiska verk
Jóhanns Sigurjónssonar birtist
annað kvöld í fyrsta sinn
á norðlenzku leiksviði, og má
það kallast mikill viðburður, —
ekki aðeins í sögu Leikfél. Akur-
eyrar, heldur er og einnig hægt að
telja það merkisatburð fyrir alla
leikvini, og aðra áhorfendur hér í
bæ og umhverfi, að fá tækifæri til
þess að sjá á leiksv. það rit besta
leikritaskálds íslands, sem af
mörgum er talið mest listaverk af
öllum hans verkum. Því hefir ver-
ið snúið á 9 tungumál og það leik-
ið víðsvegar í stórborgum heims-
ins, og alstaðar tekið hugi manna
föstum tökum með sinni djúpu
speki og stórfelda dramatiska
krafti.
Eins og vera ber, er það Leikfél.
Ak. sem stendur á bak við leik-
sýningu þessa. Har. Björnsson —
sem þó hafði ákveðið að vera í
Þýskal. í vetur við framhaldsnám
— var kallaður heim til þess að
standa fyrir sýningunni. — Það
er æft af kappi, tekið upp einu-
sinni, tvisvár — tíusinnum. Það er
saumað, teiknað smíðað, málað og
»modellerað«. Margs þarf sýning
þessi við. — Mörgum mun leika
forvitni á að sjá og heyra.------
Gamla þjóðsagan um Loft er í
stuttu máli þannig:
Ungur skólapiltur á Hólum
grúskar í galdrafræðum. Stúlka
þar'á staðnum sem hann elskar
ekki verður þunguð af hans völd-
um. Hann notar sér kunnáttu sína
og lætur vegg einn opnast, og
gleypa stúlkuna. Loftur fær sam-
viskubit. Hann les galdrabókma
Gráskinnu. Skólabi'æður hans
verða hræddir við hann, en þora
þó ekki annað en að hlýða honum.
Hann ákveður, eitt kvöld, að særa
fiam Gottskálk biskup grimma,
og neyða hann til þess að láta af
hendi við sig, hina miklu vísdóms-
og galdrabók »Rauðskinnu«. »Hver
sem veit alt sem í henni stendur
verður voldugasti maður jarðar-
innar«. Og nær svo mikilli þekk-
ingu, að hið illa verður að hlýða
honum. Hann segir einum skólabr.
sínum frá áformi sínu og neyðir
hann til að hjálpa sér. Á meðan
Loftur særir Gottskálk fram, á fé-
lagi hans að standa uppi í kirkju-
tuminum albúinn þess að hringja
þegar L. hefir náð bókinni af
Gottskálk.
Félagi hans fer upp í turninn.
Loftur stígur í prédikunarstólinn,
og byrjar særinguna. Góðir fram-
liðnir biskupar koma fram, þeir
þola ekki að heyra slíkt í guðs-
húsi. Síðast kemur Gottskálk með
Rauðskinnu. »Fagurt galar þú
sonur sæll«, segir Gottskálk, »þó
færðu ekki mína rauðu bók«.
Kirkjan skelfur og hristist, fé-
lagi Lofts í turninum titrar af
hræðslu, þrífur í ofboði í klukkna-
strenginn — áður en Loftur hafði
náð í bókina, — og allir biskup-
arnir hverfa. — Þjóðsagan segir
ennfremur, að Loftur hafi orðið
sinnisveikur og örvænt um sálar-
heill sína. Honum var komið til
prests nokkurs, sem var mjög
guðhræddur. En einu sinni þegar
presturinn var að heiman, að
þjónusta deyjandi mann, réri
Jarðarför Hermanns Sigurbjörnssonar á Varðgjá, er ákveðin að Kaup-
angi Mánudaginn 12. þ. m. og hefst með húskveðju frá Ytri-Varðgjá
kl. 11 formiðdag.
Petta tilkynnist vinum og vandamönnum hins látna.
