Dagur - 21.02.1929, Blaðsíða 2

30
DAGUR
8. tbl.

§• Hfi
Sláttuvélar og
Rakstrarvélar
útvegum við félagsmönnum okkar með
mjög hagkvæmum kjörum. Afborgast
á 3 og 4 árum, og engir vextir reikn-
aðir. Bændur! Sendið pantanir ykkar
nú þegar.
Kaupfélag Eyfirðinga.
HIIIIIIIIIMllIlliIIIIIia
Hárgreiðslustofan,
Brekkugötu 1, Akureyri.
Sími 220.
Opin virka daga frá kl. 9 f. h. til
kl. 8 e. h. — Hár við ísl. og erl.
búninga. Pantanir afgreiddar gegn
póstkröfu hvert, sem óskað er.
G. Norðf/örð.
áhrif á það hvað kýrnar mjólka
mikla og góða mjólk. Annars veg-
ar er það kynferði eða eðli kýrinn-
ar, en hinsvegar meðferðin.
Um meðferðina skal eg fátt eiti
segja. Þó vil eg benda á það, að
fjöldinn allur af okkar kúm geta
mjólkað meira en þær gera, ef
þær væru betur með farnar og
fengju meira fóður.
Kúm, sem mjólka 15—16 merk-
ur í mál, ætti, að minsta kosti all-
staðar þar, sem sæmilegur mark-
aður er fyrir mjólkina, að gefa
fóðurbætir með töðunni. Þarf þá
æfinlega að gefa eggjahvíturíkt
fóður og er síldarmjöl og A. fóð-
urblanda bezt. Sé kúnni t. d. gef-
ið 28 merkur af töðu í mál, þá má
ætla, að hún, eftir gæðum töðunn-
ar, mjólki 12—16 merkur. Sé þá
bætt við hana /2 kg. af síldar-
mjöli eða A. fóðurblöndu, á góð
kýr að græða sim um 1—V/2 litra
af mjólk. Sé kýrin svo eðlisnæm,
að hún sé komin nærri því tak-
marki sem hún getur * mjólkað
mest, græðir hún sig minna, og
alls ekki sé hún komin upp á það.
Eyfirðingar, sem bæði hafa
góðan mjólkurmarkað og greiðan
aðgang að því að kaupa fóðurbæt-
ir, eiga að prófa, hverju hver ein-
stök kýr svarar fyrir fóðurbætir
og auka fóðrið eins lengi og þeir
sjá að mjólkuraukinn borgar fóð-
uraukann. Með þessu er enginn
vafi á, að góðu kýrnar þeirra geta
sýnt betra gagn en hinar, sem
og eru svo lágmjólka í eðli sínu.að
undan þeim á hvorki að ala, né
halda í þær, þegar hægt er að fá
aðrar í staðinn, sem betri eru.
Með því að gefa Pálmakökur og
Kókoskökur, má liækka feiti
mjólkurinnar nokkuð. Þeir, sem
eiga mjög feitilágar kýr, geta
prófað sig áfram í þessu efni, en
mjög er hæpið, hvort það borgar
sig með fóðri, að auka fitumagn
mjólkurinnar. Á hinn bóginn hef-
ir t. d. síldarmjöl áhrif í þá átt,
að hækka fitumagnið, og það
borgar sig venjulega að gefa kúm
með því Pálma- eða Kókoskökur,
til að mótverka áhrif síldarmjöls-
ins.
Víða er meðferð kúnna að haust-
inu ábótavant. Afleiðingin verður
sú að þær geldast þá og nást ekki
upp aftur, þegar þær eru teknar
alveg inn, og farið er að gefa þeim
vel.
Þegar líður á sumarið, og grös
fara að falla, þarf, þar sem sum-
arhagarnir eru ekki því betra
valllendi, að gefa kúm með beit-
inni. Til þess er C. fóðurblanda S.
í. S. bezt. Sé þessa gætt, og þess
jafnframt, að láta kýrnar ekki
líða kulda og hrakning þegar
haustveðráttan fer að gera vart
við sig, þarf kýrin ekki að geld-
ast frekar að haustinu en annan
tíma árs.
Þessar lítilfjörlegu bendingar
um meðferðina læt eg nægja, enda
ætlaði eg þessari grein' að snúast
um annað. Og það sem eg ætlaði
að gera að umtalsefni, var kyn-
bætur nautgripanna í Eyjafirði
séfstaklega.
Öruggasta og jafnvel eina leið-
in til að kynbæta nautgripina, er
að stofna nautgripakynbótafélög,
Nýkomið
Eldavélar. Ofnar. OfnrÖr.
Tömas Björnsson.
eða eins og þau hafa verið kölluð
hér, nautgriparæktarfélög.
Þau eru nú allmörg starfandi í
landinu, eða 26 árið 1927. Miklu
fleiri hafa þó verið stofnuð, en
sofnað aftur, eftir misjafnlega
langan ‘starfstíma. Af starfsemi
félaganna er víða mjög greinileg-
Dyrhólafélagið hafði fyrstu
Síðustu
(Hækkun á 25 árum 555
Fljótshlíðarfélagið hafði fyrstu 5 árin 2303
Síðustu 5 árin 2531
(Hækkun á 15 árum um 228
Látrastrandarfélagið hafði fyrstu 5 árin 2227
Síðustu 5 árin 2726
Hækkun á 17 árum 499
Hörgdælafélagið hafði 1904 — 09 2291
1914-17 2517
Hækkun 226
ur árangur, sérstaklega hvað
mjólkurmagnið snertir. Fitan
í mjólkinni hefir hækkað minna,
en þó allstaðar í eldri félögum
þokast í áttina.
