Dagur - 02.05.1929, Blaðsíða 1

DAQUR
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Gjaldkeri: Árni Jóhaims-
son í Kaupfélagi Eyfirð-
inga.
XII. ár

Akureyri, 2. Maí 1929.
Afgreiðslan
er hjá Jóni Þ. Þór,
Norðurgötu 3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðsiumanns fyrir 1. des.
19. tbl.
• • • • • ♦ -
Samábyrgð.
fhaldsblöðunum og öðrum, sem
sérstaklega hafa fundið hvöt hjá
sér til að fjandskapast við Sam-
'dnnufelögin og önnur samtök
bænda og annarar alþýðu sér til
viðreisnar, hefir oft orðið skraf-
djúgt um það, sem þeir hafa
nefnt »hina takmarkalausu sam-
ábyrgð«. óteljandi eru þær til-
raunir, sem gerðar hafa verið, til
þess að fæla þá grunnhygnari og
ístöðuminni frá allri samtaka- og
sjálfbjargarviðleitni með þessu
orði, samábyrgö, sem í hetju-
munni andstæðinganna hefir
hljómað ægilega! óteljandi lygar,
ófrægingar og tortryggingartil-
raunir gagnvart samtökum bænda
hafa verið reistar á orðinu. — Að
samvinnufélögin ekki einungis
standa, en aukast og eflast ár frá
ári, er eitt út af fyrir sig nóg til
þess að sýna, að ummæli andstæð-
inganna eru staðlausir stafir. Ef
nokkur heil brú hefði verið í rök-
semdaleiðslum þeirra, mundi allur
samvinnufélagsskapur í landinu
fýrir löngu vera fallinn um sjálf-
an sig í staðinn fyrir að eflast.
Enda er samábyrgðin í samvinnu-
félögunum siðferðislega séð ekk-
ert annað en yfirlýsing um inn-
byrðis traust og vilja til að standa
saman til raunverulegra fram-
kvæmda og aukins efnalegs sjálf-
stæðis einnig fyrir þá, sem minna
eiga undir sér efnalega.
En nú stendur svo á hér á landi,
að~ full ástæða væri til að vekja
menn til umhugsunar um annars
eðlis »samábyrgð«. Hún virðist
einkum þrífast í skjóli eins
stjórnmálaflokksins — íhalds-
flokksins — eins og íhaldsblöðin í
seinni tíð bera rækilega vitni um.
Þessi »samábyrgð«, sem hér ræð-
ir um, getur þó naumast talist til
þeirra fyrirbrigða, er til þjóð-
þrifa horfa. Hún kemur fram í
orðum og gerðum flokksins og
flokksmálgagnanna, þegar ein-
hver úr þeirra hóp gerir sig sek-
an um afglöp, sem vítaverð telj-
ast, eða jafnvel í afbrotum og ó-
löglegu framferði, sem samkvæmt
lögum og siðferðismeðvitund verð-
ur að teljast glæpsamlegt.
Það er í raun og veru sárgræti-
legt að hugsa sér, að ástandið hér
á landi skuli vera slíkt, að stjórn-
málaflokkur sé til — og hafi kjós-
endafylgi — sem hvað eftir annað
gerir sig beran að því, að honum
þyki sómi að skömmunum, sem
lítilsvirðir lög og réttarfar, sem
gerir sig samsekan afbrotamönn-
um, ef því er að skifta — en svo
yfirgripsmikil er »samábyrgð« f-
haldsmanna.
Þeim, sem kyimi að þykja þetta
ofmælt, skal bent á afskifti I-
haldsflokksins af áfengismálun-
um, hinu ómaklega frumhlaupi
blaðanna að dómsmálastjórn
landsins út af sýslumanninum í
Barðastrandasýslu, hinar raka-
lausu og svívirðilegu árásir á
dómsmálastjórn og rannsóknar-
dómara í Hnífsdalsmálinu ill-
ræmda og afstöðu floksins og
blaða hans í málinu gegn Jóhann-
esi Jóhannessyni, fyrv. bæjarfó-
geta í Rvík, og er þá aðeins stikl-
að á nokkrum stórum atriðum.
öllum göðum og réttsýnum
mönnum er það harmsefni, þegar
menn. rata í ógæfu líka þeirri,
sem hent hefir Jóhannes Jóhann-
esson. Menn skyldu því ætla, að
flokksmönnum hans og vinum
væri þungt í hug og að þeir létu
sér ant um, að sem hljóðast væri
um nafn hans. En það er síður en
svo: Þeir bæta honum skömm of-
an á vanvirðu með því að reyna
að gera úr honum pólitískan písl-
arvott og með öllu móti að reyna
til að halda honum fram og
hampa honum framan í landslýð-
inn, eins og þeir vildu segja:.
»Sjáið manninn! Vér finnum
enga sök með honum!« — Það er
óafvitandi hreinskilni í þessu —
en um leið óafvitandi napurt háð-
glott, sem flokkurinn beinir að
sjálfum sér. — Það er »samá-
byrgðin« — samsektin, játningin:
»vér viljum ekki þola lög yfir
oss«.
Þessi orð eru stimpill sá, er í-
haldsflokkurinn og- blöð þeirra
hafa brennimerkt sig með í aug-
pm alþjóðar. Brennimarkið verð-
ur ekki afmáð þótt nýjum nafn-
seðli kunni nú að verða klístrað
ofan á það.
------o----—
Nýtt s/úkrahús,
til viÖbótar við »Gudm. minni«.
Eftir
Stgr. Matthíasson héraðslækni.
Þörfin fyrir nýtt sjúkrahús hér
í bænum fer stöðugt vaxandi.