Aðstandendur.
Loftur aleinn út á haf. Fiskim.
einn sem af tilviljun réri framhjá,
þóttist hafa séð, hvernig stór
loðin hönd dró bátinn ásamt
Lofti niður í djúpið. — Þetta seg-
ir þjóðtrúin. Skáldið víkur þessu
við, og fléttar hin fegurstu ástar-
æfintýri inn í söguna.
Óþarfi er að lýsa leikritinu —
allir þekkja það — og ef einhverj-
ir eru því ekki kunnugir — lesa
þeir það nú.
M.
-----0-----
Ritfregn.
Krislín Sigfúsdóttir:
Gömul saga.
Gefín út á kostnað
, höf.Prsm.Bj.Jónss.
Akureyri 1927.
Þessi bók er fyrri hluti skáldsögu, sem
skáldkonan hefir í smíðum. Pessi fyrri-
hluti heitir: »í meinum<, og skiftist í 13
kafla, samtals 143 blaðsíður.—Sagan á að
hafa gerst fyrir nokkrum mannsöldrum i
afdal eíns héraðs á Norðurlandi, og er
hann nefndur Skuggadalur. Hnjúkur er
insti bærinn í dalnum, og skýrir sagan frá
örlögum heimilisfólksins þar.
f inngangi að sögunni bregður skáld-
konan fyrir, í skuggsjá, dálítilli mynd af
þjóðlifsbreytingum hér á landi á síðustu
mannsöldrum.—Hin bygðu ból afdalanna
eru að leggjast í auðn; selin, þar sem bú-
smalinn var áður á sumrin, eru nú grasi
grónar rústir. í stað afdalabæjanna koma
upp smákofar við næsta sjóþorp, eða kaup-
stáð. Á sumrin koma svo terðamannahópar
inn í afdalinn á Sunnudögum, sleppa
hestum sínum í tún eyðibýlanna, og hita
sér kaffi við spitnarusl úr bæjarrústunum.
Efnisþráður sögunnar er i fáum orðum
þessi: — Hjómn á Hnjúki, Bjarni og
Rannveig, áttu tvo syni, Jón og Helga;
þeir voru tvíburar. Mikill kærleikur var
með þeim bræðrum í uppvexl num, þó
þeir væru ólíkir. Jón var liðlegur meðal-
maður á vöxt, fáskiftinn hversdagslega, en
minnugur á mótgerðir og búmannsefni.
Helgi var stór og sterkur, glaðvær, söng-
maður og félagsmaður. Frá tvítugsaldri
bjuggu þeir bræður með móður sinni eftir
lát föður síns. Rannveig var rausnarkona,
harðlynd uokkuð, og réði ávalt mestu á
heimilinu. Hún hafði tekið til fósturs
stúlku af fátækum foreldrum, Signýju, er
var á aldri við þá bræður. Hún var sel-
ráðskona á sumrum þegar sagan gerist.
Einn dag snemma sumars, bjuggust
þau mæðginin Jón og Rannveig að heim-
an, öllum óvænt, og úr þeirri för kom
Jón aftur með konuefnið sitt, Aslaugu,
frænku þeirra bræðra. Á unglingsárum
sínum hafði hún dvalið með móður sinni
nokkra daga á Hnjúki, og áttu bræðurnir
æfmtýralegar endurminningar frá þeim
dögum. — Við fyrstu endurfundi mættust
nú hugir þeirra Áslaugar og Helga í
hrifningu. Urðu skjótt fáleikar með þeim
bræðrum svO að þeim fór ekki orð á milli
daglega, og öll atvik um sumarið urðu
til þess að Áslaug varð Jóni fráhverf, en
heilluð af Helga. Pá kom það og í ljós
að Signýju varð hverft við trúlofun Jóns,
þó að hún leyndi því vendilega. Heimilið
umhverfðist og útreiknuð forsjá húsmóður-
innar kom að litlu liði; en þó tókst henni

Molskinn
góð og sérlega ódýr
fást í
Brauns Verzlun.