Sem dæmi um það, hvað nyt-
hæðin hefir hækkað, má nefna
það, að:
5 árin 2152 kg. meðaltal á kú.
5 árín 2707 - _ - _
— á kú).
— meðaltat - —
— á
kú).
meðal
- kú að meðaltali.
Það er sama hvaða félag er tai-
ið, að 2 undanteknum, öll sýna
þau töluverða hækkun á meðal
kýrnytinni.
í Eyjafirði er sérstök aðstaða
til að mynda nautgriparæktarfé-
lög og þar eiga allir bændur að
vera í nautgriparæktarfélagi.
Samlagið sýnir betur mun kúnna.
Bændur fá enn gleggri tilfinningu
fyrir gæðamuninum. í samlaginu
ættu allir bændur að geta fengið
gerðar fitumælingar úr mjólkinni,
og gegnum samlagið ættu að ráð-
ast til heildarinnar 1 eða 2 eftir-
litsmenn fyrir alt svæðið.
Mörgum í Eyjafirði er nú ljóst
starf nautgriparæktarfélaganna,
en vegna hinna, vil eg fara um
það nokkrum orðum.
Hvert félag hefir eftirlitsmann,
en í Eyjafirði gæti sá sami verið
fyrir stórt svæði, ef hann hefði
það sem aðalstarf að vetrinum.
Starf hans er nokkuð margþætt
og skal eg nefna það helzta.
1. Fara um félagssvæðið strax
eftir áramót, er honum þá ætlað
að hafa með sér fitumælir, gista
á hverju heimili,, gera fitumæl-
ingar í mjólkinni, vega mjólkina
úr hverri kú og fóðrið í þær og
athuga skýrslubók bóndans. Jafn-
framt er honum ætlað í þessa’i
ferð að gera upp bækurnar frá f.
ári, og skrifa hjá sér, eða færa
strax inn í aðalskýrslu, niðurstöð-
urnar. Tæki samlagið að sér að
gera fitumælingarnar, sendi hann
prufurnar þangað.
2. Á aðalfundi er honum síðan
ætlað að mæta, og skýra frá
starfi sínu síðastliðið ár. Þá á
hann að benda á beztu og bezt
ættuðu kýmar, og hlutast til um,
að undan þeim séu aldir lífkálfar,
hver svo sem á þær. Þar á hann
ennfremur að benda á, hvernig
nautin hafi reynst, og hvernig
framtíðarstarfinu verði bezt kom-
ið fyrir.
3. Að vorinu er honum ætlað að
. gera aðra fitumælingu, en þá er
ekki krafist að hann fari um
svæðið, heldur fái mjólkurpruf-
urnar sendar heim til sín. Sæi
Samlagið um fitumælingarnar,
hyrfi þetta í eyfirzkum félögum.
4. Eftir að kýr eru komnar inn
að haustinu, er honum enn ætlað
að fara um svæðið og gista á
hverjum bæ, Mæla mjólk og fóð-
- meðal kú.
ur, gera fiturannsókn, athuga
skýrslubækur og leiðbeina um alt,
er lýtur að vetrarfóðrinu.
Annars byggist aðalstarfið á
því, að bóndinn sjálfur láti viku-
lega vega mjólkina og fóðrið og
færa inn í skýrslubækur sínar.
Þetta eftirlitsstarf í félögunum
er mikils virði, sé það vel rækt af
þar til hæfum mönnum. Þó er það
lítilsvirði eins sjaldan og það er
framkvæmt, ef bóndinn sjálfur
lætur ekki vega mjólk og fóður
vikulega og færa um það greini-
lega skýrslu.
En á þessu tvennu byggist það,
að hægt sé að finna beztu og
verstu einstaklingana, og nota þá
íyrtöldu til kynbóta, en smá eyða
ættum hinna.
Annað höfuðstarf nautgripa-
ræktarfélaganna,. er að sjá um
nautahaldið. Þar leggja þau, eða
eiga að leggja aðaláherzluna á að
nota eingöngu vel ættuð naut, og
riota þau svo lengi, að reynsla fá-
ist. fyrir því hvernig þau reynast,
áður en þeim er lógað. Að vísu
vitum við ekki enn með neinni
vissu hvernig þeir erfðavísirar
erfast, sem orsaka háa nyt og
feita mjólk, en rannsóknir benda
ótvírætt í þá átt, að um sé að
ræða eiginleika, sem erfast eftir
venjulegu Mendelslögmáli. Mörg
naut eru þekt, sem hafa stórbætt
allar sínar dætur, eins og það
líka eru þekt naut, sem hafa or-
sakað að allar dætur þeirra hafa
orðið verri en mæður þeirra voru.
Sem dæmi um góð naut hér á
landi má nefna Brand II. og
Kópa, sem bæði voru í nautgripa-
ræktarfélagi Dyrhólahrepps, og
bæði hækkuðu dætur sínar mikið,
borið saman við mæður þeirra.
Með lögum frá síðasta Alþingi
og reglugerð, sem öllum naut-
gripakynbótanefndum hefir verið
send, eru menn skyldaðir til að
standa saman um kynbótanaut
hreppanna. Með því er mjög ýtt
undir .stofnun nautgripakynbóta-
félaga, því aðalkostnaðurinn er
við nautahaldið.
Fyrirfram er aldrei hægt að
fullyrða hvernig eitthvert naut
reynist. En eftir ætteminu má
gera sér miklar eða litlar vonir.
Kynbótanefndir geta því ekki
annað en valið nautin eftir ytra
útliti og ættemi, og reynt að velja
vel, og bxða svo, unz reynslan sker