Gamla sjúkrahúsið er löngu orðið
of lítið og svarar ekki lengur
kröfum tímans. Nú um langan
tíma hefir hvað eftir annað orðið
að synja sjúklingum um pláss og
láta þá bíða heima eða á gistihús-
um dag. eftir dag, þar til rúm
losnaði. Allar stofur eru fullar og
reyndar fleiri rúm í sumum en
góðu hófi gegnir. Það kemur sér
ekki einasta illa þegar þungt
haldnir sjúklingar eru á stofu og
halda vöku fyrir öðrum, eða þeg-
ar um næma sjúkdóma er að ræða
— að ekki eru sérstakar stofur,
þar sem hægt sé að einangra einn
sjúkling eða fleiri — heldur er
það einnig bagalegt þegar eins og
um þetta leyti þarf að ræsta her-
bergi og mála sum eða dytta þar
að ýmsu.
Sóttvarnahúsið, sem aðallega er
ætlað bráðum, næmum sóttum,
hefir lengi verið fullskipað af
berklasjúklingum, og þá einkum
þeim, sem smithætta stafar af.
Kæmi.upp næm sótt í bænum
eða héraðinu, yrði að útskrifa
ýmsa af þeim sjúklingum sem eru
á ferli. En að sjálfsögðu væri það
vandkvæðum bundið, að finna
skjólshús fyrir þá í bænum enda
hart að vísa þeim á dyr, meðan
þeir eru ekki sjálfbjarga.
Síðastl. ár var sjúklingafjöld-
inn meirhen nokkru sinni áður, þ.
e. 357 alls. og dvöldu þeir í sam-
tals 19071 legudaga. Af sjúkling-
unum voru 129 berklasjúklingar,
en 228 með aðra sjúkdóma, en
munurinn á þessum tvennskonar
sjúklingum var sá, að þar sem
liinir síðartöldu dvöldu aðeins
einn eða fáa daga eða viku hver,
dvöldu berklasjúklingarnir flestir
mánuðum saman og margir alt
árið. Legudagafjöldi berklasjúkl-
inganna var samtals 14015, en
legudagar hinna aðeins 5056.
Þetta er nú svipað hlutfall eins
og veríð hefir í mörg undanfarin
ár.
Það er aðsókn berklasjúklinga,
sem gerir allan muninn og fyllir
sjúkrahúsið fram úr hófi, og
þetta orsakast aftur af því, að
berklaveikin er orðin algengasta
alvarlega sóttin í landinu og þar
næst því, að vér íslendingar höf-
um/ þau lög í landi, sem heimila
öllum berklasjúklingum, sem ekki
eru sérlega vel efnum búnir ó-
keypis læknishjálp og sjúkrahús-
dvöl svo lengi, sem lífið endist eða
þar til bati fæst.
Ýmsir halda að við læknar eig-
um nokkuð sök á ösinni í sjúkra-
húsunum. Við látum þangað koma
lítið veika eða jafnvel fríska
menn til að lifa á landsjóðnum.
Og þeir sömu halda, að ef við
værum nógu strangir, mætti
synja mörgum um spítalavist og
senda marga heim longu fyr en
stundum tíðkast.
Það er hægra um að tala en í að
komast. Eg segi fyrir mitt leyti
að eg hefi oft reynt að vera
strangur og oft reynt að stemma
stigu fyrir að alt fyltist jafnóðum
og tæmast stofurnar, en eg hefi
venjulega gefist upp við þá harð-
ýðgi — og ekki séð neinn veg fær-
an, nema að veita þeim viðtöku
sem hægt var að hýsa, þegar eg
sá hvernig sjúkdómi hvers eins
var háttað. — Menn gera það
ekki að gamni sínu að leita sér
sjúkrahúsvistar. »Einhvers stað-
ar verða vondir að vera« — og
það er nú einu sinni orðið lýðum
ljóst að berklasjúklingar fá
hvergi aðbúð jafngóða né lækn-
ingu jafnábyggilega og á sjúkra-
húsi eða hæli.
Þó nú sjúkrahúsið okkar hér
á Akureyri hafi um margra ára
skeið haft mikla aðsókn berkla-
sjúklinga víðsvegar að og hafi átt
miklum vinsældum að fagna fyrir
það, hve margir slíkir sjúklingar
sæktu þangað heilsubót, og þó að
eg sjálfur hafi smám saman feng-
ið meiri æfingu en margir aðrir
læknar í því að líkna þesskonar
sjúklingum, þá hefi eg lengi fund-
ið til þess hve erfitt er að sam-
eina það að hafa marga smitandi
berklasjúklinga undir sama þaki
og aðra sjúklinga,sem oftogtíðum
eru hræddir um að þeir smitist af
berklum meðan þeir dvelja á
sjúkrahúsinu. Enda hefir ekki
vantað að þeim orðrómi væri
haldið á lofti, að sjúkrahúsið
»Gudmanns minni« væri hættu-
legt berklabæli, þar sem hvað eft-
ir annað kæmi fyrir að berkla-
smitun ætti sér stað.
Þó að eg að vísu hafi ætíð reynt
eftir beztu föngum að greina
sundur smitandi sjúklinga frá
öðrum, þá skal eg játa, að stund-
um hefir það ekki verið hægt. Og
stundum er það þannig, að við
læknar vitum ekki hverjir eru
smitandi og hverjir ekki.
Sem betur fer mun berklasmit-
un á sjúkrahúsum afar sjaldan
eiga sér stað og þá ekki fremur á
sjúkrahúsi voru en öðrum. Og eg
skal taka það fram, að þó eg hafi
gert mér far um að komast nærri
því hvort slík smitun hafi átt sér
stað á sjúkrahúsinu, þá hefi eg
aldrei séð áreiðanlegt dæmi þess.
Eigi að síður er mögulegt að svo
\