Pdll Sigurgeirsson. J
að halda svo um örlagaþræði sona sinna
að stýrt varð hjá ytri vandræðum. — Þær
Áslaug og Signý skýldu strax hvor aðra,
og fyrir milligöngu Signýjar skipaðiet hið
innra líf á heimilinu. Hún vissi altaf hvað
varaðgerast; kvennlegur næmleikur henn-
ar og tórnfýsi var og meira á varðbergi,
af þvi að hún vonaðist til, að bjarga ein-
hverju úr eldinum fyrir sjálfa sig. Hún
hjúitraði Áslaugu í veikindum hennar um
sumarið og flutii henni eftirgjöf Jóns á
heitorðinu, þegar tvísýnt þóttí um að As-
laug mundi ætla að na lullri heilsu aftur.—
Fólkió á Hnjúki haöi ólísa baráttu um vetur-
inn. í öðrum baðstoluendanum tefldu heind-
in og móðurástin um beyskju vonbrigðanna
í sai Jóns. Ea i hinum endanum ólguðu
þrar, sem væntu frelsis og Bvölunar. —
Rannveig, sem hingað til hafði aðeins
verið virt og vel metin húsfreyja á Hnjúki,
hlaut nú ait i einu að taka ,á skapgerð
sona sinna með móðurumhyggju og and-
legum skilnmgi. Og iyrst að hún hafði
ekki áður tekið börnin sín þeim tökum,
til hlýtar; þá var sktljanlegt að hún hafði
ekki kunnað að geta öðrum nærri. En
raunirnar skýrðu sál hennar og þroskuðu.
Nú saði hún líistrjóvum í sarin, og hélt
í skefjum andstæðum hvötum í sálum
bræðranna. — í kyrþey útvegaði hún
Helga og Áslaugu aðra bújörð í sveitinni;
og þangað fluttu þau um vorið, með
beygðum hug og brostnu innra öryggi, af
því að hata brotið at sér samúð æs*u-
heimtlistns og losnað við þau bond, sem
áður hömluðu samdrættinum. En dómar
almenningsalitstns klingdu í eyrum þeirra.
Pað er sorgarblær yttr sögunni, skald-
konan hettr þar hnýtt ýmsa huúta, sem hún
á ettir að leysa og genr væntanlega t síð-
ari hlutanurn.
Pessvegria verða engir dómar uppkveðnir
að svo stöddu. Stgný og Rannvetg eru
skýrar og eðltlegar personur, sama má
segja um Jón, en slundum vtrðtst að höf.
sníðt Áslaugu og Hclga um ot eitlr atvikum.
Áslaug virðtst óeolilega tljót ttl að láta
sig í Ijóst vtó biguýju, þegar þær hittast
fyrst í selinu, og er það etgi háttur
sveitarstúlkna, síst frá fyrrt tímum.
Aslaug og Signý eru gerðar mjög ólikar,
eins og sjá má a þessum setningum. —
Áslaug segir: »Er ástin þá eins og Ijós,
sem menn geta kveikt og slökt eítir vtld?
Geta menn sagt henni að koma eða fara
eftir eigin geðþótta? Oetur nokkur stöðvað
sólina vtð heiðarbrúnina, eða bannað henni
að koma upp fyrir sjóndeildarhringinn að
morgni ?................... Eg get ekki
verið öðruvísi en eg er.*|
En Signý segir aftur á móti, að vísu á
stoltustu stund æfinnar, og þá er hún
ósvikin sveitarstúlka: »Eg á engar vonir.
Eg sætti mig ekki við að vera gustuka-
barn — í hjónabandl, Eg veit hver munur
er á þeim og efúrlætísbömunum.*
Engin vafi er á því, að þessi saga verður
lesin með athygli og síðari hlutans beðið
með óþreyju. — Skáldkonan hefir svo